L ü Ğ Ə t V ə e n s I k L o p e d I y a L a r

ZABİTƏLİ -  YUMŞAQ
ZƏKALI  -   FƏRASƏTSİZ
Zz
ZABİTƏLİ  -   YUMŞAQ  Qız  da  no  iso
başqa  milis  işçilorindən  bir  a/,  scçilon  bu 
zabitəli oğlana baxıb gülümsündü (H.Scyid- 
bəyli);  Bəndalı  ncco  dili  yumşaq,  sözünü 
bilon qanacaqlı olmuşdu  (Mir Colal).
ZAHİD -   RİND  İstoyir connəti zahid bu 
qodor  hiylo  ilo;  Əbləhin  fikrini  gör,  dildo 
təmənnasına  bax  (S.Ə.Şirvani);  Rind  hər 
şeyi danan, qeydsiz vo  laübalı adamdır.
ZAHİDLİK  -   RİNDLİK  Heç  birimiz 
müqəddəslik  vo  zahidlik  iddiası  etmirik 
(M.F.Axundzado); Gəl son rindlikdən ol çək.
ZALIM  -   ADİL  Bu,  Cahan  xanım  kimi 
zalım  və  qorxulu  deyildi  (M.İbrahimov); 
Mötəbər  hədisə  görə,  üç  nəfor  adil  şahid 
şəhadət  versə,  ...övrətin  nikahı  fəsx  hesab 
olunur (Mir Cəlal).
ZARAFATCIL  -   QARADİNMƏZ  Biz
onları  kəndimizin  Şahmar  kimi  zarafatctl 
gəncləri  ilə  qarşılayaq  (İ.Əfəndiyev);  Xəlil 
əslində qaradinməz adam  idi... (Mir Colal).
ZAVAL  -   SEVİNC  Hünərdir  keçirən 
bizi hər oddan; Olarmı hünərə zaval, ay Maral 
(B.Vahabzadə);  Yollarda  yubanmış  əsgər 
məktubları yenidən evimizə ümid, sevinc və 
inam  gətirdi  (Y.Əzimzadə).
ZAVALLI  -   XOŞBƏXT  Mən  səndən 
no  istəyə  bilərəm  zavallı  qadın  (C.Məm- 
mədov);  Son  nə qədər xoşbəxtsən,  Reyhan... 
(M. Hüseyn).
ZAY  -   YAXŞI  Öküzün  taydı,  işin  zaydı 
(Ata.  sözü);  Şəhərin  ən  yaxşı  saraylarını  o 
yaratmışdı  (M.Hüseyn).
ZEHİNLİ -  KÜT Səlim çox zehinli uşaqdır 
(İ.Şıxlı); -  Ay küt, niyə başa düşmürsən, “liçni 
dclası” odur ey, göz qabağında (Mir Colal).
ZƏDƏLİ -  SAĞLAM Qayçılayanlar isə 
şüşə  kimi  ağ, qara  salxımları  zədəli gilədən 
tomizləyirdilor  (Mir  Cəlal);  Gənc  sağlam 
salxımları  bir tərəfə qoydu (“Jurnalist”).
ZƏ FƏ R  -   M Ə ĞLUBİYY ƏT  Yazır 
tarixlərə  uğurlu  zəfər.  Bizim  qəhrəmanlar.
bizim igidlər (S.Rüstom); Bütün başqa yollar 
məğlubiyyətə, ölümo aparır (M.Hüseyn).
ZƏHƏR -  ŞİRİN  Daima zəhərlər şirin­
lərin dalında gizlənir (M.S.Ordubadi).
ZƏ H Ə RLƏ N M Ə K   -   SAĞALMAQ 
Havada  mığmığa  sancır  insanı;  Dönüb 
zəhərlənir  insanın  qanı  (S.Vurğun);  -  Çar­
payı...  Ana,  ay  ana  mən  sağalacağam,  elə 
deyilmi? (M.Hüseyn).
ZƏHƏRLİ -  ŞİRİN Həftələr, aylar keçir 
axşamlı-səhərli;  Bəzən  şirin,  bəzən  zəhərli 
(R.Rza).
ZƏHMƏTKEŞ -  TƏNBƏL Ancaq  indi 
ona  aydın  oldu  ki,  buradakı  zəhmətkeş 
adamlar çox sadədirlər (S.Vəliycv);  Yoxsa, 
bu  tənbəldən  sənə  nə  arvad  olacaqdır 
(S.S.Axundov).
