M I k r o I q t I s o d I y o t

Q° = a - b - P
( 1 )
Elastiklikningta'rifiga ko'ra:
к =
q
' • — = -/>—
—_______ =
p 
p Q 
a - b - P
u _ r
A F
AL
b
3.5-rasm
Shunday qilib, 
L
nuqta talab chizig'i bo'yicha 
A
nuqtadan С nuqtaga harakat qilganda, 
talab elastikligi kamayadi. U har doim manfiy, absolyut qiymati bo'yicha 
L C
kesmaning 
AL
kesmaga nisbatiga teng va i4Cchiziqning o'rtasida birga teng.
3.5-rasmning pastki qismida daromadning narxga bog*Iiqligi ko‘rsati!gan
R = Q-P(Q).
(2)
Bu funktsiya kvadratik funktsiya bo'lib, u o'zining maksimum iga [oc] kesmaning

---

л/)
Q ° - a - b
p
funktsiyadan 
P
ni topsak, 
р= --~У -
b o ia d i va 
P
ni (2) formulaga
b
qo ‘yamiz. N atijada ishlab chiqarish hajmi 
Q
dan b o g iiq darom ad funksiyasini olamiz:
Bu funktsiyaning kritik nuqtasini ya'ni darom adni maksimal qiladigan 
Q
ni topam iz 
(buning u chun darom ad funksiyasidan 
Q
b o ‘yicha hosila olib nolga tenglashtirib,C ga 
nisbatan echib, darom adni m aksim allashtiradigan Q* ni topam iz):
H aqiqatdan ham 3.5-rasm da, talab 
A B
oraliqda elastik 
(
ed
>o) va bu oraliqda talab 
m iqdorining oshishi va narxning kamayishi darom adning oshib borishiga, talab elastik 
b o lm a g a n
B C
oraliqda darom ad m iqdorining kam ayib borishiga olib keladi.
Shunday qilib, agar talab elastik b o lm a sa , narxning o ‘sishi darom adning o ‘sishiga, 
kam ayishi, darom adning kamayishiga olib keladi va bunday holda sotuvchilar faqat 
narxni o sh irish o rq ali d a ro m a d n i oshirishi m um kin. T alab elastik b o lg a n d a , 
darom adning o ‘zgarishi narxning o ‘zgarishiga teskari b o ia d i va sotuvchilar bu holda 
narxni pasaytirish orqali darom adni oshirishlari m um kin. Talab elastik b o lg a n d a , 
narxning pasayish sur’atidan talabning oshish sur’ati yuqori b o ia d i, natijada darom ad 
oshadi. T alab elastik b o lm a g a n d a (/r„sur atidan yuqori b o ia d i, bu o ‘z navbatida darom adning pasayishiga olib keladi.
Masalan, yil yaxshi kelib fermerlar yuqori hosil olganda, ulaming daromadi kamayib 
ketadi, nima uchun deganda qishloq xo‘jalik mahsulotlariga bo‘lgan talab elastikligi ancha past.
X uddi shunday, byudjet darom adini oshirish m aqsadida, davlat korxonalari 
m ahsulotlarining narxi oshirilsa, agar ushbu m ahsulotlarga talab elastik b o lm a sa , 
davlat byudjetiga tushadigan m ablag4 kam ayishi m um kin. T em ir y o l transporti 
chi ptalarining narxi oshirilsa, chiptalarga b o ig a n talabni kam aytiradi. (M a’lumki, 
tem ir y o l chi ptalai igaboIgan talab elastik em as.)
Misol.
Faraz qilaylik, bug‘doyga bo ig an talab funksiyasi quyidagi ko'rinishda berilgan 
b o lsin :
bu yerda 
P
- bir pud bug‘doy narxi;
q
d-
bug‘doyga b o ig a n talab hajm i, m ln. pud.
a) sotuvchi darom adini maksimallashtiruvchi sotiladigan bug‘doy hajmi 
Q
aniqlansin. 
Echish.
M asalani echish u chun teskari talab funksiyasini aniq-laym iz:
Sotuvchining darom ad funksiyasini tuzam iz:
RmQ.!zSLmS ^.S L.