Ko’makchi

Chog’ishtiruvchi bog’lovchilari

• Bular go’yo,go’yoki kabilardir.
• Bu bog’lovchilar voqea- hodisa va narsalarni o’zaro o’xshatish,chog’ishtirish yo’li bilan turli grammatik aloqalarni bildiradi.
• Chirildoqlarning mayin musiqasi hamma yoqni to’ldirgan,go’yoki kechaning o’zi kuylaydi.

Maqsad bog’lovchisi

• Bu toki bog’lovchisi bo’lib, maqsad ergash gapni bosh gapga bog’laydi.Qo’shiqni bahuzur aytib ishlay ber,toki hamma bahramand bo’lsin.

Shart va to’siqsizlik bog’lovchilari

• Bular agar,agarda,modomiki,mabodo,basharti,garchi,agarchi,garchand kabilardir. Bu bog’lovchilar shart va to’siqsiz ergash gaplarni bosh gapga bog’laydi.Masalan:Agar kishining hayoti biror maqsad,biror g’oya uchun kurash bilan o’tsa,bunday hayotga hech afsus qilmaslik kerak.

Yuklama

• Ayrim so’z yoki gapda qo’shimcha ma’no berish uchun xizmat qiladigan yordamchi so’zlar yuklamalar deyiladi. Yuklamalar tuzilishiga ko’ra ikki xil bo’ladi:
• 1) Affiks yuklama(affiks holiga kelib qolgan yuklamalar);
• 2)So’z yuklama (so’z holidagi yuklamalar).

• Hozirgi o’zbek tilida gapga yoki ayrim so’zlarga beradigan qo’shimcha ma’nolariga ko’ra yuklamalarni quyidagi guruhlarga bo’lamiz:
• 1) So’roq va taajjub yuklamalari;
• 2) Kuchaytiruv va ta’kid yuklamalari;
• 3) Ayiruv va chegaralov yuklamalari;
• 4) Aniqlov yuklamasi;
• 5) Gumon yuklamasi;
• 6) Inkor yuklamasi;

So’roq va taajjub yuklamalari

• (-mi,-chi,-a,-ya,) so’zlarga yoki gaplarga qo’shilib kelib asosan gapni so’roq gapga aylantiradi va emotsional ma’no qo’shadi: bugun uchrashuv bo’ladimi? Bugun uchrashuvga chiqmaysizmi?

Kuchaytiruv va ta’kid yuklamalari

• (nahotki,nihoyat,-ku,ham,-u(yu),-da,-oq,-yoq,-kim,-ki).
• So’z ma’nosini kuchaytirish va ta’kidlash uchun xizmat qiladi:Baxt so’zi shunchalik azizki,unga mehnat ahli inqilob tufayli erishdi.(G’.G’ulom)