Mavzu: Qon aylanish sistemasi haqida umumiy tushuncha. Darsning texnologik xaritasi

Bo`linib ko`payish



Qonnig muhim vazifalari.




Moddalarni hosil qilish.

Himoya qilish

Tana haroratini saqlash

III.Nazorat topshirig`i.”Bingo”o`yini.

“BINGO”O`YINI.
O`quvchi tarqatmasi

1. 
   Biologiyaning o`simliklarni o`rganuvchi bo`limi.
   
2. 
   Tirik organizmlarning eng kichik tarkibiy qismi?
   
3. 
   Kattalashtirib ko`rsatuvchi asboblar.
   
4. 
   Chigit tolasi o`lchami.
   
5. 
   Yashil plastidalar.
   
6. 
   Rangsiz plastidalar.
   
7. 
   Hujayradagi doimo harakatlanuvchi suyuqlik.
   
8. 
   Hujayrani kashf etgan olim.
   
9. 
   Buyumlarni uch-besh martagacha kattalashtirib ko`rsatuvchi asbob.
   
10. 
    Piyoz po`sti hujayralari shakli.
    

1-Nazorat topshirig`i:”Chaqmoq savollar”

O`qituvchi variant. O’qituvc

“BINGO”o`qituvchi varianti.

1.Qizil qon tanachalari.

2.Organizmning yuqumli kasalliklarga qarshi kurashish, o`zini himoya qilish xususiyati.

3.1mm³qonda qancha leykosit bo`ladi.

4.Leykositlarning organizmga kirgan mikroblarni yutub yuborish hodisasi.

5.Odamdagi qon ivishining buzilishi kasalligi.

6.Qonnig ivishini ta’minlaydi.

1	3	4
	6
	2	5

III.Yangi mavzuni tushuntirish.

Qon aylanish sistemasi organlariga:yurak,arteriya, kapillarlar,vena va limfa tomirlari kiradi.

Yurak devori uch qavatdan:ENDOKARD,MIOKARD,PERIKARDdan tashkil topgan.

Yurak to`rt kameradan:ikkita bo`lmacha va ikkita qorinchadan tashkil topgan.

Yurakda to`rtta klapan bo`lib,ikki tavaqali,uchtavaqali,ikkita yarimoysimon klapanlar joylashgan.

Yurak nasos singari qonni vena qon tomirlaridan so`rib,arteriya qon tomirlariga chiqarib beradi.

Yurak bo`lmalari va qorinchalarining qisqarishi SISTOLA ,kengayishi DIASTOLA deyiladi.

Yurak orqali 1min.da 5litr qon oqib o`tadi. 1min.da70-72 marta qisqaradi.Yurak sikli o`rtacha 0.8sek.davom etadi.

Yurak qorinchalari bir marta qisqarganda 65-70ml qonni aortaga chiqaradi.bu SISTOLIK HAJM.

SISTOLIK HAJMdan minutlik hajmni topish mumkin 70mlx70 marta=4,9 litr.

Tinch holatda yurak bir daqiqada 70marta qisqaradi.1sutkada 100000marta qisqarib,10tonna qonnj tomirlarga chiqarib beradi.

Yurakning bir meyorda qisqarib turishi Yurak avtomatiyasi deyiladi.

Tirik organizmlarda hujayra sitoplazmasi bilan tashqi muhit o`rtasida doimo”bioelektrik tok”deb ataladigan elektrek potensial hosil bo`ladi.

Yurakning ishlayotgan va ishlamayotgan elektropotensiallari o`rtasida farq bo`ladi.

IV.Yangi mavzuni mustahkamlash.

IV.Nazorat topshirig`i.Savollar.

1.Savol

Yurak tananing qaysi qismida joylashgan va vazni qancha bo`ladi?

2.Savol.

Yurak qanday tuzilgan

3.Savol

Yurak qanday ishlaydi?

4.Savol.

Yurak avtomatiyasi deganda nimani tushunasiz?

v. Nazorat topshirig`i

1.Tinch holatda odamning yuragi bir minutda 72marta qisqaradi.Bir soat dars davomida yurak necha marta qisqaradi?

2.Qon tana massasining 7%ini tashkil etishini hisobga olib,35kgli sinfdoshingizning qoni necha kgga tengligini hisoblang.

3.Bir kecha –kunduzda yurak 10tonnaga yaqin qonni qon tomirlariga chiqarib bersa,bir haftada uning miqdori qancha bo`ladi?

4.Yurak orqali bir minutda 5litr qon oqib o`tadi.Bir soatda qancha qon oqib o`tadi?

JAVOBLAR.

I.1-min.da------5litr

60min.da-----X

X=60*5/1=300litr

Javob:1soatda 300litr.

II.1-min.da—72marta

60min.da—X

X=60*72/1=4320marta.

Javob:4320marta

III.1sutkada—10tonna

7sutkada—X

X=7*10/1=70tonna

Javob:70tonna

IV.35kg—100%

X-----7%

X=35*7/100%= 2.45kgV.Dars yakuni.

1.Baholarni e’lon qilish.

2.Uyga vazifa berish:15-mavzuni o`qib o`rganib kelish.Savollarga javob topib kelish.