MadenciLİK Özel iHTİsas komisyonu
Yüklə 3,01 Mb.
|
4. BOYA SANAYİİ Boyaları genellikle bir pigment (renk verici), bir ortam (bağlayıcı) ve bir solvent (inceltici) ten oluşur. Pigmentlere katkı olarak, birçok boyaya, boya üretim maliyetini düşürmek veya daha pahalı pigmentleri kısmen ikame etmek üzere dolgu maddeleri veya ekstenderler ilave edilir. Bunun ötesinde söz konusu katkılar, boyaya parklık ve akma özelliği gibi çeşitli fonksiyonel özellikler de kazandırılabilir. Ekstender olarak feldspat veya nefelinli siyenit kullanılmaktadır. Günümüzde boya üretiminde daha fazla feldspat ve nefelinli siyenit kullanılmaktadır. Yağ-, su-, emülsiyon ve toz kaplama tipi boyalarda, 20-30 mikron boyutunda feldspat kullanılır. Feldspatlar, barit ve kalsiyum karbonat gibi geleneksel boya dolguları ve ekstenderleri karşısında daha yaygın olarak kullanılan alternatif durumuna geçmektedir. Özellikle dış cephe boyaları, anti-korozif boyalar, sıva ve plaster gibi asite dirençli mamullerde kalsiyum karbonat yerine ikame edilir. Dış etkenlere karşı renk stabilitesinde avantaj sağlar. Nefelinli siyenit de bazı ülkelerde gittikçe artan oranlarda dolgu maddesi olarak tüketilmektedir. Kanada'da Indusmin Co. "Minex" ticari adı altında çeşitli tane boyutlarında nefelinli siyenit üretmektedir. Mikronize nefelinli siyenit esas olarak serbest akışlı, toksik olmayan düşük yağ emmeli beyaz ekstender pigmenttir ve susuz potasyum alüminyum silikat formunda özellikler sağlar. Çok parlak boyalarda çok ince ekstender pigmentleri istenir. Bunların tane boyu 1-2 mikron civarında olmalıdır. Saten parlaklığında boyalar için ise 30 mikrona kadar çıkabilen boyutta kaba taneli ekstenderler kullanılabilir. 5. PLASTİK SANAYİİ Plastik üretimi, endüstriyel mineraller için katkı maddesi olarak kullandıkları büyük bir pazar teşkil eder ki bunlar, dolgu ve ekstender, renk verici ve yanmayı geçiktirici olarak uygulanırlar. Bünye dolgusu veya mukavemet kazandırıcı dolgu maddesi olarak mineral kullanımı, önemli araştırmalara konu olmuştur. Plastikler, polimer yapısına sahip, yumuşak halde döküm yapabilen ve sertleştiğinde katı nihai ürün veren, katkı maddesi içeren veya içermeyen materyaller şeklinde genel bir tanım altında toplanabilirler. Dolgu maddeleri plastik reçetelerinde maliyet düşürücü veya mukavemet kazandırıcı olarak kullanılır. Plastiklerde dolgu ve mukavemet kazandırıcı olarak kullanılacak minerallerin önemli özellikleri şunlardır: Düşük yoğunluk (nihai ürünün toplam ağırlığını azaltmak için), tane boyu (düzenli dağılmayı temin edebilmek için mümkün olduğunca ince olmalıdır), tane şekli (lifsi veya levhamsı mineraller daha iyi mukavemet özelliği kazandırır), sertlik, absorbsiyon, (viskoziteyi artırma etkisi gösterdiğinden yararlı veya zararlı olabilir), serbest nem içeriği olmaması, beyazlık ve iyi dağılım özelliği. Belirli dolgu maddeleri ve ekstenderlerin plastiğe katılması, bunların tane boyu itibariyle plastiğin özellikleri üzerinde belirgin etkiler meydana getirir. Genel olarak, hammaddeler polimere ilave edildiğinde elastik modülü azalır. Eklenen dolgu miktarı ile orantılı olarak uzama azalır, sert silikatlar ilavesinde şok mukavemeti artar. Barit, talk ve kalsiyum karbonat ilavesinde kompresyon mukavemeti azalır: silikat, mika