Kitabın adı: Aqrar sahədə mülki müdafiə
Yüklə 7,28 Kb. Pdf görüntüsü
|
129 kilir, əlavə suvarılma aparılır. Belə sahələrdən toplanmış buğda insanların qidası üçün yalnız tibbi xidmətin icazəsi ilə, heyvan- ların yemi üçün yalnız baytarlıq xidmətinin icazəsi ilə məhsu- lun tərkibindəki qalıq fitotoksikantın miqdarı müəyyən olun- duqdan sonra istifadə olunur. Məhsulun miqdarının 50-70% itkisi ilə nəticələnən orta də- rəcəli zəhərlənmə zamanı yerli iqtisadi şərait nəzərə alınmaqla texniki bitkilər şumlanaraq yenidən tətbiq olunan herbisidə qar- şı dayanıqlı olan digər bitki ilə səpin aparıla bilər və ya fitotok- sikantın zəhərli təsirini azaltmaq üçün mütləq tədbirlər görül- məlidir. Belə sahələrdən alınan məhsul qida və ya yem üçün herbisidin qalıq miqdarı müəyyən olunduqdan sonra istifadə oluna bilər. Qarğıdalı və ya günəbaxan bitkilərinin məhsulu yağ üçün deyil, texniki məqsədlər üçün tətbiq olunur. Məhsulun miqdarının 90-100% məhv olması ilə nəticələ- nən güclü dərəcəli zəhərlənmə sahələrində bitkilər məhv edilir. Bitkinin hündürlüyü yüksək olmadıqda sahə şumlanılır. Yük- sək hündürlüklü bitki sahələrində bitki doğranılaraq sahədən kənara toplanılaraq yandırılır, sahə isə şumlanılır, bundan sonra tətbiq olunan fitotoksikanta dayanıqlı olan bitki növləri səpilə bilər. Qeyd etmək lazımdır ki, siloslaşdırma prosesində herbi- sidlər məhv olduğundan və mikrobioloji proseslərə ziyan vur- madığından sahədən toplanan günəbaxan və qarğıdalı silos ha- lında yemləndirmə üçün istifadəyə yararlıdır. Zəhərli preparatlarla zəhərlənmiş pambıq məhsulunun sax- lanması üsullarından biri formasını dəyişmiş yarpaqların kənar- laşdırılmasından (çekanka) ibarətdir. Kənarlaşdırılmış yarpaq- lar əlavə məhsullar qolların yaranmasına və inkişafına şərait yaradır. Kənarlaşdırma üsulu bitkinin 4-5 formalaşmış yarpaq- larının olduğu fazada daha səmərəlidir. Zəhərli preparatların tətbiqindən 5 sutka sonra kənarlaşdırılma aparılır. Daha sonrakı fazada və bitkinin güclü dərəcəli zəhərlənmə zonasında olduğu hallarda bu üsul daha az səmərəli hesab olunur. 130 5.13. Bitkilərin bakterioloji silahlarla zəhərlənməsində mülki müdafiə tədbirləri Bioloji vasitələrlə zəhərlənmə faktı qeydə alındıqda törədi- cinin növü müəyyənləşdirilir və bütün sahədə müşahidə aparı- lır. Müşahidə prosesində zəhərlənmə sərhədləri və hər 1m 2 sa- həyə düşən törədicinin miqdarı, hər sahənin ilkin zəhərlənmə dərəcəsi və törədicinin inkişaf imkanları müəyyən edilir. Havada və əkin sahəsində bitkilərin sürmə xəstəliyinin tö- rədiciləri aşkar edildikdə törədicinin sahədə mümkün inkişafı müəyyən edilir və sahələrin kimyəvi preparatlarla emal edilmə- sinin vaxtı və ardıcıllığı planlaşdırılır. Bu törədicilərlə mübari- zə üçün sineb və polikarbasinin müxtəlif qarışıqları daha məq- sədyönlüdür. Sürmə xəstəliyi törədicilərinə qarşı səmərəli mü- barizə üçün kimyəvi preparatlarının tətbiqinin vaxtının düzgün müəyyən olunması vacibdir. Vaxtın müəyyən edilməsi aşağıdakı qaydada aparılır. Törə- diciyə qarşı ilkin mübarizə havada və ya əkin sahəsində onun müşahidə edildiyi vaxtdan başlanır. Sonra buğdanın zəhərlən- miş hissəsi analiz olunur və onun köbəliyinin davam etmə müddəti müəyyən olunur. Törədicinin inkişafetmə müddəti temperaturdan asılıdır. Temperatur yüksək olduqda onun inki- şafı sürətlənir, inkişaf müddətinin başa çatması üçün sürmə xəstəliyi törədicilərdə 125ºC-yə bərabər olan səmərəli tempera- turlar cəmindən asılıdır. Törədicinin inkişafının minimal tem- peraturu +2ºC-yə bərabərdir. Bunları nəzərə alaraq törədicinin inkişafını aşağıdakı düsturla müəyyən etmək olar: t - T C M , burada M – törədicinin davametmə müddəti; C – səmərəli temperaturların cəmi (burada 125ºC); T – orta sutkalıq temperatur; t – törədicinin inkişafının minimal temperaturudur +2ºC. 131 Misal: Törədici 25 mayda qeydə alınmışdır. Onun inkişafı- nın ikinci nümunəsi aşağıdakı cədvəl 9-da verilmişdir. Cədvəl 9 Sürmə xəstəliyi törədicisinin inkişaf fazası Tarix Temperatur (dərəcə ilə) Tarix Temperatur (dərəcə ilə) O rt a sut kal ıq Səm ər əl i t em- per at ur , T -r Səm ər əl i te m per at ur lar ı n cə m i O rt a sut kal ıq Səm ər əl i t em- per at ur , T -r S əm ər əl i te m per at ur lar ı n cə m i 25.05 26.05 27.05 22 1 9 20 19 17 20 39 56 28.05 29.05 30.05 22 3 21 20 21 19 76 97 116 Cədvəl göstəricilərinə əsasən 31 mayda sürmə xəstəliyinin törədicisi artıq ziyanverici fazaya keçməlidir. Deməli, ona qarşı kimyəvi peraparatlarla mübarizə tədbirləri 31 maydan gec ol- mayaraq başlanmalıdır. Törədiciyə qarşı sineb və ya polikarba- sin suspenziyasından 1 hektara 4 kq norması ilə istifadə olunur. Suspenziya havadan (təyyarə və ya helikopterlə) və ya yerüstü püskürdücülərlə tətbiq edilir. Suspenziya tətbiqindən əvvəl ha- zırlanır və əkinlər ya səhərlər (saat 10-11-ə qədər), ya da ax- şamlar (saat 18-dən sonra) emal edilir. Digər bitkilərə qarşı tətbiq olunmuş bioloji vasitələr əleyhi- nə mübarizə tədbirləri də törədicinin növünə uyğun kimyəvi preparatlarla normativlərə əməl edilməklə aparılır. Yüklə 7,28 Kb. Dostları ilə paylaş:
|