Leksikologiya

LEKSIKOLOGIYA
t.me/JasurUsmonovShofirkon
1-test
1-shart—yasama fe’l bo’lsin
2-shart—sinonim bo’lsin
Shivir+la, so’z+la, gap+ir
2-test
1-shart—sifat turkumiga oid bo’lsin
2-shart—sinonim bo’lsin
Chiroy+li, suluv
3-test
1-shart—ot turkumiga oid bo’lsin
2-shart—sinonim bo’lsin
Sovg’a, tuhfa
4-test
Husn(ot), go’zal(sifat)
Diqqat!!! Sinonimlik, antonimlik va polisemiya(ko’p ma’nolilik) hodisasi bir turkum doirasida sodir bo’ladi.
Omonimlik va paronimlik hodisasi esa bir turkum doirasida ham, turli turkum doirasida ham sodir bo’laveradi.
5-test
Ko’nmoq, unamoq
6-test
Suluv, ko’rkam
7-test
Ganch, boylik
8-test
Chiroy(ot), suluv(sifat)
9-test
Ko’m-ko’k o’t O’t(o’simlik) ot turkumiga oid so’z bo’ib, u o’t(moq) fe’li bilan shakldosh sanaladi.
10-test
Shirin o’y O’y(xayol) so’zi ot turkumiga oid bo’lib, u o’y(moq) fe;li bilan shakldosh sanaladi.
11-test
1-shart—yasama so’z bo’lsin
2-shart—asosi omonim bo’lsin bo’y(ot)+dor(sifat yasovchi)=bo’ydor(hajm-o’lchov sifati) 1) bo’y, qad, qomar 2) bo’y, is, hid
12test
1-shart—yasama so’z bo’lsin
2-shart—asosi omonim bo’lsin chop(fe’l)+iq(ot yasovchi)=chopiq(jarayon oti) 1) yerni chop(kes) moq 2) stadionda chop(yugur)moq 3) kitobni chop(nashr) etmoq
13-test
Ko’kka ko’tarmoq—yerga urmoq
14-test
1-shart—tub so’z bo’lsin
2-shart—asosi omonim bo’lsin oq(fe’l)+iz(orttirma nisbat shakli)+moq(harakat nomi shakli) 1) oq(moq)—fe’l 2) oq(imtir)—sifat
15-test
Maza+li(sifat), lazzat(ot)
16-test
Ahil(sifat)—ahl(ot) ahil, inoq, totuv /// ahl, aholi, nufus ahil aka-ukalar///qishloq ahli
17-test
Urush(ot)—urish(fe’l) urush, jang, muhoraba/// tayoq bilan ur+ish(urmoq)
18-test
A)sinekdoxa B) metafora C) metonimiya D) ko’chma ma’noda qo’llanmagan.
19-test
1-shart—olmoshlar bo’lsin
2-shart—sinonim bo’lsin kim+dir, birov, alla+kim(noaniq shaxsga ishora qiluvchi gumon olmoshlari)
20-test
Oq oltin—paxta, kumush tola—pilla
21-test
A)metafora B) metafora C) sinekdoxa D) metonimiya
22-test
A)metafora B) metafora C) sinekdoxa D) metonimiya
23-test
A)metafora B) metafora C) sinekdoxa D) metonimiya
24-test
A)sinekdoxa B) metafora C) metonimiya D) sinekdoxa
25-test
A)metonimiya B) metonimiya C) sinekdoxa D) metafora
26-test
A)sinekdoxa B) metonimiya C) metonimiya D) metafora
27-test
Chopmoq, yugurmoq, yelmoq
28-test
Ma’no, mazmun
29-test
Azm(ot)—azim(sifat) azm, qaror, xohish, iroda/// azim, katta, muazzam, ulkan shunga azm(qaror) qildim///azim(ulkan) chinor
30-test
Kul(ot)+don(narsa oti yasovchi qo’shimcha)+ga(jo’nalish kelishigi qo’shimchasi)
Kul(ot)+siz(sifat yasovchi qo’shimcha) demak, kul+don va kul+siz so’zlarining asosi bitta so’z, ya’ni narsa-buyumlarning yongandan keying holati.
31-test
Kul(ot)+siz(sifat yasovchi qo’shimcha
Kul(ot)+don(narsa oti yasovchi qo’shimcha)
32-test
O’tkir bolta(to’g’ri ma’no)—o’tkir zehn(ko’chma ma’no) Har ikkala misolda ham o’tkir so’zi bitta so’z bo’lib, polisemantik(ko’p manoli) so’z ekani ko’rinmoqda.