ZƏHM Ə TSEV Ə R  -   MÜFTƏXOR
Ata-anası  kimi  zəhməısevərdi  (M.İbrahi­
mov); Özgənin zəhməti ilə çörək yeyənlərə 
müftəxor deyərlər (Ə.Haqvcrdiycv).
ZƏHMLİ  -  MÜLAYİM  Aslan  müəllim 
zəhmli bir adam idi (İ.Əfəndiyev);  Sizi inan­
dırıram ki, bütün Bakıda mənim kimi müla­
yim  xasiyyətli,  dostluqda  sədaqətli  kişi 
tək-tək tapılar (C.Əmirov).
Z Ə İF -  GUR Qızcığazın zə if səsini eşit­
dim (M.Talıbov); Xeyli keçdikdon sonra içə­
ridən bir qadının gur səsi eşidildi (C.Əmirov).
ZƏ İF-TU TA RLI Yetər məni eylədin təb­
liğ vo sandın zaı/(S.Rüstəm); Ancaq buna dair 
əlində lıolo tutarlı sübut yox  idi (C.Əmirov).
ZƏ İFLƏ M Ə K   -   GÜCLƏNM ƏK  Mal 
azalmış,  alver  zəifləmişdi  (Ə.Vəliyev); 
Sonanın  hıçqırığı gücləndi (Ə.Cofərzadə).
ZƏ İFLƏ R  -  GÜCLÜLƏR  Axırda zəif­
lər yavaşca  başlayırlar  əkilməyə  vo güclü­
lər.  yəni  dəstə  sahibləri  qalırlar  məclisdə 
(C.Məmmədquluzadə).
ZƏ K A LI  -   FƏ RA SƏ TSİZ  Zəkalı 
adamdı.  Bir dəfə eşitdiyi söz həmişəlik hafı-
140

---

ZIR PILIQ  -  BALACALIQ____________
ZIRP1LIQ -   BALACALIQ -  Əfondim, 
yapdığın  qobahotin  zırpı lığını  qanırsanmı? 
(Mir Colal); Onu boyunun balacalığı narahat 
edirdi  (“Ulduz”).
ZIRRAMA -   AĞILLI  O dol i zırramaya 
bu büsat no gorok  idi? 'M.İbrahimov); Ağıllı 
adam  buna dözmozdi  (Mir Colal).
ZİYA  -  QARANLIQ  Dağların,  bağların 
libası  sarı;  Güneşin  do  sönük  ziyası  san 
(A.Sohhot);  Yalnız  indi-indi  qaranlıq  cvo 
alışan doktor qomgin-qomgin Badam xalaya 
baxdı  (M.Hüseyn).
ZİYAN  -  XEYİR  Ziyana  tələsdim, xeyrə 
gecikdim; Bir də bu dünyaya gələcoyommi? 
(H.Hüseynzadə).
ZİYANÇILIQ  -   XEYİRXAHLIQ  Bu.
ziyançılıqdan başqa bir şey deyildir (S.Rəhi­
mov);  Onun  xeyirxahlığı,  dünəndən  bəri 
ürəklərində  düyün  bağlamış  qəmi,  kədəri 
büsbütün  unutdurmuşdu  (M.Hüseyn).
ZİYANKAR  -   XEYİRXAH  Rəzil  və 
ziyankur o adamdır ki, öz bəxtinə qürrələnir 
(M.Talıbov);  Müəllimin  xeyirxah  adam 
olduğunu çoxdan  bilirdi  (M.Hüseyn).
ZİYANKARL1Q  -   XEYİRXAHLIQ 
Vəhşilik  başqa  şeydir,  ziyankarlıq  başqa 
(M.Talıbov);  Belə  xeyirxahlıq  mərhəmət 
deyildir (M.Talıbov).
ZİYANLI -  XEYİRLİ Onlar ziyanlı qurd­
ları  və  kəpənəkləri  tutub  yeyirlər (A.Şaiq); 
Onun  hər  bir  doğru,  xeyirli  sözü  və  işi 
həmişə alqışla  qarşılanacaqdır (Mir Colal).
