B u m ə s ə lə n i o n a g ö rə d ed im b ilə sə n ki, şahın b a şın a bu o y u n u
açan, g ö r b aşq a la rın ın b a şm a n ə lə r g ə tirə b ilə r. O n a g ö rə bundan s o n ra
h eç k ə s s ə n ə inanıb e tib a r e d ə b ilm əz. X ey irx ah lıq m ey d am n d a a t
ç a p ıla rk ə n p iy ad a q alan , v ə fa d a n sö h b ət g e d ə n m ə e lis lə rd ə ş ə rm ə n d ə
o lu b b a şm ı aşağı salan ad am la d o stlu q e tm ə k d ə n d ah a s ə m ə rə siz h e ç
b ir şey o la b ilm əz. A n la m a y a n a yaxşılıq e lə m ə k d ə n , q u la q asm a y a n a
n ə s ih ə t s ö y lə m ə k d ə n ağzı b o şa sirr v e rm ə k d ə n dah a b ö y ü k səhv o la
b ilm ə z . M ə n ə gün kim i ay d ın d ır ki, sə n in z ü lm ə t kim i q aran lıq
iş lə rin d ə n v ə d ə h şə tli x ə y a n ə tlə rin d ə n q a ç m a q lazım dır. Çünki ş ə r
a d a m la rla d o stlu q e tm ə k fə sa d v ə d ü şm ə n ç ilik d o ğ u rar, x o şb əx tlik
q a p ılarm ı ad am ın ü z ü n ə bağlı saxlar. S ə h ə r n ə sim i d ə d o stlu q kim idir.
G ü llü k d ə n v ə ç iç ə k lik d ə n ə sd ik d ə ə tir g ə tirə r, k ə s a fə t v ə n ə c a sə t o lan
y e rd ə n -ü fu n ə t. B ilirə m ki, d e y ilə n lə r sə n ə a ğ ır g əlir, çü n k i doğru sö z
acı olar, n a d a n v ə q ə d d a r ad a m la rın xo şu n a g ə lm ə z .
K ə lilə n in sözü b u ra ç a td ıq d a Ş ə trə b a n ın a rtıq işi bitm işd i. Şir ö k ü -
zü n qan iç in d ə çap alay ıb ö ld ü y ü n ü g ö rd ü k d ə h irsi b ir az soyudu, sonra
fik rə d alıb ö z -ö z ü n ə dedi: - Y azıq Ş ə trə b a , s ə n n ə q ə d ə r ağıllı, k am al-
lı, fə ra sə tli v ə şü caətli idin. M ə n b ilm irəm , d ü z m ü iş tu tm u şam , ya x ə -
ta e tm işə m . S ə n in h a q q m d a d e y ilə n lə r n ə d ir? S ə d a q ə t n a m in ə sö y lə -
n ə n d o ğ ru , y o x sa x ə y a n ə t, v ə y a q ə sd ə n u y d u ru lm u ş b ir iftira?! H ə r
h ald a bu, m ə n im ü çü n b ir m ü sib ə t oldu. İndi n ə tə ə s s ü f etm əy in b ir
faydası v ar, n ə d ə p eşm an çılığ ın ...
D im n ə şirin k ə d ə rlə n d iy in i g ö rd ü k d ə o n u n p eşm an olduğunu d ə r-
h al anladı v ə K ə lilə n in sö zü n ü y arım çıq q o y a ra q şirin y a n ın a gəldi və
dedi: - S ən i d ü şü n d ü rə n n ə d ir? B u g ü n d ən d a h a x o şb əx t, daha m əsud
b ir gün o la b ilə rm i? Ş ah qalib, şad v ə x u ram an ; d ü şm ə n m əğlub, öz
q a n ın a q ə lta n . Ş ir dedi: - Ş ə trə b a n ın d o stlu ğ u n u , səm im iliy in i, elm və
b iliy in i, c ə s a rə t v ə şü c a ə tin i y a d ım a sald ıq ca ü rəy im riq q ə t hissi ilə
d o lu r, q ə lb im i ə lə m və k ə d ə r b ü rü y ü r. H ə q iq ə tə n , d ə, o m ən im o rdu-
m u n q ü d rə tli arxası, q o şu n la rım ın v uran əli idi; o, rə q ib lə rim in gözünə
b a ta n b ir x a r 1, d o stlarım ın ü z ü n ə y araşıq v e rə n b ir xal idi...