ve nefelinli siyenit ilavesi elektriksel özellikleri geliştirir, sert silikat ilavesi hem aşınma direncini hem de bozulmaya karşı mukavemetini attırır, talk ve kalsiyum karbonat ilavesi ise bunları düşürür. Kalsiyum karbonat gibi geleneksel dolgu maddelerinin aksine, feldspat ve nefelinli siyenit az miktalarda kullanılır. Özel polimelerde uygulanmaları ise henüz sadece ilgilenme aşamasındadır. Bunların üretim aşamasında sağladığı avantajlar, son derece düşük miktara ihtiyaç göstermesi ve yüklenmeye mukavemetidir. Kanada'da Indusmin'in daha önce bahsedilen Minex serisi içinde %99'u 10 mikrondan küçük ve %90'ı 5 mikronun altında plastik dolgu nefelinli siyeniti üretilmektedir. Feldspatik dolgular için potansiyel imkanlar mevcut olmakla birlikte bütün plastik mineral maddeleri piyasası, tüm olarak plastik endüstrisinin geleceği ile kontrol edilmektedir, ve bu da, metal ve cam gibi daha geleneksel materyallere alternatif olarak plastiklerin kabullenilmesine bağlıdır. Plastik üretimi temelde, petrol ve gaz gibi bir enerji kaynağına bağlı olduğundan, plastik endüstrisinin geleceği petrol fiyatları ile de ilişkilidir. Feldspat ve nefelinli siyenitin yukarıda anlatılan kullanım alanları, piyasanın hemen tamamını teşkil etmektedir. Dünyadaki belli başlı üreticilerin hammaddelerine ait nefelinli siyenit ortalama kimyasal analizleri Tablo 5'de verilmiştir. TABLO 5. Bazı Ülkelerde Üretilen Nefelinli Siyenitlere Ait Kimyasal Analizler
Kaynak : Industrial Minerals and Rocks, J. Lefond, 1975 2.2.2. Tüketim Miktar ve Değerleri Dünya tüketim miktarlarında birinci sırada cam sanayii gelmektedir. Tüketim miktarları bakımından birinci sırada bulunan ABD'nin 1990 ve 1993 yıllarındaki toplam tüketiminin sektörel dağılımı aşağıdaki tabloda sunulmuştur : TABLO 6. ABD Feldspat Tüketimi ve Sektörel Dağılımı
W=belli değil, ton=short ton, $=bin $ 2.3. Üretim 2.3.1. Üretim Yöntemi ve Teknoloji Dünya feldspat kaynağı olarak üretilen nefelinli siyenitler, altere granitler, granit kumları ve pegmatit damarları açık işletme olarak genellikle patlamalı olarak üretilmektedir. Bu tür üretimlerde üretim rakamı büyüktür ve selektif madencilik pek yapılmamaktadır. Tüvenan üretilen cevherler kırıcılardan geçirilerek manyetik veya elektrostatik temizleme suretiyle içinde istenmeyen Fe2O3 ve TiO2'li minerallerden temizlenir Özellikle albit bakımından zengin aplitler ise flotasyon yöntemi ile içinde istenmeyen mika ve demirli kısımlardan ayrılarak kurutulur. Dünyada üretilen feldspatlarda elle selektif madencilik pek yapılmamakta, istenmeyen parçalar yukarıda bahsedildiği gibi tesislerde temizlenmektedir. 2.3.2. Ürün Standartları Dünyada üretilen feldspatlardaki ürün standartları kullanıldığı sektöre göre farklılıklar sunmaktadır.. Kullanım alanları bölümünde ürün standartları ayrıntılı olarak verilmiştir. 2.3.3. Dünyada Feldspat Üreten Önemli Ülkeler ve Kurulu Kapasiteler Dünyada feldspat üretim kaynakları çok çeşitlidir. Tablo 7 da Avrupa’nın en büyük üreticileri verilmiştir. TABLO 7. Avrupa’nın Önemli Feldspat ve Nefelinli Siyenit Üreticileri (1999) Şirket Üretim Bölgesi Kapasite Üretim (tpa) Cins 
