Mavzu: Tovar va pul munosabatlari rivojlanishi bozor iqtisodiyotining shakllanishi va amal qilishining asosidir

muomala vositasi vazifasini bajaradi. Dastlab tovarlarni ayirboshlashda
pulning bevosita kumush yoki oltin quymalar shaklida mavjud bo‘lishi muomala
vaqtida qiyinchiliklar tug‘dirgan: pul metallni o‘lchash uni mayda bo‘laklarga
bo‘lish, sifatini belgilash zarur bo‘lgan. Keyinchalik metall quymalari o‘rniga
moneta (metall tanga)lar ishlatila boshlagan. Uzluksiz muomalada bo‘lish
natijasida oltin tangalar eyilib ketishi, o‘z vaznining bir qismini yo‘qotishi sababli
muomalaga to‘la qiymatli bo‘lmagan qiymat belgilari chiqarilgan.
Pul muomaladan chiqarilganda boylik to‘plash vazifasini bajara boshlaydi.
Natural xo‘jalik sharoitida boylik to‘plash, jamg‘arish mahsulot jamg‘arish
shaklida amalga oshirilgan. Tovar xo‘jaligining rivojlanishi boylik to‘plashning
pul jamg‘arish shaklini keltirib chiqaradi. Tovar xo‘jaligi taraqqiyotining dastlabki
davrlarida pul jamg‘arish uni muomaladan chiqarib olish yo‘li bilan amalga
oshirilgan. Keyinchalik foyda ketidan quvish hukmron ahamiyat kasb etib, bo‘sh
yotgan pul foyda keltirmasligi sababli pul egalari uni harakatga solishga, uni
foydali joyda ishlatish yo‘lini topishga intildilar.
Tovarlar nasiyaga to‘lov muddati kechiktirib sotilganda, pul to‘lov vositasi
vazifasini bajaradi. Xaridorlar tovarning pulini to‘lov muddati kelgandan keyingina
to‘laydi. Pulning bu vazifasi tovar muomalasi doirasi bilan cheklanmay, pul qarz
berilganda, renta va soliqlarni to‘lashda ham to‘lov vositasi vazifasini bajaradi.
Qog‘oz pullar, veksel va banknotlar – pulning to‘lov vositasi sifatidagi vazifasidan
kelib chiqqan.

Foydalanilgan adabiyotlar

Oʻzbekiston Respublikasi Qonunlari va huquqiy hujjatlari.
Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti asarlari.
Shodmonov Sh.Sh., G’afurov U.V. Iqtisodiyot nazariyasi. – T.: «Fan va texnologiya». 2005. – 186 b.
Razzoqov A., Toshmatov Sh., O’rmonov N. Iqtisodiy ta’limotlar tarixi. – T.: «Moliya». 2002. – 174 b.
Баженова В.С., Лохин В.Я. Экономическая теория. Микроэкономика – 1,2. – M.: Издательство-торговая корпорация. 2006. – 934 с.
Борисов Е.Ф. Экономическая теория: 2-е изд., перераб. и доп. – M.: TK Велби, Изд-вo Проспект, 2005. – 230 s.