Lim vаzirligi toshkеnt dаvlаt iqtisodiyot univеrsitеti b

P_e

S

Pe

Qe	Q	Qe	Q
a) suv			b) olmos

6.3-rasm. Suv va olmos paradoksi
Nе'matlarning narxi ularning tabiatdagi yoki istе'molchi ixtiyoridagi zaxirasiga bog`liq. Nе'matlarning zaxirasi qancha ko`p bo`lsa, qo`shimcha birlik ne′mat qimmati shuncha past bo`ladi va ularning narxi shuncha arzon bo`ladi. Aksincha, ularning zaxirasi qancha kam bo`lsa, qo`shimcha birlik ne′mat qimmati shuncha yuqori va narxi shuncha qimmat bo`ladi. Demak, ne′matning narxi uning umumiy nafliligi bilan emas, balki chekli nafliligi bilan belgilanadi. Shunday ekan, nе'matlar narxi ularning chеkli nafliligiga to`g`ri, zaxirasiga esa tеskari proporsional bo`ladi.
Umumiy naflilik biror ne′matdan ketma-ketlikda iste′mol qilib borilganda ulardan olingan jami naflilik yig`indisini ifodalaydi va u o`sib borish xususiyatiga ega. Shu bilan birga iste′mol to`yingan sharoitda umumiy naflilik o`zining maksimal qiymatiga erishadi.
Chekli naflilik ne′matdan qo`shimcha bir birlik iste′mol qilish natijasida olinadigan qo`shimcha naf miqdorini ifodaladi. Chekli naflilik - bu naflilik funksiyasidan biror ne′mat o`zgaruvchisi bo`yicha olingan

xususiy hosilaga teng: ^MUi 	TU	.
	Xi

Bu yerda: MU_i - i -ne′mat bo`yicha chekli naflilik darajasi; TU –

umumiy naflilik darajasining o`sgan qismi; X <sub>i</sub> - i -ne′matni iste′mol qilish miqdorining o`sgan qismi.

103
Umumiy va chekli naflilikning o`zgarishi 6.4-rasmda keltirilgan.

^TU max

a)