BÜZÜRGM EHR BUXTEQANIN
“ K Ə L İLƏ V Ə D İM N Ə ” KİTABINA YAZDIĞI
M Ü Q Ə D D İM Ə
N əsih ət, h ikm ət və z ə rb ü l-m ə sə llə rlə dolu olan bu “K ə lilə v ə D im -
n ə ” kitabı h in d b rə h m ə n lə ri v ə hin d alim ləri tə rə fin d ə n y a z ılm ışd ır.
H ər bir x alq m alim v ə fılosofları n ə v asitə ilə o lu r-o lsu n , öz a rz u v ə
istək lərin i h ə y a ta k eçirm ək , m ö v cu d v ə z iy y ə ti nizam a salm aq , g ə l ə -
cə k arzu ların a çatm aq ü çün h ə m işə m ü x tə lif y o llar d ü şü n m ü ş, m ü x tə -
lif tə d b irlə rə əl atm ış, bu b a rə d ə m ü x tə lif ə s ə r lə r yazm ağ a çalışm ışlar.
B unlardan biri də qurdların, quşların v ə v əh şi hey v an ların d ilin d ə n y a -
zılm ış son d ə rə c ə d ə rin m ən alı, in cə rəm zli v ə m ü əm m alı bu kitab d ır.
A lim lər bu yo lu se ç m ə k lə b ir sıra üstü n lü k ə ld ə etd ilər: h ə r şe y d ə n
ə v v ə l o n lar burad a sö zləri istə d ik lə ri kim i d ey ib , h ə r fə sli arzu e td ik -
ləri kim i b ə z ə m ə k im kanına m alik oldular. B undan ə la v ə , bu y o l ilə
n əsih ət, h ik m ət, lə tifə v ə zarafat incilərini d ə b ir-b irin o q a td ıla r ki,
a rif ad am lar o n lardan istifadə etm ək üçün bu kitabı m ü ta liə etsin,
nadan ad a m la r isə ə fsa n ə xatirino onu oxusunlar.
G ən c şa g ird lə rə g ə ld ik d ə isə, o nlar elm ə ld ə etm ək , savadlı olm aq,
nağıl sö y lə m ə k m ə q sə d ilə b u rad a y azd an ları asa n h q la y ad ların d a
sax layacaqlar. B aşları çalışıb əq l vo tə c rü b ə sahibi o ld u q d a ə z b ə rlə -
dikləri v ə y ad d a saxladıqları sö z lə r ə tra fın d a fik irləşib d ü şü n ərk ən
sin ə lərin in n ə q ə d ə r faydalı h ik m ə tlə rlə do lu o lduğunu g ö rə c ə k və
g ö z lə m ə d ik lə ri halda b ird ən böy ü k bir so rv ə tə , b itm ə z -tü k o n m ə z bir
x ə z in ə y ə sahib o ld u q la n n ı d ərk edəcoklor. G ə n c lə rin bu şadlığı -
h ə d d i-b u lu ğ a çatdıqda atasının m iras qo y d u ğ u xozinoni tapan v ə ö m -
rünün ax ırın a q ə d o r o z iy y ə t ç o k m ə d ə n d o lan a biləcoyini hiss edən
adam ın şadlığına b ən zər.
Bu kitabı oxuyan adam onun nə üçün yazıld ığ ın ı, no kim i m ə q -
s ə d lə r tu tu ld u ğ u n u b aşa düşm olidir. Ə ks h ald a, o, bu kitabdan fayda
g ö tü rə b ilm o z, onun sə m ə rə lo rin d o n fcy zy ab ola bilm oz. Bu kitabı
dork etm o y in birinci şə rti onu d ü zg ü n o x u m ağ ı bacarm aqdır. B ir şeyi
oxum ağı bacarm adan onun m onasını dərk etm ək olarm ı? Yazı m ə -
nam n q ə lib id ir, yazıd a səh v edilorso, m onanı başa düşm ok olm az.
O xum ağı bacaran adam iso bu kitabı fik irlə ş ə -fik irlə ş ə oxum alı və tez
başa çatm ağ a toləsm o m o lid ir, çünki onun faydası insanın tobiotino
to d riclə tə s ir edir. Bu şorti ycrino y etirm o y o n adam ın voziyyəti xəzino
tapan nadan adam ın voziy y o tin o oxşar.
