Konsultatsiya amaliyotidagi ayrim yo'nalishlar

---

3-Mavzu: Korreksion ta'sir mexanizmlari. Shikastlovchi kechinmalarni 
uyg'unlashtirish. Psixologik konsultatsiyaning maxsus muammolari. 
Konsultatsiya amaliyotidagi ayrim yo'nalishlar
Reja:
1. Korreksion ishning maqsadlari
2. Yig'loqi va isterik mijoz bilan konsultatsiya o'tkazish texnikalari
3. Kompulsiv hamda yo'qotishni boshidan kechirgan mijozlar bilan konsultatsiya
4. Fobiyasi mavjud mijozlarga psixologik yordam
5. Addiksiyaga oid psixologik muammolar konsultatsiyasining o'ziga xos 
xususiyatlari
Korreksion, profilaktik va rivojlantiruvchi topshiriqlaming tizimlilik 
tamoyili
Bu tamoyil har qanday korreksion ishda 3 ko'rinishdagi masala mavjudligini 
ta'kidlaydi, ya'ni korreksion, profilaktik va rivojlantiruvchi. Bunda bola shaxsining 
har tomonlama rivojlanishidagi bog'liqlik va notekislik borligini anglatadi. 
Tushunarliroq aytadigan bo'lsak, har qaysi bola rivojlanishning turli bosqichlarida 
bo'ladi, ya’ni: juda yuqori pog'ona - rivojlanish normada, past pog'ona -
rivojlanishda psixik qiyinchililclar borligini anglatadi. Bunda notekis rivojlanish 
qonuniyati kelib chiqadi. Shaxsga doir taraqqiyotning ayrim jihatlarini sustlashuvi 
bola intellekti rivojini ortda qolishi yoki boshqa qiyinchiliklami keltirib chiqaradi. 
Masalan: bilish va o'qish motivlarining sust rivojlanganligini pirovard natijasida 
boladagi mantiqiy operatsional intellekt ortda qoladi. Shuning uchun korreksion 
rivojlantiruvchi programmalar masala va maqsadini aniqlaganda hozirgi kundagi 
aktual muammolar bilan cheklanmay rivojlanishning yaqin prognozlaridan ham 
foydalanish kerak.
Bolaga o'tkaziladigan har qanday psixologik ta'sir faqatgina ortda qolgan 
bosqichni korreksiya qilishgagina qaratilgan bo'lmay, ortda qolishni oldini olishga, 
uyg'un rivojlanishga yo'l ochishga qaratilgan bo'lishi lozim.
Xulosa qilib aytganda, korreksion rivojlantiruvchi dastur 3 ta vazifani bajarishi 
lozim:
□ Korreksion buzilish va ortda qolishni duzatish.
□ Profilaktik - buzilish va ortda qolishni oldindan aniqlash.
□ 
Rivojlantiruvchi - taraqqiyot mazmunini boyitish, optimallashtirishga 
qaratilganlik. Shu 3 ta dasturlaming birgalikda olib borilishi kutilgan natijalarni 
berishi mumkin. 3.Korreksiya va diagnostikaning birligi tamoyili