Finlandiya SP Minerals Oy AB Kimito 120,000 Na-Feld,K-Feld Fransa Denain-Anzin Mineraux Sounans,Creuse; 650,000 (combined) Na-Feld,K-Feld, St Paul de Fenouillet Ca-Feld. Pyrenees orientale; Etang sur Arroux, Saone Et Louire Almanya Amberger Kaolinwerke Hirschau 180,000 140,000 K-Feld Eduard Kick Gmb H & Na-Feld Co.KG
Saarfeldspatwerke Oberthal 60,000 K-Feld H.Huppert GmbH & Co. KG Fuchs’sche Tongruben Kapp, Türkismühle 50,000 K-Feld GmbH & Co. KG İtalya Maffei SpA Orani & Ottana, NU 500,000 Na-Feld,K-Feld Campoglia Marittima,LI 350,000 Na-Feld Giustino, TN 150,000 Na-Feld Gruppo Minerali SpA Cacciano, Biella;Vibo 50,000 Pegmatite Valentia; Livorno;Ossi, 900,000 (combined) K-Feld,Na-Feld Sassari Silana Mineraria Srl Sorbo S.Basile,Catanzaro 220,000 120,000 Na-Feld Norveç North Cape Minerals AS Stjernoy 310,000 Nefelin siyenit Lillesand 46,000 Plajoklas Lillesand 38,000 K-Feld Portekiz Unizel-Minerais Lda Felgueiras,Celorico de Basto 25-45,000 Na-K-Feld İspanya Industrias del Cuarzo SA Carrascal del Rio,Segovia 110,000 K-Feld Cb Minera de Rio Piron Nevas de Oro,Segovia 80,000 K-Feld Llansa SA Llansa, Gerona 100,000 80,000 K-Feld Türkiye Kalemaden Muğla,Milas 250,000 Na-Feld Aydın,Çine 150,000 Na-Feld Simav,Kütahya 20,000 K-Feld Esan Aydın,Eagean 500,000 360,000 Na-Feld Kaltun Çine/Milas 260,000 255,000 Na-Feld Toprak Milas 300,000 250,000 Na-Feld Matel AS Milas 200,000 180,000 Na-Feld Orhaneli,Bursa 100,000 Siyenit Polat Maden Çine 75,000 75,000 Na-Feld 2.3.4. Sektörde Üretim Yapan Ülkeler ve Kurulu Kapasiteleri (Dünya Geneli) ABD: Feldspat ya da feldspatik silika kumu 7 bölgeden üretilmektedir. North Carolina ve aynı kökene ait uzanım içinde yer alan Oklohoma, Idaho, California, Georgia, Connecticut ve South Dakota, North Caroline üretimi toplam üretimin %69'unu kapsar. 9 adet Amerikan şirketi, 12 hazırlama tesisi ve 1 öğütme tesisinden feldspat ve feldspat- silis karışımları üretmektedirler. Elde edilen ürünler 30'dan fazla eyalete ve Kanada ile Meksika'nın yer aldığı yabancı ülkelere gönderilmektedir. Bu dokuz şirketten üçü potasyum feldspat ve geri kalanlar da sodyum ya da sodyum + potasyum karışımı halindeki feldspatları ya da feldspatik kum karışımlarını üretirler. ABD maden bürosu tarafından potasyum feldspat için toplanan veriler göz önüne alınarak K2O içeriği min %8 olarak tespit edilmiştir. COSTA-RICA: Potansiyel feldspat kaynakları ile dünya genelinde önemli bir yer tutan, oluşumlar feldspat-kuvars-tüfler; Cordilsera'da Guamacaste menşeli volkanlardan üretilmektedir. Tüfler, %30-40 feldspat içerirler. Nispeten yumuşak malzeme olduklarından yalnız hafif kırma ve daha sonra da flotasyona tabi tutulurlar. Uzaklaştırılan kuvars cam yapımında kullanılır. FİNLANDİYA: Lohja Corporation tarafından feldspat üretimi iki bölgede sürdürülmektedir. Kinuto, ülkenin güney batısında oldukça geniş bir yer kaplamaktadır. Batı Finlandiya'da yer alan Alavus Kunuto sahasının 4-5 km'lik bölümü içerisinde birkaç pegmatit oluşumu gözlenmekte ve yaklaşık olarak %65 feldspat, %30 kuvars ve %5 mika içermektedir. Materyalden her yıl 40.000 ton potasyum feldspat ve 17.000 ton kuvars olmak üzere 100.000 ton üretim yapılmaktadır. Rezervler, 20 yıldan fazla ömre sahiptir. Alavus'dan yılda 10.000 ton pegmatik cevheri çıkarılır ve kuru manyetik ayırma uygulanır. Potasyum feldspat ürünü düşük demir içeriğine sahiptir, Fe2O3 %0.06 ve çoğunlukla yerel cam ve