N oql ed irlər ki, bir kişi səh rad a x o zin ə tapır v ə ö z -ö z ü n ə belo
deyir: - Ə gər bu xozinoni ö zü m tok daşısam , öm rüm h odər g e d ə r və
az şey əld ə etm iş olaram . Y axşısı budur ki, bir n eçə m uzdur tapıb, bir
n e ç ə heyvan kirayə tutum v ə tez bir zam anda ham ısını ev ə daşıtdırım .
O dediyi kim i d ə edir. Ö zü x əzin o n in b aşın d a qalaraq ləl v ə c a v a -
h irlə yüklənm iş heyvanları e v lərin o g öndərir. Lakin y ü k daşıyan h iy -
lə g ə r adam lar v a r-d ö v lə ti hom in şəxsin m ən zilin ə deyil, öz ev lərin o
aparm ağı daha düzgün hesab edirlər.
O nadan kişi öz m ən zilin o g o ldikdə p eşm an çd ıq vo təəssü fd ən
başqa xozin əd o n heç b ir şey tapm ır.
B ir h əq iq əti d ə bilm ok lazım d ır ki, o xum ağın faydası ə z b ə rlo m ə k -
d ə yox, dərk etm okdodir. H or kos b ilm ədiyi işdən y ap ışsa, onun v ə -
ziy y əti sözü ə z b ə rlo y ib m ən asın ı başa d ü şm ə y ə n ad am ın vo ziy y o tin ə
oxşar.
R əv a y ət. B elə n əq l e d irlə r ki, bir kişi ə ro b c ə ö y rə n m ə k istəyirm iş.
Çox savadlı d o stlarından b irin d ə n xahiş ed ir ki, q ızd lövhə üzorindo
onun üçün bir neço orob sözü yazsın. D ostu onun bu xahişini y erin o
yetirir. H əm in kişi o robco y a z ıltn ış qızıl lövhoni ev in ə aparır, hordon
ona baxaraq elo gü m an cdir ki, artıq əro b dilini kam il bilir. Bir gün bir
m o clisd ə ərobco danışm aq istoyorkon sə h v buraxır. O rad a olanlardan
biri ona ibrot dorsi vcrm ok üçün istehza ilo gülür. H om in kişi bundan
qozo b lən o rək dcyir:
M ən d o n sohv tuta bilm ozson, qızıl lövho bizim
evim izdədir.
İnsanlar clm o sahib o lm alı, onu d o rindon dork etm olidir. Ç ünki
elm o dünyaya ap arılacaq on böy ü k sovqatdır. Bu d ü n y ad a iso bilikloro
yiyolonm odon, yaxşı işlor g ö rm o d o n dolanm aq çotindir. G ünoşin c a -
malı yer üzünü işıqlandırdığı vo hoyat suyu obodi bir öm ü r vcrdiyi kim i,
elm in do kaırıalı qolblori n urlandırar; tocrübonin şofaverici dorınanları
insanları cohalotin ağ ır x o sto liy in d o n xilas cdor. Yaxşı işlor elm o y a ra -
şıq veror. Bilik ağ acın ın m cy v o si xeyirxahlıq vo başqalarını in citm o -
m okdir. Elmli olub o n a om ol etm o y o n lo r, yolun q o rx u lu olduğunu
bilib gcri dönm oyon ad am lara o x şarlar ki, b u n lar yolda q aro t edilib so -
yular; ycm əklorin zororli o ld u ğ u n u bilib o n lardan im tina ctm oyon x ə s -
toloro b ənzorlor ki, bun u n n o tic ə sin d ə o n lar m ohv olub gcdorlor. H or
halda om olin çirkin o ld u ğ u n u b ilib , yen ə d ə ondan ol çək m o y o n adam
m o z ə m m ə t atoşino tu tu lar. M ə s ə lə n , biri kor, biri gözlü iki adam q u -
yuya yıxılıb ölüm cül y a ra lan sa, onların eyni v ə z iy y ə td ə olm aların a
Dostları ilə paylaş: |