---

3 nuqtai nazardan qarab chiqish mumkin: - ilmiy nuqtai nazardan; - tashviqot 
nuqtai nazardan; - amaliy nuqtai nazardan. Faqat mana shu nuqtai nazailarning 
birligigina psixologik xizmat predmetini tashkil etadi. Ilmiy nuqtai nazai 
psixologik xizmatning metodologik muammolarini ishlab chiqishni nazarda tutadi. 
Bu yo ’nalish ijrochilarining asosiy fimksiyasi psixologik xizmat ishida 
psixodiagnostik, psixokorrektsion va rivojlantiruvchi metodlami ishlab chiqish \ a 
nazariy asoslashga bag’ishlangan ilmiy tadqiqotlami о tkazishdan iborat. 
Tashviqot nuqtai nazari odamlaming psixologik bilimlardan foydalanishini nazarda 
tutadi. Psixologik xizmatning amaliy nuqtai nazarini psixologlarning amalga 
oshiradigan ishlari tashkil etadi. Hozirgi bosqichda psixologik xizmat faoliyatining 
2 yo’nalishi: dolzarb va kelajak yo ’nalishlari mavjud. Dolzarb yo ’nalish insonlar 
hayotidagi qiyinchiliklar, ular hulq-atvori, muloqotidagi og ishlar, muammolarni 
hal qilishga qaratilgan. Kelajak yo ’nalishi esa har bir insonning individuallgini 
rivojlantirishga, jamiyatda yaratuvchanlik hayotiga psixologik tayyorlikni 
shakllantirishga qaratilgan. Ikki yo’nalish ham bir-biri bilan bog’liq. Psixologik 
xizmatning maqsadi - shaxsning har tomonlama shakllanishi, rivojlanishi, samaiali 
ijtimoiylashuvi va moslashuvi, rivojlanishining barcha yosh davrlarida psixologik 
salomatligini 
muxofaza 
qilish 
uchun 
psixologik-pedagogik 
shart-sharoit 
yaratishdan iborat.
2-Psixologik xizmatning vazifalari: - har bir shaxsning individual xususiyatlari, 
qiziqishlari, layoqat va qobiliyatlariga muvofiq rivojlanishida uning psixologik 
imkoniyatlaridan yuqori darajada foydalanish; shaxsning intelektual, shaxsiy, 
ijtimoiy rivojlanishidagi og’ishlami o ’z vaqtida aniqlash, tuzatish va oldini olish,
- odamlarning shaxsiy qiziqishlari, moyilliklari, qobiliyatlari, salomatligini 
inobatga olgan holda psixologik yordam ко rsatish; - oilalaida sog lorn 
psixologik iqlimni saqlash, kelib chiqishi mumkin bo’lgan nizolarning eng 
maqbul yechimlarini topish; - shaxsning oilada va jamiyatda moslashuvi, 
ijtimoiylashuvi muammolari bo’yicha ota-onalar yoki qonuniy vakillarning 
samarali hamkorligini ta ’minlash; - shaxsni ijtimoiy reabilitatsiya qilish bo’yicha 
tadbirlami amalga oshirish, ularning huquq va manfaatlarini ximoya qilish; - 
joylarda sog’lom psixologik muhitni tarkib toptirish maksadida psixologik 
kuzatish va qo’llab-quwatlash. Psixologik xizmatning asosiy yo ’nalishlari: 1. 
Psixodiagnostika. 2. Psixologik targ’ibot va tashviqot. 3. Psixoprofilaktika. 4. 
Psixik rivojlantirish va psixokorrektsiya. 5. Psixologik maslahat. 6. Kasb - 
hunarga y o ’naltirish. Psixologik diagnostika - insonni psixologik-pedogogik 
jihatdan chuqurroq o ’rganishga y o ’naltirilgan bo’lib, individual xususiyatlarini, 
muloqotdagi 
va 
xulq-atvoridagi 
nuqsonlaming 
sababini 
aniqlashga 
m o’ljallangandir. Diagnostik ishlar guruhiy yoki yakka tartibda о tkaziladi.

---

me'yorga mos keluvchi holatga olib kelishdir.
Psixokorreksiyalovchi ta'siming asosiy quroli sifatida psixolog ilgari suriladi, 
korreksion jarayon psixolog - mijoz juftligida kechadi. Mazkui jarayonni aks 
ettiruvchi to'rtta asosiy strategiya mavjud: Psixokorreksiyaning so'ngi vazifalari 
uchta asosiy sohalardagi istalgan o'zgarishlarga erishishdir:
- kognitiv;
- emotsional (his- tuyg'u); o'zini tuta bilish.
Shaxsiy psixokorreksiyaning hususiyatlarini hisobga olib mazkur uchta alohida 
sohalaming har birida aniq vazifalami qo yish mumkin.
Kognitiv soha:
o'z xulq-atvori, munosabati, reaksiyasi sababini anglash; his-tuyg'u va xulq-atvor 
stereotiplami anglash;
psixologik omillar va somatik buzilishlar orasidagi bog'liqlikni anglash; 4) 
mojarolar va ruhiy jarohatlovchi vaziyatlami kelib chiqishida о zining roli va 
javobgarligini his qilishi;
munosabat usullarini, o'zining munosabati shakllanishi sharoitlarini anglashi. 
Emotsional sohada:
mijozning mutaxassis tomonidan emotsional qo llab-quvvatlanishi; mijoz о z
tuyg'ularini anglashi va yuzaga chiqarishi;
o'ziga nisbatan yanada samimiy munosabatni shakllantirish;
boshdan o'tkazish va emotsional munosabatlar usullarini о zgartirish; О zini tuta 
bilish, xulq- atvor- sohasi:
mijozdagi noadekvat reaksiyalarni korreksiyalash; 
xulq- atvorning effektiv usullarini o'zlashtirishdan iborat.