Konfliktlarning yuzaga kelish

KONFLIKTLARNING YUZAGA KELISH

Reja: 1. Nizolaming yuzaga kelishidagi shart-sharoitlar, shaxs toifalari va ularning xislatlari 2. Nizolarning yuzaga kelishida obyektiv shart-sharoitlar 3. Nizolarning yuzaga kelishida subyektiv shart-sharoitlar

Nizo (konflikt)lar inson hayotining ajralmas tarkibiy qismi bo‘lar ekan, konfliktlami tan olmaslikning, ulami inobatga olmaslikning ilojisi yo‘q. Faqat nizolami boshqarish, ularning yechimini topishni o‘rgamsh lozim.

Nizodan pedagogik jarayonda mohirona foydalanish uchun, aJbatta, nazariy bilimlarga ega bo‘lish kerak, ya’ni uning dinamikasini va uning barcha tashkil qiluvchilarini yaxshi bilish kerak. Nizoli jarayon to‘glrisida faqatgina hayotiy tasawiu-larga ega bo'lgan insonga nizodan foydalanish texnologiyasi to‘g£risida gapirish foydasizdir.

Nizo - istaklari, qiziqishlari, qadriyatlari yoki tushunchalari mos kelmasligi sababli yuzaga keladigan ikki yoki undan ortiq subyektlar o‘rtasidagi ijtimoiy o‘zaro aioqalar shakli subyektlar individ, guruh, o‘z-o‘zi bilan ichki nizolar holatlarida bo‘ladi.

Nizo» va «nizoli vaziyat» tushunchalarini ajratishni bilish kerak, ular o‘rtasida katta farq bor. Nizoli vaziyat - ijtimoiy subyektlar o'rtasida haqiqiy qarama-qarshilikni yuzaga keitiruvchi hodisadir. Asosiy belgisi - nizo predmeti yuzaga kelishi, lekin hozircha ochiq faol kurashning yo‘qligidadir. Ya’ni, to‘qnashuv rivojlanishi jarayonida nizodan oldin har doim nizoli vaziyat yuzaga keladi, bu uning asosi hisoblanadi.

Nizolaming yuzaga kelishida ikki xil: obyektiv va subyektiv shart-sharoitlar mavjud. Nizolarning yuzaga kelishida obyektiv shart-sharoitlarga: ■ mehnat qilish uchun sharoitning yomonligi; ■ xodimlar orasida majburiyat va vazifalaming noto‘g‘ri taqsimlanganligi; ■ boshqaruv tizimidagi nomutanosibliklar; ■ qo‘yilgan vazifalarga mos professionallik xodimlarda kuzatilmasligi; ■ ishchi o‘rinlarining yetishmasligi tufayli, ishlarning taqsimlanishidagi adolatsizlik; ■ mehnatni tashkil etish va mehnatga haq to‘lashda adolatsizlik holatlarining kuzatilishi kiradi.

Nizolarning yuzaga kelishida subyektiv shart-sharoitlarga: ■ ishbilarmonlik miinosabatlarida negativ yo‘llammg ko‘rinishi; ■ shaxslararo munosabatlarda shaxsga oid xususiyatlaming namoyon bo‘lishi; ■ muomalani tashkil etishda no‘noqlik va savodsizlikning kuzatilishi kiradi.

Har bir nizo alohida hodisa sifatida tahlil qilinadi, lekin ulaming barchasi uchun xos bo‘lgan aynm qonuniyatlar borki, ularga, awalo, uning bosqichlari yoki fazalari kiradi: I. Nizo oldi bosqich - konfrontatsiya II. Nizoning o‘zi - kompromiss yoki janjal. III. Nizodan chiqish - muloqot yoki dissonans. Birinchi bosqich - konfrontatsiya-konkret masala yuzasidan fikrlar yoki qarashlarda tafovut yoki qarama-qarshilik uchun shartsharoit paydo bo‘ladi.

Ikkinchi bosqich - kompromiss yoki janjal, ya’ni har ikkala tomon o‘z qarashlarini qarshi tomonmkidan afzal bilib, ochiqchasiga bir-birlarini ayblay boshlaydilar. Bunday nizoli holatlarda shaxsning qanday xulq-atvor xususiyatlarini namoyon etishiga qarab turli toifalar kuzatiladi. Uchinchi bosqich - nizodan chiqish, ya’ni muloqot yoki dissonans (tovushlar uyg‘unsizligi, hamohanglikning, uyg‘unlikning yo‘qligi yoki buzilishi: aksi konsonans (bir necha tovushlaming garmonik uyg‘unligi; ohangdorligi).

Professorlardan F.M. Borodkin, N.M. Koryak hamda R:Z. Jumayev nizoli vaziyatlarda shaxs toifalari va xislatlari xususida o‘z ilmiy-tadqiqot ishlarida to‘xtalib o‘tganlar. Ulaming g‘oyalariga asoslangan holda shaxs toifalarim quyidagilarga bo4ish mumkin:

1. Namoyishkorona toifadagi nizoli shaxs. 2. Rigid toifadagi nizoli shaxs. 3. Boshqarib bo‘lmaydigan toifadagi nizoli shaxs. 4. Aniqlikni talab etadigan toifadagi nizoli shaxs. 5. Nizosiz toifadagi nizoli shaxs. 6. Maqsadga yo‘naltirilgan toifadagi nizoli shaxs. 7. Hadikli-qo‘rqoq toifadagi nizoli shaxs. 41

8. Siklotimik toifadagi nizoli shaxs. 9. Gipeifaol toifadagi nizoli shaxs. 10. Emotsional toifadagi nizoli shaxs. 11. 0 ‘ta ta’sirchan toifadagi nizoli shaxs. \2. Konform, moslashuvchi toifadagi nizoli shaxs. 13. «Tiqilib qoladigan» toifadagi nizoli shaxs. 14. Qo‘zg‘aluvcYian toifadagi nizoli sh

😉E’tiboringiz uchun rahmat😉