seramik endüstrileri ile özellikle sıhhi tesisat imalinde kullanılır. HİNDİSTAN: Ülkenin pek çok bölgesinde feldspat oluşumlarının varlığı kaydedilmiştir. Rajasthan en büyük üretim merkezidir. İSPANYA: Avrupa'daki önde gelen feldspat üreticilerindendir. Industries del Cuarzo S.A. tarafından Segoria'da feldspatik bir yatak üretilmektedir. Şirketin sahip olduğu 40 milyon tonluk rezervin yanısıra, geniş muhtemel rezervleri de bulunmaktadır. Kendisine ait işleme tesislerinin faaliyet alanı içinde sınıflandırma, feldspat ve kum ayırımı, flotasyon, mikronize öğütme ve demirin uzaklaştırıcı sistemine sahip tesisleri mevcuttur. Yıllık 80.000 ton potasyum feldspat, 140.000 ton kuru kum ve 60.000 ton feldspat kapasitesi ile Fransa, İtalya, Fas, Portekiz ve İngiltere'ye ihracatı mevcuttur. Potasyum Feldspat, %11.2 K2O-%0.11 Fe2O3 içeriği ile seramik, porselen, sıhhi tesisat, v.s. sektörlerine satılmaktadır. Kuru silikat kumu; döküm, boya, çimento, ön geçirmesiz beton sanayiine satılmaktadır. Lionsa S.A.: Gerona'da Lionka yakınlarındaki granitik kökenli masif pegmatitlerden sadece sodyum feldspat elde edilmektedir. Ürün spesifikasyonları : %4.8 Na2O %4.3 K2O Ürün spesifikasyonları : %6.3 Na2O %2 K2O
200 mesh çanak-çömlek sanayiinde 375 mesh elektro porselen ve dekoratif kullanım amacıyla uygulanır. Yılda 30.000 ton iç piyasada tüketilmekte ve kabaca değerlendirildiğinde bu miktar cam ve seramik sanayi tarafından yarı yarıya paylaşılmaktadır. İTALYA: Avrupa'nın en büyük feldspat ve feldspatik mineraller üreticisidir. Ticari amaca uygun mineral işletme tesisleri ülkenin kuzeyinde yer almaktadır. Vercelli, Novaro, Como ve Toronto içine doğru bir kavis şeklinde uzanırlar. Belirli uygulama alanları için feldspat tüketimi orantısız bir genişleme eğilimindedir. Tek pişirim seramikler için 940.000 ton/yıl, porselenler için 430.000 ton/yıl feldspat tüketilir. Yılda 170.000 ton feldspat sıhhı tesisat ve cam sanayiinde tüketilmiştir. Feldspatik minerallerde yılda yaklaşık 1.5 x 106 ton tüketim vardır. İtalya'da faaliyet gösteren kuruluşlar: * Maffei Sp. grup: İtalya'nın en büyük feldspat üreten kuruluşudur ve toplam olarak feldspat, aplit ve kuvars üretimi yılda 614.000 tondur. Maffei grup kendi bünyesi içinde birkaç farklı şirketi toplamıştır. * Moffei Spa. : Pinzolo'da bir maden, Grustino ve Trento bölgesi içinde yer alan Darzo'da işleme tesisleri çalıştırmaktadır. Grustino'dan ham ürün olarak elde edilen 150.000 ton Na-Feldspat'dan 20.000 tonu Almanya, diğer Avrupa ülkeleri ve deniz aşırı ülkelere ihraç edilmektedir. Şirket, İtalyan pazarının bu materyale doymuş olması nedeniyle dikkatini dış pazarlara yöneltmiştir. * M.T.M. Mineraria Toscancı Maffei Srl. : Livorno Campiglia Marittima'da işletilen yataktan 300.000-350.000 ton aplit üretmektedir. Maden üretimi işletme tesislerinde 0-6 mm boyut dağılımı altındadır ve bunun hemen hemen tümü Assvole'dan karo imalatçılarına tek pişirim seramik üretimi için temel alışkanlığı (akımı) sağlamak amacıyla kullanım için gönderilir. * Moffei Sorda Srl. : Grup için önemli bir yeni gelişmedir. Birincil ve ikincil kırma işlemi ile 0.2 mm boyutunda feldspat üretir. Bu ürün porselen ve tek pişirim seramiklerde tüketilir. Yıllık üretim miktarı 160.000 tondur, fakat yılda 300.000 ton