Biznesmoliyasi qarz majburiyati va obligatsiyalar

TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI

B I Z N E S M O L I Y A S I
QARZ MAJBURIYATI VA
OBLIGATSIYALAR
FANIDAN
MAVZUSIDA
T A Q D I M O T
MMT 95-2/22 GURUH TALABASI IRODA SHAROPOVA

Obligatsiyalar va qarz majburiyatlari

Obligatsiyalar va qarz majburiyatlari Ko’pgina kompaniyalar qimmatli qog’ozning nominal qiymatiga nisbatan olingan o’zgarmas foiz stavkasi [kupon stavkasi (coupon rate) deb nomlanadi] va o’rnatilgan qoplanish sanasi bilan qarz qimmatli qog’ozlarini emissiya qilish orqali pul mablag’larini jalb qiladilar. Bunday qimmatli qog’ozlar obligatsiyalar (loan stocks, bonds) yoki qarz majburiyatlari (debentures) deb ataladi.

Ular odatda 10 yildan 25 yilgacha bo’lgan muddatga chiqariladi, ammo ba‘zi emissiyalar qisqaroq yoki uzoqroq muddatlarga mo’ljallanadi. Muddatsiz (qayta sotib olish sanasisiz) qarzlar ham bor. Uzoq muddatli moliyalashtirish uchun mablag’ jalb qilish vositasi sifatida obligatsiyalarning ommaviyligi yildan-yilga sezilarli darajada o’zgarib turadi. 1998-yilda London fond birjasi listingidan o’tgan barcha qimmatli qog’ozlar qiymatining 75 foizi (qoplanish miqdorini ayirib tashlaganda) turli xildagi obligatsiyalar hissasiga to’g’ri kelgan‚ atigi besh yil oldin esa 1993-yilda ularning ulushi 19 foizni tashkil qilgan.

Ular odatda 10 yildan 25 yilgacha bo’lgan muddatga chiqariladi, ammo ba‘zi emissiyalar qisqaroq yoki uzoqroq muddatlarga mo’ljallanadi. Muddatsiz (qayta sotib olish sanasisiz) qarzlar ham bor. Uzoq muddatli moliyalashtirish uchun mablag’ jalb qilish vositasi sifatida obligatsiyalarning ommaviyligi yildan-yilga sezilarli darajada o’zgarib turadi. 1998-yilda London fond birjasi listingidan o’tgan barcha qimmatli qog’ozlar qiymatining 75 foizi (qoplanish miqdorini ayirib tashlaganda) turli xildagi obligatsiyalar hissasiga to’g’ri kelgan‚ atigi besh yil oldin esa 1993-yilda ularning ulushi 19 foizni tashkil qilgan.

Ko’pgina kompaniyalarning obligatsiyalari fond bozorida listingdan o’tadi, shuning uchun kompaniyaning potensial kreditorlari avvalgi kreditor qarzining bir qismini sotib olishlari mumkin. Sotib olingan kundan boshlab obligatsiyaning yangi egasi foiz to’lovlarini oladi va bundan tashqari, agar u qimmatli qog’ozlarni qoplanish kunigacha ushlab tursa unga qarz summasi qaytarib beriladi.