Lim vаzirligi toshkеnt dаvlаt iqtisodiyot univеrsitеti b

Ne′matlar narxini
o`zgarishi

Ne′matlar narxini
nisbiy o`zgarishi


Ne′matni iste′mol qilish
hajmini o`zgarishi

Iste′mol tarkibini
o`zgarishi

Xarid quvvatini
o`zgarishi

Iste′molchi daromadini
o`zgarishi

Iste′mol hajmini
o`zgarishi

Almashtirish samarasi Daromad samarasi

Talab o`zgarishiga ta′sir
korsatish
7.5-rasm. Daromad va almashtirish samarasini talab o`zgarishiga ta′siri
Daromad samarasi - bu ne′mat narxi o`zgarishi (almashish samarasi hisobga olinmaganda) natijasida real daromad o`zgarishining iste′molchi talabiga ta′siridir. Daromad samarasi iste′molchining sotib olish imkoniyatini oshganligini ko`rsatadi va u bir byudjet chizig`idan boshqa byudjet chizig`iga iste′molchining optimal tovarlar majmuasiga o`tishini aks ettiradi.
Almashish samarasi - bu naflik darajasi o`zgarmaganda, tovarlar narxi o`zgarishi munosabati bilan iste′mol tovarlariga talab tarkibining o`zgarishidir. Almashish samarasi X ne′mat narxini o`zgarishi natijasida Y ne′matni qo`shimcha X ne′mat bilan almashtirilishini ifodalaydi. Bu almashtirish befarqlik egri chizig`i TU₁ bo`yicha bo`ladi.
124

18.864

Bozor sharoitida daromad samarasi va almashtirish samarasini ajratilishi, tovarlarga narx belgilashdagi qonuniyatlarni yaxshiroq tushunishga yordam beradi. Biz daromad va almashtirish samaralarini normal tovarlar uchun ko`rib chiqdik. Past kategoriyali tovarlar uchun daromad va almashtirish samaralari o`z xususiyatlariga ega.


7.5. Yakka va bozor talabi
Bozor talabi alohida bozordagi iste′molchilarning individual talablari yig`indisi bilan aniqlanadi. Bozor talabi chizig`i esa ma′lum bzordagi iste′molchilarning individual talablari chiziqlarini qo`shish orqali olinish mumkin.
Faraz qilaylik, oziq-ovqat bozorida (masalani soddalashtirish uchun) uchta A, B va V iste′molchilar harakat qiladi deylik.
Quyidagi jadvalda (7.1-jadval) har bir iste′molchining berilgan narxlarda oziq-ovqatga bo`lgan talabi keltirilgan.

					7.1-jadval