Bo’y+i(qomati, qaddi), bo’y+i(hidi, isi, ifori)—bir shaklga ega bo’lgan ikki so’z, ya’ni omonim
Kech(keyin, so’ng)—kech(o’t, voz kech)—bir shaklga ega bo’lgan ikki so’z, ya’ni omonim 1) kech—ravish; 2) kech—fe’l
To’p(koptok, myach)—to’p(to’da, jam)—bir shaklga ega ikki so’z, ya’ni omonim
33-test
Kech(fe’l)+ik(ot yasovchi)=kechik(kechib o’tiladigan joy) daryoning kechik+i
Kech(ravish)+ki(sifat yasovchi)=kechki(payt sifati) birining asosi kech(moq) fe’li, birining asosi kech(roq), ular bir so’z emas, bir shaklga ega ikki so’z, ya’ni omonim.
O’t(o’simlik)+la(fe’l yasovchi)—ser(sifat yasovchi)+o’t(o’simlik) har ikki so’zning asosi bitta, o’t(o’simlik) so’zi
Bog’(daraxtzor)+bon(shaxs oti yasovchi)—bog’(daraxtzor)+li(sifat yasovchi) har ikki so’zning asosi bitta, bog’(daraxtzor) so’zi
Chang(gubor)+i(fe’l yasovchi)+t(orttirma nisbat shakli)+ib(ravishdosh shakli)—chang(g’ubor)+simon(sifat yasovchi) har ikki so’zning asosi bitta, chang(g’ubor) so’zi
34-test
1-shart—ega topilsin
2-shart—o’sha ega o’z shakldoshi bilan bir turkumga oid bo’lsin
Tanlovda bu tuman faxrli birinchi o’rinni egalladi.
Tuman(ot), nohiya, rayon///tuman(ot)tabiat hodisasi/// tuman(son), o’n ming
35-savol
Bog’(chilvir, ip)+li poyabzal///bog’(gulshan, daraxtzor)+li mulkdor ular bir shaklga ega bo’lgan ikki so’z, ya’ni omonim
36-savol
Tush(peshin)—tush(uyqudagi fiziologik jarayon)—tush(otdan tushdi)
Qop(to’rva, xalta)—qop(it qopdi)
Un(arpa, bug’doy uni)—un(ovoz,sas)—un(bug’doy yerdan unib chiqdi)
Ort(yukla)—ort(orqa,ket)
Uy(xonadon, hovli)—uy(jamla, yig’)
Ket(maktabga ketdi)—ket(ort,orqa)
37-savol
A)kech(fe’l)+ik(ot yasovchi)=kechik(o’rin-joy oti)
Kech(ravish)+ki(sifat yasovchi)=kechki(payt sifati) kechik va kechki so’zlarnining asosi bir shaklga ega bo’lgan ikki so’z, ya’ni omonim.
B)chang(g’ubor)+i(fe’l yasovchi)+t(orttirma nisbat shakli)+ib(ravishdosh shakli)
Chang(musiqa asbobi)+chi(shaxs oti yasovchi) Changitib va changchi so’zlarining asosi bir shaklga ega bo’lgan ikki so’z, ya’ni omonim
C)bog’(daraxtzor, gulzor)+bon(shaxs oti yasovchi)=bog’bon(shaxs oti)
Bog’(band, chilvir)+li(sifat yasovchi)=bog’li(xususiyat sifati) bog’bon va bog’li so’zlarining asosi bir shaklga ega bo’lgan ikkita mustaqil so’z, ya’ni omonim
D)meva(narsa oti)+li(sifat yasovchi)=mevali(xususiyat sifati)
Meva(narsa oti)+zor(ot yasovchi)=mevazor(o’rin-joy oti) mevali va mevazor so’zlarining asosi bitta so’z, ya’ni meva so’zi sanaladi. Demak, ushbu so’zlar asosdosh so’zlar sanaladi.