üretim kapasitesine erişmek mümkündür. * Minerali Undustrial Srl : 1984 yılında kurulmuş ve hızla gelişerek feldspat üreticilerinin yer aldığı sektörde en büyükler arasına girmiştir. Moffei'nin üretimine göre değerlendirildiğinde sektörde ikinci sırayı alır. İtalya'nın kuzeyinde Beilla yakınlarında Cacciana'da faaliyet gösteren ocaktan yılda 300.000 ton feldspatik mineraller üretilir. Bu üretimin büyük çoğunluğu feldspatik kumlardan oluşur. Buradan elde edilen üründe %65 feldspat, %25-30 kuvars ve bunun yanısıra illit ve kaolinit içeriğine rastlanır. Bu üretimin tümü seramikte beyaz masse elde edilme işleminde tüketilir. Rezervlerine 50 milyon ton olarak değer biçilmektedir. Aynı zamanda feldspat dayklarından ve tekil homojen özelliği gösteren bir yatağı da mevcuttur. Dolayısıyla burada madencilik işlemi çok daha kolaydır. Bu yataktan elde edilen ham cevherin demir içeriği %0.90 dır. Ayrıca şirket tarafından feldspat kırma tesisi inşa edilerek, saatte 5 ton kapasite hedeflenmiş olup 0-70 mikron boyutunda feldspat ve kuvars üretimi planlanarak tesis tasarımına başlanmıştır. * Veneta Mineraria : Veneta Mineraria Spa, Gia Miniera diFragne Milano'da bulunan tesis türlü ürünler ve değişik minerallerin pazara sunulmasını üstlenen bir şirkettir. Bu mineraller kromit, fosfat türü kayaçlar, pirit, kaolin ve metal konsantreleridir. Aynı zamanda Vercelli'de Alagna Sessia'da açık işletme metodu ile feldspat üretimi de gerçekleştirilmektedir. Ham ürün mahiyetinde 60.000 ton feldspat üretmekle birlikte bu miktar talebe bağlı olarak değişkendir. Çıkarılan ürün Alagne Sessia'daki tesislerde öğütme ve mikronize hale getirme işlemine tabi tutulur. Tesis kapasitesi 100.000 ton materyali öğütme ve bunu boyut grubuna indirgeme işlemine imkan verir. Şirketin ürettiği feldspat için en geniş pazar çimento endüstrisi olup, şirket yılda 35.000 ton feldspatı çimento sanayiine satar. Bu amaçla üretim yapan birkaç şirket içinde en ön sırada yer almaktadır. Son yıllarda Alagna Sessia tesisinden yılda 20.000 ton sodyum ve kalsiyum feldspat İtalyan karo sanayiine de verilmektedir. Veneta Minciaria Spa. Gia Miniero di Fragne, birçok kısımdan oluşan karmaşık bir şirkettir. Bu nedenle Venetta Mineraria Spa, bu gurubun ticaret ile ilgilenen bir koludur. Bu şirkete ait kısımlardan biri olan Eurit Spa., Elba adasında Crocetta ocağını işletmektedir. Yılda 250.000 ton feldspatik minerallerin üretimine uygundur. Crocetta rezervi 8 milyon ton olarak belirtilmiş olup genellikle tek pişirim karo imalat sanayiinde tüketilmektedir. Ürün beyaz feldspat yanında kaolin içeriğinden dolayı seramik endüstrisinde önem kazanır. TABLO 8. İtalyan Feldspat Üreticisi Firmalar
TABLO 9. İtalya Maffei Group Feldspat Alt Kuruluşları, (x103 t)
TABLO 10. İtalya Mineralli Industriali Group, (x103 t)
