SADƏLƏŞDİRİLMƏZ KOMPLEKSLİK
265
olunması” prinsipi ilə işləyir.
Xərçəng gözünün ilk diqqətçəkən xüsusiyyəti səthinin çox sayda
kvadratdan ibarət olmasıdır. Bu kvadratlar yan səhifədəki şəkildə göründüyü
kimi bərabərtərəflidir. Amerikalı bioloq Hartlayn “Elm” (Science) jurnalındakı
bir məqaləsində belə deyir:
Xərçəng bu günə qədər gördüyüm düzbucaqlıya bənzəməyən canlıdır.
Amma mikroskop altında xərçəngin gözü qüsursuz qrafika kağızına
bənzəyir.
355
Xərçəng gözünün üzərindəki bu kvadratların hər biri əslində kvadrat
prizmanın ön səthidir. Bu quruluş arıların pətəklərinə bənzədilə bilər. Bir pətəyi
gördükdə əvvəlcə, sadəcə altıbucaqlı səthlə qarşılaşırsınız. Ancaq bu altıbucaqlı
səthlər əslində içəriyə doğru dərinliyi olan altıbucaqlı prizmaların səthləridir.
Xərçəng gözünün fərqi formasının altıbucaqlı deyil, kvadrat olmasıdır.
Daha maraqlısı budur ki, xərçəng gözündəki bu kvadrat prizmaların hər
Xərçəngin düzgün kvadrat səthlərdən ibarət
olan gözü var. Bu düzgün kvadratlar əslində bir
kvadrat prizmanın ön səthidir. Xərçəng gözündəki
bu kvadrat prizmaların hər birinin iç səthi güzgü
şəklindədir. Bu güzgüyə oxşar səthlər işığı qüvvətli
şəkildə əks etdirir. Bu güzgü səthlərindən əks
olunan işıq arxa tərəfdəki tor qişa üzərində qüsursuz
şəkildə cəmlənir. Gözün içindəki bu prizmalar elə
bir bucaqla yerləşdirilmişdir ki, hamısı işığı xətasız
olaraq bir nöqtəyə əks etdirir.