Rəvayət.
K ə lilə dedi: - Iki şərik v ar idi. B unlardan biri sa d ə lö v h ,
d ig əri isə h iy lə g ə r idi. B ir g ü n alv erə g e d ə rk ə n yolda b ir küp qızıl ta p -
dılar, b ir-b irin ə d ed ilər: B ə x tim iz gətirdi, d ah a alverə g etm əy in m ə n a s ı
yoxdur, b u n u n la k ifa y ə tlə n ib g eri qayıtm aq lazım dır. E lə d ə e td ilə r.
Ş ə h ə rə yax ın laşd ıq d a istə d ilə r, pu lu bölü şd ü rsü n lər. L akin h iy lə g ə r
dedi: - N ə üçün b ö lü şd ü rək ? K im ə n ə q ə d ə r lazım dır, o q ə d ə r g ö tü r-
sün. Y e rd ə qalanını a p a n b b ir y e rd ə b asdıraq, istədiyim iz vaxt g ə lib
ehtiy acım ız olduğu q ə d ə r g ö tü rək . S ad əlö v h razı oldu. H ə rə si o p u ld an
lazım olan q ə d ə r g ö türdü v ə y e rd ə qalanım g ətirib b ir ağacın altm d a
basd ırd ılar. Sonra çıx ıb ş ə h ə rə g etd ilər. O birisi gün ö zü n ü ağıllı h e sa b
e d ə n h iy lə g ə r gəlib q ızılların ham ısın ı apardı. Bir m ü d d ə t k e ç d ik d ə n
sonra sad əlö v h ü n p u la ehtiyacı oldu, şərik in in yanına g əlib dedi:
- M ə n im pula y a m a n e h tiy acım var, g e d ə k o x ə z in ə d ə n adam a b ir
az g ö tü rək . H ə r ikisi b irlik d ə q ızıl b asd ırılan y e rə g ə ld ilə r, lakin o ra d a
qızıl tap m ad ılar. H iy lə g ə r şə rik sad əlö v h ü n b o ğ azın d an yapışaraq d e -
di: - Q ızılları sən ap arm ısan , çü n k i b aşq a ad am ın b u n d an x ə b ə ri y o x
idi. Y azıq sad ə lö v h a n d -a m a n içdi ki, m ə n im x ə b ə rim yoxdur, fay d a
v erm əd i. H iy lə g ə r o n u qazı d iv a n m a g ə tirib q ızılların ah n m asm ı tə lə b
etdi v ə ə h v alatı qazıya danışdı.
Q azı soruşdu: - Ş ahid v ə sü b u tu n v arm ı? H iy lə g ə r dedi:
- A ltın d a qızıl b a sd ırd ığ ım ız ağac şah id lik ed ib d ir ki, qızılı bu in -
safsız, xain aparm ış v ə m ən i ə lib o ş qoym uşdur.
Q azı b u sözü e şitd ik d ə tə ə c c ü b etdi, ço x g ö tü r-q o y d a n sonra b elə
q ə ra ra g ə ld i ki, gedib h ə m in a ğ a c ın altın d a m ə h k ə m ə q u rsu n v ə ağacm
v e rə c ə y i ş ə h a d ə tə q u laq assın.
H iy lə g ə r sev in cək e v ə g ə lib atasın a dedi: - Bu q ızıl işinin bizim
x e y rim iz ə qurtarm ası sə n in m ə rh ə m ə t v ə ira d ə n d ə n asılıdır. M ən sən ə
bel b ağ lay ıb ağacın şah id lik e d ə c ə y in i d e m işə m . İndi m ə n d e y ən ə razı
olsan, h ə m g ə tird iy im iz qıztl b iz im olar, h ə m d ə ə la v ə olaraq həm in
q ə d ə r q ızıl alarıq.
A tası dedi: - B unun ü çün m ə n n ə e tm ə liy ə m ?
H iy lə g ə r dedi: - O ağ actn içi e lə bo şd u r ki, orada on adam gizlənsə
b elə, g ö rm ə k olm az. B u g ecə g e d ib orada g iz lə n m ə k v ə sabah qazıya
lazım o lan şəh ad əti v e rm ə k lazım dtr. .