38-savol
A)o’t(olov)+li(sifat yasovchi)
O’t(maysa)+loq(o’rin oti yasovchi) o’tli va o’tloq so’zlarining asosi bitta so’z emas, balki bitta shaklga ega bo’lgan ikki so’z, ya’ni omonim
B) bog’(gulshan)+bon(shaxs oti yasovchi)
Bog’(band)+li(sifat yasovchi) bog’bon va bog’li so’zlarining asosi bitta so’z emas, balki bir shaklga ega bo’lgan ikki so’z, ya’ni omonim
C)tuz(namak)+don(narsa oti yasovchi)
Tuz(namak)+siz(sifat yasovchi) tuzdon va tuzsiz so’zlarining asosi bitta so’z bo’lib, o’zaro asosi umumiy, ya’ni asosdosh
D)yosh(qari emas)+lik(ot yasovchi)
Yosh(ko’z yoshi)+li(sifat yasovchi) yoshlik va yoshli so’zlarining asosi bitta so’z emas, balki bir shaklga ega bo’lgan ikkita mustaqil so’z, ya’ni omonim
39-savol
1-shart—ega topilsin
2-shart—o’sha eganing asosi fe’l bilan shakldosh(omonim) bo’lsin
A)bog’bon—ega. Bog’(daraxtzor) ot turkumiga mansub, shakldoshi bog’(band) ham ot turkumiga mansub
B)tolzor—ega. Tol(daraxt) ot turkumiga mansub, shakldoshi tol(charcha,hori)moq fe’l turkumiga mansub
C)birov—ega. Ushbu so’z o’z shakldoshiga ega emas.
D)men—ega. Ushbu so’z o’z shakldoshiga ega emas.
40-test
A)meva+li va meva+zor so’zlarining asosi umumiy. meva—daraxtlarning hosili
B)tush+lik va tush+ki so’zlarining asosi umumiy tush—peshin chog’i
C)tut+qich va tut+qun so’zlarining asosi umumiy tut—saqla, ushla
D)tur(fe’l)+gun(sifat yasovchi)=turg’un(xususiyat sifati)
Tur(ot)+li(sifat yasovchi)=turli(xususiyat sifati) turmoq—to’xtab, saqlanib qolmoq///tur, xil, nav
41-test
A)til(fe’l)+im(ot yasovchi)=tilim(narsa oti) qovunni pichoq bilan til+di
Til(ot)+siz(sifat yasovchi)=tilsiz(xususiyat sifati) til+i-zabon+i yo’q
B)tut(daraxt)+zor(o’rin oti yasovchi)=tutzor(o’rin-joy oti) bir tovoq tut keltirdi
Tut(fe’l)+qun(sifat yasovchi)=tutqun(xususiyat sifati) o’g’rini zudlik bilan tut
C)sog’(sifat)+ay(fe’l yasovchi)=sog’ay(holat fe’li) sog’ tanda sog’lom aql
Sog’(fe’l)+in(sifat yasovchi)=sog’in(xususiyat sifati) sigirni sog’
D)bola(shaxs oti)+li(sifat yasovchi)=bolali(xususiyat sifati)
Bola(shaxs oti)+lik(ot yasovchi)=bolalik(payt oti) bolali va bolalik so’zlarining asosi bir shaklga ega bo’lgan ikki so’z(omonim) emas, balki bitta so’z sanaladi.
42-test
1-shart—yasama so’z topilsin
2-shart—o’sha so’z hol vazifasida qo’llansin
3-shart-o’sha yasama so’z bilan ifodalangan holning asos(o’zak)i fe’ bilan shakldosh bo’lsin
Tol(daraxt, narsa oti)+zor(o’rin-joy oti yasovchi)+da(o’rin-payt kelishigi shakli) tolzorda so’zi gapda o’rin holi vazifasida qo’llangan bo’lib, uning asosi tol(ot) so’zi fe’l bilan(tol+moq, horimoq, charchamoq) shakldosh(omonim sanaladi)
43-test
1-shart—sodda yasama so’z topilsin
2-shart-asosi sifat bilan shakldosh bo’lsin chiroy+li, yot+sira; hashamat+li, oq+im, qiyin+a, yoz+gi
Oq(holat fe’li)+im(ot yasovchi)=oqim(jarayon oti) oqim so’zi sodda yasama so’z bo’lib, uning asosi oq(fe’l) so’zi oq+imtir(rang) sifati bilan shakldosh sanaladi.
44-test
1-shart—sodda yasama so’z topilsin
2-shart—uning asosi sifat bilan shakldosh bo’lsin sog’+in, rang+li, chiroy+li, bo’y+dor
Sog’(fe’l)+in(sifat yasovchi)=sog’in(sifat) sog’in sigir, sog’in echki
Sog’in sifati sodda yasama so’z bo’lib, uning asosi(sog’+moq fe’li) sog’(salomat) sifati bilan shakldosh sanaladi.
