M I k r o I q t I s o d I y o t

ishlab chiqarilgan mahsulotni umumiy mehnat sarfiga nisbati bilan aniqlanadi. O'rtacha
mahsulot ishlab chiqarish hajmi 84 birlikka yetguncha ortib, undan keyin qisqarib
boradi. O'rtacha mahsulot maksimal bo'lganda mehnat sarfi to‘rt birlikni tashkil qiladi.
Beshinchi ustunda mehnat sarfining chekli mahsuloti 
m p l 
keltirilgan. U qo'shimcha
bir birlik mehnat sarfi hisobidan ishlab chiqarilgan qo'shimcha mahsulot miqdori bo'lib,
mahsulot ishlab chiqarish hajmini ko'rsatuvchi uchinchi ustundagi har bir mahsulot
miqdoridan undan oldingi ishlab chiqarilgan mahsulot miqdorini ayrish orqali aniqlanadi.
Masalan, kapital sarfi o'zgarmas bo'lganda (15 birlik) mehnat sarfining ikki birlikdan
uch birlikka o'zgarishi mahsulot ishlab chiqarishni 32 birlikdan 60 birlikka oshiradi,
demak qo'shimcha birbiriik mehnat sarfi 60-32=28 birlik qo'shimcha mahsulot yaratadi.
O'rtacha mahsulotdek, chekli mahsulot ham boshida o'sib, keyinchalik kamayib boradi
(ya'ni, u 3 birlik mehnat sarfigacha o'sib, mehnat sarfi 3 birlikdan oshganda kamayib
boradi). Shuni esdan chiqarmaslik kerakki, chekli mahsulot miqdori mehnatga va boshqa
kapital sarfiga ham bog'liq. Agar mehnat sarfi o'zgarea kapital sarfi ham o'zgarishi mumkin.

---

Omillar mahsuldoriigming kamayish qonuni. Omillar mahsuldoriigining kamayish
qonuni shuni ko'rsatadiki, biror bir ishlab chiqarish omilidan foydalanish oshib boiganda
(boshqa omillardan foydalanish o'zgarmaganda), shunday bir nuqtaga erishiladiki, ushbu
nuqtadan boshlab qo‘shimcha ishlatilgan omil ishlab chiqarish hajmini kamaytiradi.
5.3-rasm. Bir o'zgaruvchi omil (L-mehnat) sarfida ishlab chiqarish grafigi.
Agar biz 
0
‘zgaruvchan om il sifatida mehnat sarfiga qarasak (kapital sarfi