FRANSA : Üretim beş şirket tarafından yapılmaktadır. Ets Baux Fransa'da üretim yapan en büyük şirket olup, açık işletme metodu ile üç ocak işletmektedir. Aynı zamanda üretim kapasitesi 180.000 mt olan bir konsantre tesisi de mevcuttur. Üretilen malzemenin büyük çoğunluğu cam sanayiine, geri kalanı ise seramik endüstrisine satılır. Diğer üreticiler Ste des feldspaths, Du Midi ve des Feldspaths du Morvan'dır. Bu şirketler Pechinez grubunun kolları olarak seramik endüstrisi için üretim yapmaktadır. Üretimleri sırası ile yılda 80.000 ton ve 50.000 ton olarak gerçekleşmiştir. Societe d'Explotation de Sables et Moneraun SA, kısaca Samin adlı şirketin Roche en Regnier'de bulunan açık işletme ocağından yılda 70.000 ton üretim gerçekleşir. Samin'in ürettiği fonolit, nefelin siyenitin ince taneli olanına eş değer niteliktedir. Bu ürün cam sanayi ve seramik uygulamalarında feldspatın yerine kullanılmaktadır. TABLO 11 Dünya’ da Önemli Kuruluşlar
2.3.5. Üretim Miktarı ve Değerleri Dünya feldspat üretimi değerlerinde nefelinli siyenit, granit, granit kumları, feldspat kumları ve pegmatit damarlarından yapılan üretimler beraber derlenmiştir. Dünya feldspat üretiminde Türkiye 1. sırada bulunmaktadır. İkinci olarak İtalya üçüncü sırada ABD gelmektedir. Çin'in feldspat üretiminde 2 milyon ton sınırını geçtiği ve Pasifik bölgesinde yılda 4.5 milyon ton feldspat tüketildiği bilinmektedir. Ancak bu konulardaki yayınlar çok sınırlıdır. TABLO 12. Dünya Feldspat Üretimi (metrik ton)
** Türkiye’ye ait veriler düzeltilmiştir. 2.4. Uluslararası Ticaret Feldspat grubu mineralleri seramik ve cam endüstrilerinde belli kalite sınırları içinde aranan bir hammadde olması nedeniyle önemli bir pazarı vardır. Ülkelerin son yıllarda feldspat üretim sıralamasında; İtalya, Türkiye, ABD, Tayland ve diğer Avrupa ülkeleri gelmektedir. Dışsatım ile Türkiye ilk sırayı almaktadır. İtalya ençok üreten olmasına rağmen ülkemizden de en fazla ithalat yapan ülkedir. Ülkeler bazında ithalat-ihracat dengesine ilişkin veriler ayrıntılarıyla yoktur. Ancak kıtalar bazında bakılırsa, Kuzey ve G.Amerika üretimlerinin dışında çok az ithalat ve ihracat yapmaktadır ve dış ticareti çok dengelidir. Hemen hemen üretimleri kadar tüketmektedirler. Dış ticaret hacmi çok düşüktür. En hareketli bölge Avrupa Topluluğudur ki, Dünya feldspat üretiminin % 40-45’ini gerçekleştirmektedir. Avrupa Topluluğu ülkelerinin dış ticaret hacmi oldukça büyüktür, toplam üretimlerinin yaklaşık % 20’sini ithalat, % 10 kadarını da ihracat yapmaktadır. Bu ülkelerden özellikle İtalya en hareketli ülkedir. Avustralya ve Asya ülkeleri de ithalatları ihracatlarından yüksek ülkelerdir. Bu ülkelerin ithalat kapasiteleri son krizde düşmüştür. Ortadoğu ve Afrika ülkeleri ithalat yapan ülkeler olmakla beraber ithalat kapasiteleri düşüktür. Gümrük poz No’ları: Feldspatlı kumlar 250 590 000 012; Feldspat ham:252 910 000 011; Feldspat öğütülmüş: 252 910 000 012; Feldspat flote edilmiş: 252 910 000 013; Diğer feldspatlar: 252 910 000 019. TABLO 13. Uluslararası Feldspat Üretimi ve Ticareti (ton) (1995)
TABLO 14. Feldspat İhracatı (ton)
TABLO 15. İşlenmiş Feldspat İhracatları (ton)
TABLO 16. Flote Feldspat İhracatları (ton)
TABLO 17. ABD Feldspat Üreticileri Şirket Yer Kapasite Üretim(tpa) Ürün çeşitleri
The Feldspar Corp Spruce Pine,NC 335,000 s.tpa. 300,000,000 s.tons Na-Feld for ceramics Monticello,GA n.a 60,000,000 s.tons (sanitaryware,tiles) K-Feld for electrical Porcelain, tableware And speciality glass U.S. Silica Co. Montepelier, VA 230,000 s.tpa. 200,000 s.tons in 1998 Aplite,glass-grade Unimin Corp Spruce Pine, NC 130,000 s.tpa n.a. Na-Feld,all grades Nepthon & Blue 850,000 tpa 617,000 tpa in 1998 Nepheline syenite, all grades Mountain, Ont.
