Мцяллифдян
Yüklə 4,29 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Həşarat və digər zərərvericilər
- 2.3. Üzümün yetişməsi və bu zaman baş verə n proseslər
~ 78 ~
dır. Daha yaxĢı nəticə suvarmanı torpağa gübrələr, xüsusilə də mikroelementlər verilməsi ilə əlaqələndirdikdə alınır. Yağıntıların miqdarı 350-450mm olan üzümçülük rayonlarında aparılan 2-3 suvarma məhsulu 1,5-2 dəfə artırmaqla, onun və alınan Ģərabın keyfiyyətini xeyli yüksəldir. Suvarma ümumi aqrofonda gilənin normal dolmasını və Ģəkər toplamasını yaxĢılaĢdırır. Quraqlıq illərdə baĢa çatan suvarmalar məhsulun azalmasına, üzümün, eləcə də Ģərabın keyfiyyətinin pisləĢməsinə səbəb olur. Məhsul yığımına bir qədər qalmıĢ aparılan gec suvarmalar da buna oxĢar nəticə verir. Sonuncu suvarma, məhsul yığımına 20-30 gün, daĢlı torpağa malik quraq rayonlarda isə 12- 15 gün qalmıĢ baĢa çatdırılmalıdır. Suvarmanın tətbiqi yalnız üzümün məhsuldarlığını yüksəltmək üçün deyil, onun xammal keyfiyyətini yaxĢılaĢdırmaq üçün də lazımdır. Lakin həddindən yüksək nəmlik gilənin Ģirəliliyini yüksəldir, Ģirə çıxımını artırır, gilə lətinin sıxlığı azalır, qabıq nazilir, Ģəkərlik azalır, rəng və ətir zəifləyir. Rütubət azaldıqda gilə Ģirəsinin miqdarı azalır, lət daha sıx olur, qabıq qalınlaĢır, Ģəkərlik yüksəlir, gilənin ətri və rəngi güclənir. Belə üzümdən qurutmada, spirtsiz məhsullar istehsalında, həmçinin daha ekstraktlı, yaxĢı sort ətrinə malik, ağır Ģərablar hazırlanmasında istifadə yaxĢı nəticə verir.
vurmaqla, üzümün və onun məhsulunun keyfiyyətini kəskin aĢağı salır. Üzümün xəstəliklərindən daha geniĢ yayılanları mildiu, oidium və boz çürümədir. Bu xəstəliklərin geniĢ yayılması məhsulu kəskin azaldır və ya məhv edir.
sürətlə inkiĢaf edir. Xəstəlik üzümün yarpaqlarına yoluxduqda onun yetiĢməsini ləngidir və ya tamamilə dayandırır. Əgər tənək yarpaqsız qalırsa, yetiĢməmiĢ gilələr quruyur. Yarpaq və çiçəyə nisbətən gilələr mildiu xəstəliyinə çox az yoluxurlar. YetiĢkənlik dərəcəsindən asılı olaraq gilənin xəstələnmə əlamətləri də müxtəlif olur. YetiĢməmiĢ yaĢıl gilələr bürüĢür, tünd-qonur rəng alır, tədricən quruyur və tökülür.
~ 79 ~
Yığımda belə gilələr ayrılmalı və yandırmalıdır. Böyüməsi baĢa çatmıĢ gilə yetiĢmə dövründə xəstəliyə yoluxarsa, sulu olur, qabığı qonurlaĢır, gilələr çürüyür, bürüĢür və quruyur. Mildiu xəstəliyinə yoluxmuĢ üzümdən alınan Ģərab spesifik acı tama və xoĢagəlməz iyə malik olur. Qırmızı Ģərabların rəngi pisləĢir, ağ Ģərablar sarı çalarlı və solğun olur. Belə Ģərablar çətin durulur, xəstəliklərə davamsız olmaqla, azotlu maddələrin patogen mikroorqanizmlərlə yaxĢı mənimsənilən yüksək miqdarına malik olur.
