Kompyuter ilmlari va dasturlash texnologiyalari

Fayllar bilan ishlash.
Python tilida fayllar bilan ishlash uchun open() funksiyasi va boshqa fayllar bilan ishlovchi funksiyalar mavjud. Fayllar bilan ishlashda amalga oshiriladigan asosiy amallar quyidagilar:
Fayl ochish va yozish:
# Fayl ochish
with open('fayl.txt', 'w') as f:
f.write('Salom, dunyo!')

# Faylni o'qish
with open('fayl.txt', 'r') as f:
ma'lumot = f.read()
print(ma'lumot)
Bu misolda open() funksiyasi orqali 'fayl.txt' nomli fayl ochiladi. 'w' argumenti faylni yozish uchun ochadi. Ochiq faylga write() metodi orqali ma'lumot yoziladi. Keyin open() funksiyasi r argumenti bilan ochiladi, shuningdek read() metodi orqali faylni o'qish amalga oshiriladi.
Faylga qo'shish:
# Faylga qo'shish
with open('fayl.txt', 'a') as f:
f.write('\nYangi ma\'lumot qo\'shildi.')
Bu kodda 'fayl.txt' fayliga 'a' argumenti orqali qo'shish rejimi bilan ochiladi. Faylga qo'shilayotgan yangi ma'lumotni write() metodi orqali yozadi.
Faylni qatorlar bo'yicha o'qish:
# Faylni qatorlar bo'yicha o'qish
with open('fayl.txt', 'r') as f:
qatorlar = f.readlines()
for qator in qatorlar:
print(qator.strip()) # strip() metodi orqali qatorning ohiridagi bo'sh joylarni olib tashlash
readlines() metodi faylni qatorlar bo'yicha o'qib, har bir qatorni ro'yxatga joylashtiradi. Keyin esa for tsikli orqali har bir qatorni konsolga chiqaradi.
Bu faqat ba'zi asosiy fayl bilan ishlash amallarini ko'rsatishdir. Fayllar bilan ishlashda yana ko'p imkoniyatlar mavjud, masalan, JSON, CSV va boshqa formatlarda ma'lumotlarni yozish va o'qish, faylni boshqa joyga kopiya qilish, va h.k.
Berilganlar bazasi bilan ishlash.
Berilganlar bazasi (database) bilan ishlash uchun Python dasturlash tilida bir nechta modullar mavjud. Ular orasida sqlite3, mysql-connector-python, psycopg2 va h.k. kabi modullar kiradi.
Mana shu misol:
SQLite bilan ishlash:
import sqlite3

# SQLite faylni ochish yoki yaratish
connection = sqlite3.connect('mijozlar.db')

# Kursor yaratish
cursor = connection.cursor()

# Jadvallarni yaratish
cursor.execute('''
CREATE TABLE IF NOT EXISTS mijozlar (
id INTEGER PRIMARY KEY AUTOINCREMENT,
ism TEXT,
familiya TEXT,
telefon TEXT
)
''')

# Ma'lumot qo'shish
cursor.execute("INSERT INTO mijozlar (ism, familiya, telefon) VALUES ('Ali', 'Valiyev', '[phone]')")
cursor.execute("INSERT INTO mijozlar (ism, familiya, telefon) VALUES ('Dilnoza', 'Hakimova', '[phone]')")

# Commit (o'zgarishlarni saqlash)
connection.commit()

# Ma'lumotlarni o'qish
cursor.execute("SELECT * FROM mijozlar")
mijozlar = cursor.fetchall()

# Natijalarni konsolga chiqarish
for mijoz in mijozlar:
print(mijoz)

# Uchunchi tomon yordamida bog'langan faylni yopish
connection.close()
Bu misolda, sqlite3 moduli orqali SQLite ma'lumotlar bazasiga yozish va o'qish amallari ko'rsatilgan. Faylning nomi 'mijozlar.db', jadvallar mijozlar nomli jadvalida saqlanadi.
Siz shuningdek foydalanishni istagan boshqa ma'lumotlar bazasini (MySQL, PostgreSQL, MongoDB, va h.k.) tanlashingiz mumkin, ammo tanlangan ma'lumotlar bazasiga bog'liq modullarni o'rnating.