ZİYANLIQ -  XEYİRLİLİK Zof eylədi 
aciz  məni,  qaldım  əməlindən;  Çəkdim  no 
ziyanlıq  (M.Ə.Sabir);  Xeyirliliyin  yolunu 
göstərdim.
ZİYANSIZ  -   XEYİRSİZ  Əcəb  xoşxa­
siyyət.  ziyansız  heyvandır  (M.Talıbov);  O 
həmişə xeyirsiz işdən yapışır (“Azərbaycan").
ZOR  -   ASAN  Müqim  bəy  sabahkı  işin 
çox  zor  iş  olduğunu  kəsdirdi  (S.Rəhimov); 
Silvionun  ducli  indiki  vuruşmadan  çox 
asandır (M.Hüseyn).
ZORAKI -   KÖNÜLLÜ  İstəyən  könüllü, 
istəməyən  zorakı  -   deyib  muzdur  Vəli  düz 
Hacı Qulunun gözünün  içinə baxdı (M.İbra­
himov).
ZÜLMKAR -  ƏDALƏTLİ
ZO R A K ILIQ   -   KÖNÜLLÜLÜK  İş
zorakılıq  məsələsinə  gəlirsə,  bizimkilər 
oradadırlar,  qorxmayın  (M.S.Ordubadi); 
Vozifoni  könüllülük prinsipi  əsasında  bölüş­
dürmək  lazımdır ("Azorbaycan").
ZORBA  -   BALACA  Xeyli  axtarışdan 
sonra  qarşılarına  zorba  bir  dovşan  çıxdı 
(A.Şaiq);  Balaca,  isti  və səliqəli  bir mənzil 
idi (Mir Colal).
ZORBALAŞMAQ  -   BALACALAŞ­
MAQ Günlər keçdi, aylar keçdi, balaca Cobi 
yavaş-yavaş boy atırdı, fəqət həmişə zəif, üzü 
kiçik,  başı  isə zorbalaşırdı  (N.Nərimanov); 
Mənim gözümdə qonşum balacalaşırdı.
ZORBALIQ  -   BALACALIQ  Bu  zor- 
balıqda  ayı  mənim  qamçımın  qorxusundan 
hər cür oyun  çıxarır,  amma  bu  balacalıqda 
qızın əlində  aciz qalmışam (S.S.Axundov).
ZORLA  -   XOŞLA  Sizin  onu  zorla 
pozdurmağa  haqqınız  yoxdur  (C.Cabbarlı); 
Bu  gün  xoşla  qoymasan,  sabah  qaçar  gələr 
(C.Cabbarlı).
ZORLU  -   ZƏ İF  Qüvvətli  olsan  da, 
yoxsulu döymə;  Demə  ki, zorluyam, qolum 
yaxşıdır  (Xəstə  Qasım);  -  Bəzi  kəndlərdə 
yoxsullar qrupu zə if idi (Mir Colal).
ZORLUQ  -   ZƏ İFLİK   Hacı  Vəlinin 
müəyyən  prinsipləri  var idi, şeyləri zorluqla 
qəbul  edirdi (Çəmənzəminli); O öz zəifliyini 
bilirdi  (M.Hüseyn).
ZÖVQ  -   CÖVR  Həm  zövqüdür,  həm 
cövrüdür ömrün  o,  həyatın;  İnsanı  ucaldan 
da,  qocaldan  da məhəbbət (B.Vahabzado).
ZÜLM ƏT  -   İŞIQLIQ  Zülmət  çökdü, 
gecə gəldi; Zalım gecə necə gəldi (M.Dilbazi); 
Aşağıda Cobir ağzında başlanan açıqlıq, işıqltq, 
düzlükdə isə azad təbiət dincəlirdi (Mir Colal).
ZÜ LM Ə T  -   NURLU  Yüz  zülmət 
gecənin  fırtınasından;  Bir nurlu səhərin  yeli 
gözəldir (H.Hüseynzadə).
ZÜLM ƏTLİ -  İŞIQLI Zülmətli vo sakit 
bir  gecə  idi  (C.Məmmədov);  Xəstənin 
işıqlı,  havalı,  təmiz bir otaqda saxlanmasını 
məsləhət  gördüm...  (Mir Colal).
ZÜLM KAR  -   ƏDALƏTLİ  Boy  çox 
xəsis  vo  zülmkar  idi  (Ə.Sadıq);  Ədalətli 
hökmdar ol!  (A.Şaiq).
142

---