And filler grades Pacer Corp Custer, SD 7,000 s.tpa 6,000 s.tpa K-Feld,granular, for Ceramics, KMG Minerals Kings Mtn., NC 20,000 s.tpa n.a. K-spar,ceramics and Glass grade 2.4.1. Fiyatlar Dünya feldspat ticareti yapan ülkelerin 1995 - 1999 yılı fiyatları aşağıdadır. TABLO 18. Seramik Dereceli Feldspat (Na) Fiyatları
TABLO 19. Cam Dereceli Feldspat (Na) Fiyatları
TABLO 20. Mikronize Feldspat Fiyatları
TABLO 21. Cam Dereceli K-Feldspat Fiyatları
2.5. Çevre Sorunları Dünyada feldspat ocaklarında büyük bir çevre sorunu olmamaktadır. Avrupa ve Amerika'da ocaklar işletmeye alınmadan önce verilen çevresel etki değerlendirmesi raporuna göre tedbirler belirlenmekte ve daha sonra işletme izni verilmektedir. Feldspat öğüten ve flote eden tesisler, su ve SiO2 yönüyle toz tutma ve silis ayırma işlemlerini kapalı devre sistemleriyle yaptığı için, insan sağlığı ve çevreye büyük bir etkisi olmamaktadır. Tesisler kapalı devre sistemleriyle çalışmaktadır. 3. TÜRKİYE'DE DURUM 3.1. Ürünün Türkiye'de Bulunuş Şekilleri Potasyum kaynakları Çine bölgesinde pegmatit damarları şeklinde bulunmakta olup damarlar içerisinden 1. kalite ve 2. kalite olarak K2O oranlarına göre üretim yapılmaktadır. Pegmatitlere bağlı olarak işletilen ikinci bölge; Kütahya-Simav ve Demirci bölgesi olup bunlarda kalitelerine göre üretim yapılmaktadır. Bu bölgedeki üretim, Çine bölgesine göre daha azdır. Ayrıca potasyum kaynağı olarak Türkiye'de pegmatit ve aplit damarları işletilmekte; masseye uygun nitelikte feldspat konusunda Bilecik-Söğüt ve Akköy bölgelerinden üretim yapılmaktadır. Potasyum kaynağı olarak fabrikaların bulunduğu bölgelere yakınlık bakımından işletilen granit-granit kumları ile tüfler de değerlendirilmektedir. Sodyum kaynağı olarak Türkiye'de bilinen ve işletilen en önemli bölge Çine-Milas bölgesidir. Bunlar albit bileşimli olup seramik sanayiinde Bursa bölgesinden üretilen nefelinli siyenitler ile karışım halinde de kullanılmaktadır. 3.2. Rezervler Türkiye'de feldspat rezervleri konusunda kesin rakamlar vermek mümkün değildir. Bu konuda çalışma yapan MTA Genel Müdürlüğü'nce yapılan değerlendirmelerde granit, nefelinli siyenit ve feldspatik kum rezervleri verilmektedir. Ancak cevher kalitesi, nihai kullanım amacına bağlı olduğundan, bu kaynaklar üzerinde daha detay çalışmalara ihtiyaç duyulabilmektedir. Bu nedenle bilinen potansiyel rezervler ile bu konuda üretim yapan kuruluşların, kendi ruhsat sahalarında saptamış oldukları rezervler ayrı ayrı verilecektir. Şirketlerin ruhsat sahalarına ait olarak verilen rezervlerin işletilebilir rezervler şeklinde değerlendirilmesi daha doğru olacaktır. TABLO 22. Potansiyel Rezerv Tablosu
TABLO 23. Rezerv Tesbiti Yapılmamış, Ancak Bilinen Oluşumlar
TABLO 24. Üretim Yapılan Na-Feldspat (Albit) Bölgelerin Tahmini Rezervleri
TABLO 25. Potansiyel Rezerv Olarak Bilinen Bölgeler