D im n ə dedi: - B u n a n k o r v ə q ə d d a ra ü rə y in iz y an m asın , əldə e t-
d iy in iz z ə f ə r v ə q ə lə b ə d ə n sev in ib şad lan m aq , o n u sizə ü z verm iş x o ş-
b ə x tlik h e sa b etm ək lazım dır. Ç ü n k i tale v ə s ə a d ə t y aln ız bu yollarla
in san a n ə sib olur. H ə y a t ü çü n q o rx u lu olanları b ağ ışlam aq ağıllı adam -
lara yaraşm az. Padşahın d ü şm ə n lə ri ü çün ə n etib arh zindan q ə b ir, ən
təsirli qam çı qıhncdır. T ə d b irli şahlar çox zam an d o st olm adıqları
adam ları bacarıq v ə s ə d a q ə tlə rin ə gö rə öz y an ın a g ə tirib m ə n sə b sa h i-
bi e d ə r v ə ək sin ə, do st o lduğu adam ları b acarıq sızlıq v ə x ə y a n ə tlə rin ə
gö rə öz yanından qovub cəzalan d ırar. A cı d ərm a n la rı faydasına və
x ey rin ə görə atarlar. İş g ö rm ək , qılınc tu tm aq üçün y aray an və ə lin y a -
raşığı olan b arm ağı ilan ç a ld ıq d a b ü tün b ə d ə n in salam atliyi x a tirin ə
k əsib atar v ə onun ə ld ə n ay rılm asın a k ö n ü llü razı olarlar.
B u sözləri eşitd ik d ən so n ra şir b ir az sak itləşd i. L ak in sonra ö k ü -
zün işini yoxladılar, D im n ən in ö k ü zə bö h tan v ə iftira dediyi, rəzil v ə
alçaq işlə rlə m əşğ u l olduğu aşkara çıxıb sü b u t e d ild ik d ə , şir öküzün
in tiqam ını ondan aldı. M ə sə l var, d e y ə rlə r ki, n ə ə k ə rs ə n , onu da b i-
ç ə rsən . H iy lə v ə fə la k ə t ağ acın m barı m ü sib ə t v ə fə la k ə t olar...
X ain adam ın y alan ı n ə tic ə sin d ə iki d o stu n ay rılm ası ə h v alatı b u n -
dan ibarətdir.
D İM N Ə N İN İŞİN İN YOXLANILM ASI FƏSLİ
Rac B rə h m ə n ə d ed i: - X a in , y alan çı h aq q ın d a d ed iy in dastanı e ş i t -
dim v ə b u n u n n ə tic ə s in d ə h ə q iq ə tin necə y alan a çevrildiyini, şirin y o l -
d an çıx arılaraq əh d in i p o z d u ğ u n u , dostluğun d ü şm ə n ç ilik lə ə v ə z o l u n -
d u ğunu, ü lfə tin ə d a v ə tlə y e r d ə y işd iy in i v ə bunlarm ham ısın m ş a h ın
sirlə r x ə z in ə d a rı o lan ö k ü zü n b aşın d a n ecə çatladığm ı bildim . In d i
ə g ə r m e y lin varsa, D im n ə n in işin in aq ib ətin i, onun şir v ə v əh şi h e y -
v a n la r q arşısm d a g ə tird iy i b ə h a n ə lə rin n ə d ə n ibarət o ld u ğ u n u sö y lə .
S ö y lə g ö rü m , n e c ə o ld u ki, şir D im n ə d ə n şü b h ələn d i? H ansı y o lla rla
on u n x ain o ld u ğ u n u sü b u t etd i? D im n ə öz x ə y a n ə tin i ö rt-b a s d ır e tm ə k
ü çün n ə k im i ü su llara ə l atdı, n ə kim i d ə lillə r gətirdi?
B rə h m ə n dedi: - H e ç v a x t n ah a q qan y e rd ə qalm az, fitn ə c ə z a sız
b uraxılm az. M ə n tarix k ita b la rın d a b elə o xum uşam , e lə ki, şir ö k ü zü
öldürüb, b ir az q ə z ə b i so yudu, b u işdə tə lə sd iy in d ə n p eşm an olu b
fik irlə şm ə y ə başladı:
Ağlı çaşdırdım, zənni itirdim,
Ö züm -özüm ə zərər yetirdim...
Sonra Ş ə trə b a y a v e rd iy i v ə d lə ri v ə o n u n la b ir y e rd ə keçirdiyi xoş
vaxtları x a tırla d ıq c a d a h a d ə rin d ə n k ə d ə rlə n d i v ə v icd an əzabı ç ə k -
m ə y ə b aşlad ı. Ş ə trə b a o n u n ə sh a b ə lə rin in ə n sevim lisi v ə tə b ələrin in
ə n istək lisi idi. Ş ir h ə m iş ə istəy ird i ki, Ş ə trə b a h aq q ın d a rə v a y ə tlə r
eşitsin, on u n b a rə sin d ə d a sta n la ra qulaq assın. O n a g ö rə ay rı-ay rı h e y -
v an larla g e c ə lə ri tə k o tu ru b o n la rın h e k ay ə v ə nağıl sö y ləm ələrin i
tə lə b edirdi. B ir d ə fə p ə lə n g g e c ə d ə n xeyli keçm iş şirin yanm dan çıxıb
e v lə rin ə g e d ə rk ə n y o lu K ə lilə v ə D im n ən in m ə sk ə n in in yam ndan
düşdü. K ə lilə ü zünü D im n ə y ə tu tu b öküzün b aşına g ətird iy i fəlak ət
ü stə onu m ə z ə m m ə t ed ird i. P ə lə n g d ayanıb qulaq asm ağ a başladı.
