Lazerlar fizikasidan laboratoriya ishlari

a
 – 
o`tkazish zonasi, 
b
–valent zonasi 
Yarim o`tkazgichlarning eng muxim xususiyati shundan iboratki unda 
elektromagnit maydoni bilan faqat ikkita energetik satxi uzaro 
tasirlashuvga kirishmasdan (ionli kristalll va shishalardagidek) keng 
sohadagi energetk satxi o`zaro tasirlashuvga kirishadi. 


To`g`ri zonali o`tishli yarim o`tkazgichlarda
manfiy temperaturani hosil bo`lish sharti
.
Yuqorida qaraganimizdek aktiv muxitning ishchi satxlari kuchaytirish 
xususiyatlariga ega bo`lishi uchun, ishchi satxlari orasida manfiy 
temperatura hosil qilish kerak. Yarim o`tkazgichlarni elektromagnit 
nurlanishini 
kuchaytirish 
imkoniyatlarni 
qarab 
chiqamiz. 
Yarim 
o`tkazgichlarning eng muxim xususiyati shundan iboratki, unda 
elektromagnit maydoni bilan faqat ikkita energetik satxi uzaro 
tasirlashuvga kirishmasdan (ionli kristalll va shishalardagidek) keng 
sohadagi energetk satxi o`zaro tasirlashuvga kirishadi. 

p-n-
o`tishlar orqali zaryad
tashuvchilarni injeksiyasi.
Xozirgi vaqtda, injeksion yarim o`tkazgichli lazerlar eng ko`p 
tarqalgan (nomuvozanat zaryadlarning injeksiyasi 
p – n
o`tishlar orqali 
amalga
oshiriladi). 
Yarim 
o`tkazgichdagi 
donor 
va 
akseptorlarning 
konsentrasiyasi shunday o`zgarsinki, namunaning biror sohasida elektr 
o`tkazuvchanlik 
tipi, 
elektron 
o`tkazuvchanlikdan 
teshikli 
o`tkazuvchanlikka o`zgarsin. Shu sohasining bir tomonida yarim 
o`tkazgichning 
n
– tipda bo‘lsa, ikkinchi tomonida 
p – 
tipda bo`ladi va 

---

o`tkazish sohasi 
p – n
–tipidagi o`tkazish sohasi deb ataladi. Qayd qilish 
lozim, bu yerda 
p- 
va 
n- 
tipidagi ikkita namunalar orasidagi kontakt haqida 
emas, bitta namuna haqida borayapti. 
O`tish sohasining ikkala tomonida elektronlar va teshiklarning 
konsentrasiyasi xar xil bo`ladi;
p- n
-o`tishlar hosil bo`lganda u orqali 
elektronlarni
n- 
sohadan 
p -
sohaga va teshiklarni 
p- 
sohadan 
n
-sohaga 
diffuziyasi yuzaga keladi. Shuning uchun, o`tish chegarasining yaqinida 
p-
sohada, manfiy xajmiy zaryad hosil bo`ladi, 
n
– sohada esa, musbat 
zaryad hosil bo`ladi. Zaryadlar elektr (kontakt) maydoni hosil qiladi va u 
diffuziyaga qarshilik ko‘rsatadi va pirovardida, 
p-n-
o`tishlar orqali 
diffuziyaga chek qo‘yadi. Xajmiy zaryadlar elektron satxlarini siljishiga 
xam olib keladi. Aynigan, 
p-n
- o`tishlarning natijaviy energetik 
diagrammasi 66-rasmda keltirilgan. 66-rasmda: a) tashqi maydon 
b‘'lmaganda 
p-n
- o`tishlar keltirilgan. Chapda 
 
elektronlar bilan band 
qilingan 
n-
sohaning energetik satxlari shtrixlangan. Potensial to‘siq 
elektronlarni 
p-
sohaga o`tishiga yo‘l qo‘ymaydi.
20-rasm. Aynigan