|
Kayit dişI İSTİhdam ve mücadele yöntemleri planlama uzmanliği teziKayit-Disi-Istihdam-ve-Mucadele-Yontemleri Ahmet-Oguz-Saricaİstihdam Yapısı:
Ülkelerin istihdam yapısı kayıt dışı istihdamın boyutlarını
etkileyebilmektedir. Özellikle tarım sektörünün ve verimi düşük bazı hizmet
sektörlerinin istihdamda ağırlıklı olması kayıt dışı istihdamın boyutunu da
artırabilmektedir. Türkiye’de % 50’nin üzerinde olan kayıt dışı istihdam oranının
önemli bir bölümü, kayıt dışı istihdam oranının % 90 civarında olduğu tarım
sektöründen kaynaklanmaktadır. Tarım dışı sektörlerde kayıt dışı istihdam oranı 2004
yılı itibarıyla % 34 civarındadır. 2005 yılında toplam istihdamın % 30’una sahip olan
tarım sektöründe katma değerin düşük olması, tarımsal geliri düşürmekte ve bu
sektördeki çalışanları kayıt dışına itmektedir. Nitelikli işgücünün çok sınırlı olduğu
tarım sektöründen diğer sektörlere geçiş yapıldığında sanayi sektörünün işgücü talebi,
sayıca fazla ancak niteliği düşük işgücü arzını karşılamamakta, tarım sektöründen
ayrılan işgücü de verimi düşük, dolayısıyla kayıt dışı istihdamın yaygın olduğu bazı
hizmet sektörlerine geçiş yapmaktadır.
Enflasyon:
Yüksek oranlı enflasyonun olduğu dönemlerde gelirleri reel
olarak artmayan üretici ve tüketiciler daha yüksek dilimlerden vergi ve prim ödemek
durumunda kalmakta, kendilerini enflasyona karşı ayarlamaktadırlar.
54
Enflasyon
muhasebesi uygulamasının olmadığı durumlarda işletmeler gerçekçi olmayan karların
vergisini öderler. Yüksek enflasyon dönemlerinde yaşanan faiz ve finansman
sorunları, işletmelerin maliyetlerini düşürebilmek için kayıt dışı ekonomi ve kayıt dışı
istihdama yönelmesine neden olur. Enflasyon nedeniyle reel geliri düşen ve geçim
sıkıntısına giren kişiler genellikle kayıt dışı istihdama ya da kayıt dışı çalıştıkları
ikinci bir işe yönelmektedir.
Ekonomik Krizler:
Ekonominin durgun olduğu ya da kriz içine girdiği
durumlarda da işsizlik artmakta, gelir kaybına uğrayan kişiler kayıt dışı istihdama
kayabilmekte; mali durumları kötüleşen işletmeler için de kayıt dışı istihdam cazip
hale gelebilmektedir. Özellikle 1999 ve 2001 yıllarında yaşanan krizler tarım dışı
sektörlerde artan kayıt dışı istihdamın başlıca nedenleri arasındadır.
54
Devlet Planlama Teşkilatı, 2001, s. 4
49
Dostları ilə paylaş: |
|
|