45-test
1-shart—sodda yasama so’z topilsin
2-shart—uning asosi fe’l bilan shakldosh bo’lsin til+im, isi+q, oq+im, qiyin+a, sog’+liq, bo’y+chan
Sog’(sifat)+liq(ot yasovchi)=sog’liq(mavhum ot) sog’+lik shaklida ham qo’llanadi
Sog’liq so’zi sodda yasama so’z bo’lib, uning asosi sog’(sifati) sog’(sigirni sog’+moq) fe’li bilan shakldosh sanaladi.
46-test
1-shart—sodda yasama so’z topilsin
2-shart—asosi fe’l bilan shakldosh bo’lsin chiroy+li, yot+sira, bola+lik, sho’x+lik, es+la, til+im, isi+q, bog’+liq
Yot(sifat(begona))+sira(fe’l yasovchi)=yotsira(holat fe’li)
Yotsirab so’zi sodda yasama so’z bo’lib, uning asosi yot(sifat) yot(moq) fe’li bilan shakldosh sanaladi: yot el—yerga yot(di)
47-test
1-shart—sodda yasama so’z topilsin
2-shart—uning asosi sifat bilan shakldosh bo’lsin sog’+in, oq+im, qiyin+a, o’y+chan, bir+in-ket+in
Sog’(fe’l)+in(sifat yasovchi)=sog’in(xususiyat sifati) sog’in sigir
Sog’in so’zi sodda yasama so’z bo’lib, uning asosi sog’(moq) fe’li sog’(salomat) sifati bilan shakldosh sanaladi.
48-test
1-shart—sodda yasama so’z topilsin
2-shart—uning asosi ot turkumiga oid so’z bilan shakldosh bo’lsin yoz+gi, qon+a, o’y+la, soz+la
Soz(sifat(shay)+la(fe’l yasovchi)=sozla(harakat fe’li) soz+la, tayyor+la, shay+la, hozir+la
Sozla so’zi sodda yasama so’z bo’lib, uning asosi soz(tayyor) sifati soz(musiqa asbobi(tor,ud,qonun,chang)) oti bilan shakldosh sanaladi.
49-test
1-shart—sodda yasama so’z topilsin
2-shart—asosi ot turkumiga oid so’z bilan shakldosh bo’lsin yoz+ma, ma’lum+ot, kul+gich, qon+dosh, o’y+ma, chiroy+li
Qondosh so’zi sodda yasama so’z bo’lib, uning asosi qon(xun) oti qon(moq, to’ymoq) fe’li bilan shakldosh sanaladi.
50-test
A)qon(ot)+dosh(shaxs oti yasovchi)=qondosh(shaxs oti)
qon(ot)+a(fe’l yasovchi)=qona(holat fe’li) har ikki yasama so’zning asosi bitta so’z sanaladi
B) sog’(fe’l)+in(o’zlik nisbat shakli)+moq(harakat nomi shakli)
Sog’(sifat)+ay(fe’l yasovchi)+moq(harakat nomi shakli) har ikki so’zning asosi bir shaklga ega ikki so’z, ya’ni omonimdir.
C)tush(ot)+lik(narsa oti yasovchi)=tushlik(narsa oti)
Tush(fe’l)+kun(sifat yasovchi)=tushkun(xususiyat sifati) har ikki so’zning asosi bir shaklga ega bo’lgan ikki so’z, ya’ni omonimdir
D) kul(ot)+don(narsa oti yasovchi)=kuldon(narsa oti)
Kul(fe’l)+gi(ot yasovchi)=kulgi(mavhum ot) har ikki so’zning asosi bir shaklga ega bo’lgan ikki so’z, ya’ni omonimdir.

51-test
A)to’l(fe’l)+a(sifat yasovchi)=to’la(holat sifati)

To’l(fe’l)+in(sifat yasovchi)=to’lin(holat sifati) har ikki so’zning asosi to’l(moq) fe’li sanaladi.
B)tosh(fe’l)+qin(ot yasovchi)=toshqin(jarayon oti)
Tosh(ot)+loq(ot yasovchi)=toshloq(o’rin-joy oti) har ikki so’zning asosi bir shaklga ega ikki so’z, ya’ni omonimlar sanaladi.
