Kəlilə və DİMNƏ azərbaycan respublikasi prezidentiNİN İ Ş L ə r id a r ə s I n I N

D im n ə  dedi:  -  A ta -b a b a la rım ız  dünya h a d is ə lə ri h a q q m d a  e lə  h ik -  
m ə t  y o x d u r  ki,  d e m ə m iş   o lsu n la r  v ə   onları  ax tarıb   ta p m a q   ü ç ü n   b iz  
z ə h m ə t  ç ə k ə k .  Ç o x d a n   d e y ib lə r  ki,  ad am ın   işi  g ə tirm ə y ə n d ə   o,  n ə  
q ə d ə r  ağ ıllı  olsa  v ə   n ə   q ə d ə r  ço x   fık irləşib   ö zü n ü   fə la k ə td ə n   q u r ta r -  
m a q  is tə sə , o q ə d ə r te z  b ə la y a  d ü şər.  Ş ahlara x id m ə t ed ib   s ə la m ə t q a l-  
m a q  a rz u su n d a o lm aq,  b ə d x a h  v ə   şə r ad a m la rın  n ə sih ə tin i  s ə a d ə t a ç a rı 
h esab   e tm ə k   -   su  ü z ə rin d ə   y azı  y azm aq   v ə   tu fa n lı  h a v a d a   sa m a n   s o - 
v u rm aq  kim i  şeydir.  Ş ah  q u llu ğ u n d a  doğru d an ışan ,  şahla d ili b ir,  ilq arı 
b ir olan a d am ın  q o rx u su  d a  ço x   olar.  Ç ünki  şah ın  h ə m   d o stları,  h ə m  d ə  
d ü ş m ə n lə rin  b elə  a d a m m  rə q ib in ə   çev rilirlər:  d o stlar h ə s ə d ,  q ib tə ,  ş ə n  
v ə   şö v k ət,  m ə n sə b   v ə   d ə r ə c ə   ü z ü n d ə n ,  d ü ş m ə n lə r -   ö lk ə n i  id a rə   e t-  
m ə k   v ə   d ö v lə t  iş lə rin d ə   şah a  y ax şı  m ə s lə h ə t  v e rm ə k   v ə   ağ ıllı  tə d b ir 
g ö rm ə k  ü zü n d ən .  B u n a   g ö rə d ir k i,  h ə q iq ə ti  d ə rk   e d ə n   a d a m la r b u   v ə -  
fasız  d ü n y a d a n   ü z   d ö n d ə rir,  o n u n   eyş  v ə   iş rə td ə n ,  k e f  v ə   lə z z ə tin d ə n  
ə l  çək ir,  in z iv a  v ə   tə n h a lığ ı  -   in san lara  q ay n a y ıb   q arışm aq d an ;  x a liq ə  
ib a d ə t  e tm ə y i  -   m ə x lu q a   x id m ə t  e tm ə k d ə n   ü stü n   tu tu rlar.  Ç ü n k i  ib a - 
d ə td ə   ə d a lə ts iz liy ə   y o l  v e rilm ə z .  O rad a y a x şılıq   ü stü n d ə   c ə z a lan d ırıb , 
ib a d ə t  m ü q a b ilin d ə   ə z a b   v e rm ə z lə r.  İn san ların   işi  isə  ə k s in ə d ir.  B u - 
ra d a   h ə r  şeyi  b ir-b irilə   q arışd ırırlar.  B ə z ə n   c a n ilə ri  sad iq ,  ü rə k d ə n  
x id m ə t e d ə n   ad am lar k im i  q ə b u l  edib  m ü k afatlan d ırır,  b ə z ə n   isə   sadiq 
v ə   x e y irx a h   ad am ları  cə z a lan d ırırla r.  İn sa n la rın   fıkri  y an lışlı,  işi  n ö q - 
sanlı olur, o n lar x eyir ilə  şə rə  fə rq  qoym urlar.  Y axşı və x o şb ə x t şah odur 
ki,  on u n  tə d b irlə ri h ə q iq ə tə   y a x ın ,  tə h riflə rə   u z a q  olsun.  D a x ili  qorxu, 
za h iri  eh tiy ac  x a tirin ə   n a h a q   q an  tö k m əsin .  P ad şah ların   ə n   b ə y ə n ilm iş 
x a s iy y ə tlə rin d ə n   biri  o d u r  ki,  öz  x id m ə tin d ə   o la n   a d a m la rın   d ü z g ü n - 
lü y ü n ə v ə   s ə m im iliy in ə  g ö rə   onları  ə z iz lə y ib  q a y ğ ısın a q alsın.  Şah özü 
y ax şı  b ilir  v ə   b u rad a  o la n la r  d a  tə sd iq   ed ə  b ilə rlə r  ki,  m ə n im lə   ö k ü z 
ara sm d a  e lə  b ir  n a ra z ıh q ,  to q q u şm a,  köhnə  ə d a v ə t v ə  d ü şm ə n ç ilik  yox 
idi ki, b e lə  b ir b ə d b ə x tliy ə   sə b ə b  olsun.  Ş ə trə b a n ın  elə b ir v ə z ifə s i yox 
idi  ki,  o n a  q ib tə   e d əm .  E lə   b ir  p is lik   e tm ə m işd i  ki,  n ifrə tə   s ə b ə b   ola. 