K ə lilə deyirdi:
-
Ç ox tə h lü k ə li iş tu tu b san . İn c ə h iy lə işlədib şirin verdiyi əhdi
p o z d u rm a ğ a m ü v ə ffə q o ld u n v ə b u n u n la şaha qarşı b ö y ü k b ir xəyanəti
rə v a gördün. İndi bu c in a y ə tin h ə r an üstü açıla bilər. O nda sən nə
d e y ə b ilə rsə n ? V əh şi h e y v a n la rın h e ç biri sə n i m ü d afıə etm əz, ham ısı
b ir sə slə sə n in ö ld ü rü lü b cəz a lan d ırılm a n ı tə lə b edər. İndi sənin q o n -
şu lu ğ u n a m ə n im e h tiy a c ım y o x d u r, rə d d ol, buradan get və bundan
sonra m ə n im lə g ö rü şü b sö h b ə t e lə m ə y ə can atm a. Ç ünki m ən sənin
sir-s ifə tin ə ta m a şa e tm ə k d ə n iy rə n m işə m . S ən in vüsalın hicranından
dəhşətlidir. A lim lər d e y ib lə r ki, axm aq ad am lard an n ə q ə d ə r uzaq
g ə z sə n , o q əd ər başın s ə la m ə t qalar...
D im nə dedi:
Qəlbimi səndən alıb, səndən kəsorsəm ülfət,
Bəs qəlbi kimə verib, sallam ona m əhəbbət?
B ir də ki, keçm işo g ü zəşt d e y ə rlə r, o lm u ş işlə r h aq q ın d a fık irlə ş -
m əy in faydası yoxdur. Bu çü rü k d ü şü n c ə lə ri b aşın d an çıxar. İndi
şad lıq v ə əy lə n m ə k v axtıdır, çünki d ü şm ən m ə h v ed ilm iş, m urad a ç a t-
m aq yolu açılm ış, arzuların ç iç ə k lə n ə n zam am çatm ışdır. M ən x ə y a -
n ə tin v ə cinayətin yaxşı iş o lm ad ığ ım ö zü m d ə b ilirəm . L akin m ən i
b u n a m əcb u r ed ən h ə rislik v ə şö h rə tp ə rə stlik oldu.
Çalış hor vochlə tap bir səadət,
Qoy sənə no deyir desin cəmaət.
P ə lə n g bu sö zləri e şitc ə k şirin anasm ın y an ın a g ed ib dedi:
-
Ə g ər gizlin sa x lay acağ ın a and içsən, m ə n sə n ə b ə z i şe y lə r d e -
y ə rə m . Şirin anası and içib söz v erd ik d ən sonra, p ə lə n g eşitd ik lərin i,
K ə lilo n in m ə z ə m m ə t v ə D im n ə n in e tira f etd iy in i o n a dam şdı.
S abahısı gün şirin anası o ğ lu n u n g ö rü şü n ə getdi. O nu çox q əm li vo
k ə d ə rli gördü, soruşdu: - N ə olub, y e n ə fık irlə r d ə ry asın a qorq
o lu b san ?
Ş ir cavab verdi: - Ş ətro b an ı ö ld ü rm əy im m ə n ə y am an ozab verir,
o, h e ç gözüm ün q abağından getm ir, onun m ə n ə etdiyi xidm oti, g ö s tə r-
diyi sodaqoti d ü şü n d ü k cə q ə lb im od tutub yanır; ö lk ə n in səlahi h a q -
q tn d a fik irləşərk o n x eyirxah b ir m ə slə h ə tç i, səm im i b ir do st kim i h ə -
m işo onu xatırlayır, onun etdiyi y ax şılıq ları, gözəl əx laq ım , yum şaq
x asiy y o tin i x əy alım d a can la n d ırır v ə indi onun y an ım d a olm ad ığ ın a
t ə ə s s ü f cdirom . No q ə d ə r ç alışıram sa, heç Ş ətrəb an ı yadım dan çıx ara
b ilm irəm ...
Şirin anası dedi: - H eç k ə sin dili insam n öz qolbi kim i düz dam şa
bilm oz. Şahın qəlbi Ş ə trə b a n ın günahsız olduğunu x ə b ə r verir v ə h ə r
d ə q iq ə yada salır ki, b u iş d ə rin d ə n yoxlam lm adan v ə inandtrtcı əsaslar
olm adan hoyata keçirilm işdir. A ra vuruşduran və xain adam özünü dost
kim i göstərə bilm iş, Ş ə trə b a haq q ın d a iftira və böhtanlar dem iş,
u ydurm a əfsanəlor d ü zəltm iş v ə onu şahın qulağına çatdırm ışdır. İndi
isə şahm ağlı və d üşüncəsi öz işini görm üş, q ə z ə b v ə n ə fsin ə qalib g ə l-
Dostları ilə paylaş: |