C)kul(fe’l)+gi(ot yasovchi)=kulgi(mavhum ot)
Kul(ot)+don(ot yasovchi)=kuldon(narsa oti) har ikki so’zning asosi bir shaklga ega ikki so’z, ya’ni omonimlardir
D) qon(ot)+a(fe’l yasovchi)+yotgan(hozirgi zamon sifatdosh shakli)
Qon(fe’l)+dir(orttirma nisbat shakli)+ish(harakat nomi shakli) har ikki so’zning asosi bir shaklga ega bo’lgan ikki so’z, ya’ni omonimlardir.
52-test
1-shart—yasama so’z bo’lsin yog’+siz, bo’sh+a, bog’+li yasama so’z, toy+choq tub so’z
2-shart—asosining omonimligi bir turkum doirasida bo’lsin
Yog’—omonim so’z emas.
Bo’sh(sifat)—to’la emas. Bo’sh idish/// bo’sh(sifat)—qattiq emas. Bo’sh tuproq
Bog’li(sifat)—gulzori bor; bog’li hovli///bog’li(sifat)—bandi bor; bog’li piyoz
53-test
1-shart—asosi shakldosh bo’lsin
bo’sh(sifat)—to’la emas///bo’sh(sifat)—qattiq emas
oq(sifat)—oq ko’ylak///oq(fe’l)—suv oq(di)
yoz(fe’l)—xat yoz///yoz(fe’l)—dasturxonni yoz///yoz(ot)---bahor, yoz, kuz…
toza(sifat)—toza ko’ylak///toza(ravish)—toza charchadim
kech(ravish)—kech+roq keldi///kech(ravish)—quyosh botib, kech kirdi///kech(fe’l)—da’vosidan kech+di
chop(fe’l)—o’tinni chop///chop(fe’l)—stadionda chop(di)///chop(ot)—kitob chop etdi
2-shart—yasama so’z bo’lsin
Bo’sha+a, kech+ik
3-shart—omonim so’z bo’lsin
bo’sha—idish bo’shadi///bo’sha—tuproqning qattiq sirti suvga bo’kib bo’sha+di
kechik—darsga kechik+di///kechik—daryoning kechik+i bir chaqirimcha g’arbda
54-test
1-shart—yasama so’z bo’lsin
Yoz+gi, yordam ber, tur+g’un, yosh+a, to’k+in, taklif et, ek+in, bo’sh+a, shudgor qil
2-shart—o’sha so’z aniqlovchi bo’lsin yozgi ta’til/// to’kin dasturxon///bo’shagan yerlar
3-shart—o’sha yasama so’z bilan ifodalangan aniqlovchining asosi bir turkum doirasida omonimlik hosil qilsin
Bo’sh(sifat)—bo’sh idish, bo’sh xona/// bo’sh(sifat)—bo’sh tuproq, bo’sh qatlam
55-test
1-shart—bitishuvli birikma bo’lsin
Qush+ning in+i(moslashuv), qovun+ning til+im+i(moslashuv), ot+ning dum+i(moslashuv)
2-shart—hokim qismining asosi fe’l bilan shakldosh bo’lsin
Katta qozonda qozon ot bo’lib, qozon(moq) fe’li bilan shakldosh
Bukchaygan tol+lar tol ot bo’lib, uning asosi tol(moq) fe’li bilan shakldosh
Sog’inchli salom salom so’zi undov so’z bo’lib, shakldosh so’z sanalmaydi
56-test
1-shart—bitishuvli birikma bo’lsin
Tol barg+i(moslashuv), tutqich sindi(ega—kesim moslashuvi)
2-shart—tobe qismning asosi fe’l bilan shakldosh bo’lsin
O’ychan odam o’y(ot)+chan(sifat yasovchi) o’ychan so’zining asosi ot turkumiga mansub bo’lib, o’y(moq) fe’li bilan shakldosh sanaladi.
Tilshunos olim til(ot)+shunos(ot yasovchi) tilshunos so’zining asosi ot turkumiga oid bo’lib, til(moq) fe’li bilan shakldosh sanaladi.
57-test
A)kirlarni yuvdi(to’g’ri ma’no)—ayblarini yuvdi(ko’chma ma’no) har ikki gapda bir so’zning ikki ma’nosi ifodalangan
B) tut(daraxt)—tut(harakat) bir shaklga ega bo’lgan ikki so’z, ya’ni omonim
C)kadr(mutaxassis)—kadr(tasvir, surat) bir shaklga ega bo’lgan ikki so’z, ya’ni omonim
D) qil(tola, tuk)—qil(bajar, ijro et) bir shaklga ega bo’lgan ikki so’z, ya’ni omonim
t.me/JasurUsmonovShofirkon