Kənd təSƏRRÜfati hazırkı durum və gələcək inkişaf potensialı fao-türkiyə Tərəfdaşlıq Proqramı çərçivəsində və Azərbaycan Respublikasının

---

1
2
3
4
5
6
7
© F
AO / Y
agub Guliy
ev
6
Prioritet bitkilər/regionlar üzrə orqanik 
məhsul istehsalının üstünlüyü
Giriş
Orqanik kənd 
təsərrüfati: Dünyada 
və Azərbaycanda
Ixrac bazarının 
təhlili
Yekun və 
tövsiyələr
Azərbaycanın 
kənd təsərrüfatı
Dəyər zəncı̇ri 
və daxı̇lı̇ bazar
Prioritet bitkilər/regionlar 
üzrə orqanik məhsul 
istehsalının üstünlüyü

---

---

75
Prioritet bitkilər/regionlar üzrə orqanik 
məhsul istehsalının üstünlüyü
Fəsil 6
6. Prioritet bitkilər/regionlar üzrə orqanik 
məhsul istehsalının üstünlüyü
Azərbaycan,  Naxçıvan  Muxtar  Respublikası  da  daxil  olmaqla,  11  iqtisadi 
rayona bölünür. Kənd təsərrüfatı istehsalı baxımından bəzi regionlar iqlim 
şəraitləri nöqteyi-nəzərindən daha çox üstünlüklərə malikdir. Hansı kənd 
təsərrüfatı məhsullarının hansı regionlarda üstünlük təşkil etdiyini və hansı 
regionların bu əsas qrupların istehsalında nisbi üstünlüyə malik olduğunu 
müəyyən etmək üçün 14 il üzrə (2001-2014) orta məhsuldarlıq hesablan-
mış və 20-21-ci cədvəllərdə öz əksini tapmışdır. Bəzi məhsullar üçün bir 
neçə il üzrə təsvirlər təqdim olunmadığından, nəticələr 14 deyil, daha az 
müddət üzrə hesablanmışdır. Bu iqtisadi regionların orqanik məhsuldarlıq 
üzrə statistik göstəriciləri olmadığından, ilkin olaraq, bunlar daha ənənəvi 
məhsullar  üzrə  daha  yüksək  məhsuldarlığa  malik  iqtisadi  regionların 
göstəriciləri kimi təqdim edilməsi qərara alınmışdır, o fərziyyə əsasında ki, 
orqanik məhsullara bazar tələbi olduqda fermerlər bunlara keçid etməyə 
hazır ola bilər.
Bunu nəzərə alaraq, Naxçıvan, Gəncə-Qazax və Aran iqtisadi rayonları tax-
ılçılıq və quruldulmuş paxla məhsulları baxımından nisbi üstünlüyə malik 
Cədvəl 20.
 İqtisadi regionların 2001-2014-cü illər üzrə seçilmiş məhsulların 
orta məhsuldarlıq göstəriciləri, 100 kq/ha
Taxıl/qurudulmuş 
paxla
Tərəvəz
Şəkər 
çuğunduru
Meyvə
Üzüm
Respublika üzrə cəmi
26.0
141.8
283.2
69.3
65.5
Bakı şəhəri
4.5
133.5
159.1
45.2
24.1
Abşeron iqtisadi rayonu
14.0
87.3
149.8
7.7
24.0
Gəncə-Qazax iqtisadi rayonu
29.4
154.5
184.6
108.3
89.0
Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonu
23.8
96.8
286.5
29.8
64.5
Lənkəran iqtisadi rayonu
21.9
215.9
283.4
110.8
46.9
Quba-Xaçmaz iqtisadi rayonu
23.0
197.5
228.6
68.6
79.5
Aran iqtisadi rayonu
28.6
113.3
286.5
94.7
65.9
Yuxarı Qarabağ iqtisadi rayonu 
26.0
129.9
283.4
68.3
49.3
Kəlbəcər-Laçın iqtisadi rayonu
24.5
102.3
228.6
–
–
Dağlıq Şirvan iqtisadi rayonu
21.6
75.0
172.2
73.9
50.0
Naxçıvan iqtisadi rayonu 
32.7
99.1
209.8
135.4
130.3
Mənbə: Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistik Komitəsi 

---

76
Azərbaycanda orqani̇k kənd təsərrüfati 
Hazırkı durum və gələcək inkişaf potensialı
Cədvəl 21.
 İqtisadi regionların 2001-2014-cü illər üzrə çoxillik bitkilərin orta 
məhsuldarlıq göstəriciləri, 100 kq/ha
Fındıq
Nar
Zeytun
Portağal
Yaşıl çay
Respublika üzrə cəmi
11.5
91.0
7.4
173.7
5.6
Bakı şəhəri
17.7
57.0
12.5
*
*
Abşeron iqtisadi rayonu
23.2
15.7
6.3
7.5
*
Gəncə-Qazax iqtisadi rayonu
33.8
147.8
26.5
34.2
*
Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonu
10.7
68.0
*
*
7.4
Lənkəran iqtisadi rayonu
41.4
93.4
*
174.0
5.6
Quba-Xaçmaz iqtisadi rayonu
13.0
32.7
15.0
*
*
Aran iqtisadi rayonu
24.7
91.5
87.7
100.8
*
Yuxarı Qarabağ iqtisadi rayonu
28.4
87.0
30.0
*
*
Kəlbəcər-Laçın iqtisadi rayonu
–
–
–
–
–
Dağlıq Şirvan iqtisadi rayonu
26.8
57.9
171.4
*
*
Naxçıvan iqtisadi rayonu
37.2
139.0
22.9
52.5
*
Mənbə: Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistik Komitəsi (* Məlumat yoxdur)
olduqları  görünür.  Tərəvəzçilik  baxımından  Lənkəran,  Quba-Xaçmaz  və 
Gəncə-Qazax iqtisadi rayonları daha yüksək məhsuldarlıq nümayiş etdirir. 
Şəkər çuğundurunun orta məhsuldarlığı Şəki-Zaqatala, Aran və Lənkəran 
iqtisadi  rayonlarında  daha  çoxdur.  Meyvəçilik  Naxçıvan,  Lənkəran  və 
Gəncə-Qazax iqtisadi rayonlarında daha yaxşı inkişaf etmişdir. Üzümçülük 
üzrə orta məhsuldarlıq isə, Gəncə-Qazax, Quba-Xaçmaz və Aran iqtisadi 
rayonlarında daha yüksəkdir.
2014-cü ildə yığılmış fındıq məhsulunun böyük hissəsi (23,486 ton, ümumi 
istehsalın 78%) Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonunun payına düşür (Cədvəl 21). 
Lakin 14 ilin orta məhsuldarlıq statistikasına əsasən, bu region hər hek-
tara  düşən  orta  məhsuldarlığa  görə  ölkədə  ən  yüksək  göstəriciyə  malik 
olmamışdır.  Digər  bir  maneə  kimi  təbii  gübrənin  baha  başa  gəlməsinini 
göstərmək olar. Bu səbəbdən daha ucuz gübrə üçün qatışıq üzvi gübrələrlə 
bağlı təlimlərin keçirilməsinə ehtiyac duyulur.  Buna baxmayaraq, yeni fer-
merlərin marağını və məmnunluğunu təmin etməklə bu regionda orqanik 
fındıqçılığı stimullaşdırmaq və dəstəkləmək hələ də mümkündür.
Ekololoji təmiz istehsal üçün yüksək potensiala malik digər əhəmiyyətli məh-
sul nardır. 2014-cü ildə Azərbaycan üzrə ümumi nar istehsalı 153 423 ton 

---