Azərbaycanda maşınqayırmanın yaranması
515
Maşınqayırma sahəsinin yaranması və bu sahədə mütəxəssislərin
hazırlanması üçün elmi-texniki bazanın olması vacib şərtlərdəndir.
1950-ci
ildə
Azərbaycan
Politexnik
İnstitutunda yaradılmış
“Maşınqayırma texnologiyası” kafedrası ilkin olaraq Bakı şəhərinin
Çapayev küçəsində yerləşən “Dəmir yol nəqliyyatı texnikumunun”
binasında kiçik bir otaqda yerləşdirilir. Kafedrada tədris olunan
laboratoriya işləri bu müddətdə Azərbaycan Sənaye İnstitutunun
emalatxanasında aparılırdı. Sonralar SSRİ Nazirlər Sovetinin qərarı ilə
“AzNeftmaş” trestinə daxil olan zavodlardan 6 dəzgah və 24 çilingər
yeri alınmaqla kafedranın ilkin emalatxanası yaradılır. 1957-ci ildə
AzPİ-nin indiki binası inşa olunur və kafedra öz emalatxanası ilə buraya
köçür. Kafedranın İttifaq daxilində müxtəlif elmi-tədqiqat mərkəzləri ilə
apardığı işlər onun elmi-texniki bazasının inkişafına və yeni sahələr üzrə
kafedraların yaranmasına imkan vermişdir (cədvəl 3.3). Belə ki, 1982-ci
ildə Ə. H. Xəlilovun rəhbərliyi ilə “Avtomatlaşdırılmış istehsalın texno-
logiyası” kafedrası yaradılaraq onun əsas binada aldığı yerdə
emalatxanası yaradılır. Bu emalatxana müasir robotexniki avadanlıqlar,
RPİ (rəqəmli proqramla idarəetmə) dəzgahları, manipulyatorlar,
avtomatlaşdırılmış layihələndirmə sistemləri, hesablayıcı maşınlarla
təchiz
olunaraq,
kafedranın
profilinə
uyğun
mütəxəssislərin
hazırlanması üçün baza yaradılmışdır.
1986-ci ildə AzPİ-nin nəzdində yaradılan “Standartlaşdırma və
metrologiya” kafedrasι maşınqayırma ixtisası üzrə təhsil alan tələbələrə
ölçmə texnikası və texnologiyası üzrə biliklərin verilməsi ilə məşğul
olur. 1988-ci ildə AzPİ-nin həyətında inşa olunmuş modul tipli
laboratoriya ən yeni robot dəzgahları ilə təchiz olunaraq tədrisin
keyfiyyətinin artırιlmasına səbəb olmuşdur.
1991-ci ildə H. Ə. Hüseynovun rəhbərliyi altında “Maşınqayırmada
avtomatlaşdırılmış layihələndirmə sistemləri” kefedrası təşkil olunur.
Bu kafedrada yerləşdirilmiş müasir hesablama texnikası və proqramları
tələbələrə layihələndirmə işlərindəki mütərəqqi üsullarla tanış olmağa
imkan yaratmışdır.
Azərbaycanda maşınqayırmanın yaranması
516
Cədvəl 3.3. “Maşınqyırma texnologiyası” kafedrası əsasında yaradılmış yeni
kafedralar
[3.32].
Kafedra
1932-ci
ildə
“Metalların soyuq emalı” adı ilə
Azərbaycan Sənaye İnstitutunda
yaradılmışdır, kafedra müdiri
F.Yaroşevski.
1942-ci ildə kafedranın adı
“Maşınqayırma texnologiyası”
kimi dəyişdirilmişdir.
1950-ci
ildən
kafedra
Azərbaycan
Politexnik
İnstitunda fəaliyyət göstərir.
Kafedra müdirləri:
1950
−
1974-ci illər dos., t.e.n.
F.Yaroşevski:
1975
−
1984-ci illər dos., t.e.n.
N. Ağayev:
1984
−
1987-ci illər dos., t.e.n.
Ə.Sadıxov :
1987-ci ildən i.q. prof., t.e.d.,
V. Mövla-zadə
N-
si
Yeni yaradaılmış kafedraların adı,
kafedra müdirləri
Yaranma
tarixi
1
“Tikiş və yeyinti maşınları”, prof.,
t.e.d. R.Əlizadə
1970
2
“Metalkəsən dəzgahlar və alətlər”
1970
−
1980 ci illər prof., t.e.d.
C.Məmmədov
1980
−
1993 ci illər prof., t.e.n. M.
Rüstəmov
1993-i.q. prof., t.e.d. V. Abbasov
1970
3
“Avtomatlaşdırılmış
istehsalın
texnologiyası”
1982
−
1995-ci illər prof., t.e.n. Ə.
Xəlilov
1995
−
2000-ci
illər
dos.,
t.e.n.
N.Məmmədov
1982
4
“Metrologiya və standartlaşdırma”
1986-cı ildən i.q. prof., t.e.d.
A.Qafarov
1986
5
“Nəqliyyat maşınqayırması”, 1992-ci
ildən
“Maşınların
bərpası
və
etibarlığı”
1989
−
1992-ci
illər
prof.,
t.e.d.
N.Ağayev
1992
−
2003-ci
illər
prof.,
t.e.n.
Ə.Sadıxov
1989
6
“Maşınqayırmada avtomatlaşdırılmış
layihələndirmə sistemləri”
1991-ci ildən i.q. prof., t.e.d.
H.Hüseynov
1991
“Maşnqayırma texnologiyası” kafedrası və onun bazasında
yaradılmış digər kafedralarla bərabər Azərbaycanda maşınqayırma üzrə
mütəxəssislərin
hazırlanmasında
yerli
müəssisələrin
texniki
imkanlarından da geniş istifadə olunmuşdur.