Şirketlerin ellerinde bulunan mevcut ruhsatlar dikkate alınarak verilen rezerv hesaplaması işletilebilir rezerv olarak alınabilir. TABLO 26. Ülkemizin Şirketler Bazında Na-Feldspat rezervi, (x 103 t)
Bu rezerv miktarına granit, alkali kaolen, tüflere ait şirketlerin ellerindeki ruhsatlara ilişkin rezerv miktarları dahil edilmemiştir. MTA kayıtlarına göre Türkiye'nin görünür+muhtemel feldspat rezervi 239.305.500 tondur. TABLO 27. Çine Asmasifi Feldspatlarının Kimyasal Bileşimleri
3.3. TÜKETİM 3.3.1. Tüketim Alanları Türkiye'de üretilen feldspatların en büyük tüketim alanı seramik ve cam sanayileri ile boya, kaynak elektrotlarıdır. Plastik sanayiinde de tüketimi mevcuttur. Bu sektörlerde kullanılan feldspatların özellikleri, girişte bahsedilen ürün özellikleri bölümünde verilmiş olup Türkiye için de geçerlidir. 3.3.2. Tüketim Miktarları ve Değerleri Seramik ve cam sanayiilerinin en çok tükettiği hammaddelerden olan feldspat tüketimi konusunda kesin rakamlar elde etmek mümkün olmamıştır. Ancak şirketlerden elde edilen ve bilinen rakamlar düşünülerek tablolar hazırlanmıştır. Ayrıca şirketlerin feldspat kaynağı olarak, özellikle seramik yer karolarında tükettiği granit, tüfler, pegmatit gibi kaynaklar da feldspat kapsamında olup bunlarla birlikte değerlendirme yapmak zor olmaktadır. Türkiye'de seramik firiti üretimine 1992 yılında geçen Ege Ferro, aynı zamanda emaye firit de üretmekte olup yaklaşık 1.500 ton civarında potasyum feldspat kullanmaktadır. KNO3 ve K2CO3 fiyatının ucuzluğuna göre üretimde bunlar tercih edilmektedir. İkinci neden ise, emaye firiti kullanan tesislerin K-feldspat kaynağı olan Çine bölgesine uzak olmalarıdır. Türkiye'de küçük atölyeler şeklinde bulunan seramik atölyeleri, oldukça yaygın olup bunların yıllık feldspat tüketim miktarı, kullandıkları çamur miktarı ile orantılı olup tahminen 2.500 ton/yıl olarak alınmıştır. Son yıllarda birinci kalitede sır-firitlik potasyum feldspat bulmak zorlaşmıştır. Bunun en büyük nedeni ocaklarda aşırı üretimdir. Talebin artması sonucu, ileriki yıllarda ithalat da gündeme gelebilecektir. Bunların dikkate alınması ilerisi için önemli bir konudur. TABLO 28. Ülkemizin Görünür Tüketimi (103 t/y)
* tahmini değer 3.4. Üretim 3.4.1. Üretim Yöntemi ve Teknoloji Türkiye'de feldspat madenciliği, tamamen açık işletme yöntemi ile yapılmaktadır. Genellikle damar tipi pegmatit ve feldspat oluşumları, patlatma suretiyle istihraç edilmekte, karayoluyla tüketim merkezine ulaştırılmaktadır. Özel madenciler tarafından işletilen küçük boyutlu yataklarda ise, daha basit yöntemlerle cevher çıkarılmaktadır. İstihraç genellikle el aletleri ve Kobra tipi havalı tabancalarla yapılmakta, gerektiğinde çıkarılan cevher elle triye edilmektedir. Yüklə 3,01 Mb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||