A tası dedi: - Ey oğ u l, b ir ço x h iy lə lə r v a r ki, onlar n ə tic ə d ə h iy lə-
g ə rin z ə rə rin ə qurtarır. G ö z lə , so n in d ə h iy lə n qurb ağ an m hiyləsinə
oxşam asın.
H iyləgər soruşdu: - O n e c ə olubdur?
R ə v a y ə t. A tası dedi: - B ir qurbağa b ir ilanın q o n şu lu ğ u n d a y a -
şaytrdı. H əm işə b alalay ark ən ilan g ə lib onun b alalartnı y ey ərd i.
Q urbağanm bir x ə rç ə n g d ostu v ar idi. B ir g ü n on u n y an ın a gedib dedi:
- Q ardaşım , m ə n ə b ir çarə! A x ır zam an lar güclü v ə am ansız b ir d ü ş-
m ə n m eydana çıxm ışdır. N ə onun ö h d ə sin d ə n g ə lə b ilirə m , n ə d ə bu
y erd ən əl ç ək ə b ilirəm . Ç ünki m ə n z ə rə si g ö z ə l, a b -h a v a sı yaxşt, yeri
zü m rü d kimi yam yaşıl x a lılarla dö şən m iş, ü z ə rin ə inci və k ə h rə b a
kim i g ü llər səp ələn m işd ir.
Suyudur sanki zomzomü kosər,
Torpağı cümlə kafurü ənbər.
Hüsnünü pozmamışdır hökmi-zaman,
Əsmomiş bu yerdə heç badi-xəzan.
X ə rç ə n g dedi: - G üclü d ü şm ə n ə yalnız h iy lə ilə q alib g ə lm ə k olar.
F ilan y erd ə G əlin cik adlı b ir heyvan yaşayır. B ir n e ç ə b alıq öldür, ap a r
g ə lin c iy in yuvasından ilanın yuvasınm a ğ zın a q ə d ə r düz. G ə lin c ik
b a h q la rı y e y ə -y e y ə g əlib ilanın yuvasına ç ıx a r v ə sə n i onun ş ə rin d ə n
x ilas edər. Q urbağa bu hiylə ilə ilanı öldürdü. B ir n e ç ə gün k cçd ik d ən
so n ra G əlincik adəti üzrə (a d ə t isə aşiq lik d ən p isd ir) balıq tam ahı ilə
h ə m in istiq am ətd ə getdi, lakin balıq tap m ad ı, basıb qu rb ağ an ı bütün
b alaları ilə b irlikdə yedi. Bu rəv ay ətı on a g ö rə ded im b iləson ki, çox
zam an başqasına quyu q azan ö zü düşər.
H iy ləg o r dedi: - A ta, az d an ış, uzun çu lu q e tm ə, b u işd ə az z o h m o t
var, çox ınonfoot.
M al vo d ö v lo tə olan horislik, övlad m ə h ə b b ə ti qocanı yoldan
ç ıx artd ı, o, buna razı oldu.
Sabahı gün qazı şəh ə rd ə n çıxaraq həm in ağacın altm a getdi. T a m a -
şa üçün xeyli cam aat yığılm ışdı. Qazı üzünü ağaca ç e v irə rək qızılın nə
old u ğ u n u soruşdu. A ğacdan səs gəldi ki, sadəlövh aparm ışdır. Q azı
tooccüb cdib ağacın d ö v rə sin ə dolanm ağa, o n a d iq q o tlə baxm ağa b a ş-
ladı. O rada böyük ovuq görd ü k d ə o saat m ə sə lə n in n ə yerdə olduğunu
anladı. Ö z-ö zü n ə dedi: “X ə y a n ə tə qarşı m ə rh ə m ə t olırıaz” . Ə m r etdi
ağacın otrafında odun qalayıb od vursunlar. Q azının əınrini yerinə y e tir-
dilor. Q oca bir saata q o d ə r dözdü, lakin həlak olacağını hiss etdikdə y a l-
varıb am an istodi. Q azı ə m r etdi ki, onu bayıra çıxarsınlar. Q ocanı çokib
ağacın içorisindən b ay ıra çıxartdılar. Q azı so rğ u -su al edib həq iq o tin
Dostları ilə paylaş: |