M ə n  b ild iy im i  şaha d ey ib   öz v ic d a n  borcum u  y e rin ə  yetird im ,  şah m ə -  
n im   sö z lə rim in   doğru  o ld u ğ u n u ,  id d ialarım ın   d ü z g ü n lü y ü n ü   sın aq d an  
k e ç ird ik d ə n   sonra öz ə q li  v ə   şə x si  irad əsi  ilə b u   işi g ö rm ü şd ü r.  İndi  b ir 
ço x  fitn ə k a r v ə  xain ad a m la r,  şah ın  d ü şm ən  v ə  rə q ib lə ri m ə n im  b u   s ə -  
m im iliy im d ə n   q o rx u y a  d ü şü b   ə lb ir  olm uş  v ə   m ə n im   q am m ı  ax ıtm aq  
q ə ra rın a  g ə lm işlə r...  H ə r  h ald a,  g ü m an   e tm irə m  ki,  m ə n im  y aşam ağ ım
şa h m   narahatlığına səb ə b   ola v ə   b u   x id m ə tlə rim  m ü q ab ilin d ə  m ü k a fa t 
o la ra q  qətlim ə  fərm an  verə.
Ş ir  b u   sözləri  eşitdikdə  dedi:  -   D im n ə n in   işini  y o x lay ıb   q u rta ra n a  
q ə d ə r   onu  qazıların  ix tiy arın a  v erin.  Ç ü n k i  c ə z a la n d ırm a q   lazım   o lan  
y e r lə r d ə   m əsələ  tam am ilə  ay d ın laşd ırılıb   tə q siri  sü b u t  e d ilm əm iş, 
e h tim a lı  h əq iq ət  hesab  edib  h ö k m   çıx a rm a ğ a   ə d a lə t,  in s a f v ə   v ic d a n  
y o l  v e rm ir.
D im n ə   dedi:  -   H ansı  ə d a lə tli  v ə   v ic d a n lı  qazı  p ad şa h m   ağıl  v ə  
k a m a lın d a n ,  ə d a lə t  v ə   k ə ra m ə tin d ə n   d ah a  in saflı  m ü n s if  ola  b ilə r?  
Ş a h m   verdiyi  ə m rə   n ə   ru zig ar etiraz  ed ə  b ilə r,  n ə   ç ə r x i- f ə lə k  o n u  geri 
q a y ta ra   bilər.
Nə  fərman verərsə böyük hökmdar,
İcraya hazırdır onu ruzigar.
Ş a h  onu bilm əlidir ki,  şü b h ələri aradan qald ırm aq  v ə  h ə q iq ə ti  o rtay a 
ç ıx a rm a q  üçün təd q iq at ap an b  c id d -c ə h d  g ö stə rm ə k d ə n  dah a dü zg ü n  b ir 
y o l  o la   b ilm əz  v ə  m ə n   əm in ə m   ki,  bu  iş  layİq  olduğu  kim i  yoxlanılsa, 
m ə n   ş a h ın   q ə z ə b in d ə n   x ilas  o la ra m   v ə   b ə r a ə t  q az a n a ram .  S ə -  
m im iy y ə tim in   çoxluğu,  səd aq ətim in   h əd sizliy i  v ə   rəftarım m   d ü z g ü n - 
lü y ü   m e y d an a  çıxar.  L akin  m ə n im   bir x ah işim   vardır:  ə m r  ed əsin iz  ki, 
m ə n im  işim i çox ciddi yoxlasınlar,  çünki ta m  cid d iy y ət  g ö stə rm ə d ə n  v ə  
s ə y   e tm ə d ə n   daşdan  od  alm aq  olm az.  Ə g ə r  m ə n   ö z ü m d ə  bir  günah 
b ils ə y d im ,  işim in  b elə  ciddi  y o x lan ılm asın a  tək id   etm əzdim .  M ə n  
a rx a y ın a m   ki,  bu  təh q iq at  m ən im   nə  q ə d ə r  səd aq ətli  oldu ğ u m u   aşk ara 
ç ıx a ra c aq d ır.  Ətri  olan  şeylər sə p ə lə n d ik d ə   o n u n  qoxusu ətrafa d ah a tez 
y a y ıla r.  M ənim  bu  işdə b alaca b ir təq sirim  olsaydı,  fü rsət v a r ik ən  qaçıb 
g e d ə r ,  şahın x id m ətin d ə  qalıb b u  b əlanı  g ö zləm əzd im .  Ü m id  ed irəm   ki, 
m ə n im   işim   ə d a lə tlə   y oxlanılacaq,  onda  q ə rə z   v ə   ü zg ö rd ü lü y ə  yol 
v e rilm ə y ə c ə k d ir.  X ahiş  edirəm ,  şah  buyursun,  işin  gedişi  h aqqında  h ə r 
g ü n   o n a   m əlum at  versinlər.  Ş ah  q ə lə b ə lə r  aynası,  z ə fə rlə r  güzgüsü, 
d ü n y a m n   bəzəyi  olan  öz  ağıl  v ə   kam alı  ilə  o n la n   g ö tü r-q o y   etsin.  B u 
z a m a n   m ənim   haqqım da  olan  əsassız  şü b h ə lə r  aradan  qalxar,  öküzün 
ö ld ü rü lm ə sin d ə  m ə n im  heç b ir g ü nahım   olm ad ığ ı  aydm laşar...
A x ı  m ə n  n ə üçün  b e lə  b ir x ə y a n ə t e tm ə li  idim ?  M ə n  e lə  bir m ö v q e 
v ə   m ə n s ə b   sahibi  d e y ilə m   ki,  q u d u rğ a n lıq   ed ib   d ah a  b ö y ü k   v ə z ifə   ta -  
m a h ın a  v ə  yüksək  m ə q a m la r h ə v ə s in ə  d ü şə m .  N ə   q ə d ə r ki,  m ə n   şah ın  
x id m ə tin d ə   qulluq  e d irə m ,  o n u n   d ü n y ad a  şö h rə t  ta p m ış  ə d a lə t  v ə

---