Əgər xəstəliklə gilələr deyil, yalnız yarpaqlar yoluxarsa, üzümün keyfiyyəti aĢağı düĢür. O, az Ģəkərə, çoxlu turĢuya, həddindən artıq pektin maddələrinə malik, davamsız Ģərab verir.
da yoluxdurur. YaĢıl gilələr solur, bürüĢür və quruyur. Nisbətən yetiĢmiĢ gilə yoluxduqda qabıq kobudlaĢır, nazilir, gilənin daxili hissəsinin böyüməsi davam etdiyindən, qabıq parçalanır. Gilələr partlayır, çatlar bəzən toxuma qədər gedir və belə gilələr adətən quruyur. Çatlar dərin olmayanda bitiĢir və gilələr yetiĢə bilir. Lakin belə gilələr normal ölçüyə çatmayıb, az Ģirəli, kobud qabıqlı olur və bununla əlaqədar Ģirə çıxımı da azalır. Kif köbələklərinin törətdiyi oidium xəstəliyi çürük balıq iyinə malik olub, həmin iyi Ģirə və Ģəraba verir. Belə üzümdən alınan Ģirə və Ģərab kobud dadı, xoĢagəlməz büzüĢdürücülüyü və acılığı ilə fərqlənir. Qabıqdakı rəng maddələrinin parçalanması hesabına, qırmızı Ģərabların rəngi pisləĢir. Üzümün yetiĢməsi üçün əlveriĢsiz olan illər, yəni bol yağıntı və aĢağı tempraturlu payız, ağ və boz çürümə xəstəliyinin də (kiflərin- pensillium, aspergillus, mukor) inkiĢafına səbəb ola bilir. ÇürümüĢ və kiflənmiĢ üzümdə fermentlər toplanır ki, onlar Ģirə və Ģərabda oksidləĢmə proseslərini surətləndirir. Belə məhsulda həddindən çox oksidləĢmə məhsulları əmələ gəlir və bu oksidləĢmə nöqsanı yarada bilir. ÇürümüĢ üzümdən alınan Ģirə, göbələyin konidilərinə malik olur. Onlar Ģirədə inkiĢaf etdikdə, onlardan ayrılan məhsullar qıcqırmaya ləngidici təsir edir. Ona görə də yoluxmuĢ üzümdən alınan Ģirə pis qıcqırır. ġərab xoĢagəlməyən, çətin düzələn kif tamı verir.
~ 80 ~
Həşarat və digər zərərvericilər, üzüm bitkisinin salxım, çiçək, yarpaq və baĢqa hissələrini yeyir, onun inkiĢafını ləngidir, hazır məhsulu məhv edir. Gilə zədələndikdə (xüsusilə yetiĢmiĢ vəziy- yətdə) həmin yerdə kiflər inkiĢaf edib, məhsulun nöqsanını əmələ gətirir. Üzüm bəzi həĢaratlarla, məsələn, yarpaqbükən tırtılla zədələndikdə, alınan Ģirə və Ģərab xoĢagəlməz spesifik acı tam verir, uçucu turĢuların yüksək miqdarına malik olmaqla xəstəliklərə davamsız olur. Üzüm bitkisinin kökü filoksera ilə zədələnərsə, onun ümumi böyümə gücü zəifləyir, gilənin yetiĢmə prosesi pozulur, ondan alınan Ģirənin tərkibi arzu olunmaz istiqamətdə dəyiĢir.
YetiĢmə zamanı üzümün texnoloji xassələrinin formalaĢması bir neçə mərhələdə gedir. YetiĢmənin baĢlanğıc mərhələsində salxım və gilənin böyüməsi yavaĢ gedir, sonra böyümə dayanır və salxımın saplağı oduncaqlaĢmağa baĢlayır. YetiĢmənin baĢlanması aĢağıdakı xarici əlamətlərlə xarakterizə olunur: gilə yumĢalır, sorta məxsus rəng alır, qabıq daha zərif və Ģəffaf olur, epidermisin kutikulasında mum təbəqəsi yaranır ki, bu da giləni çürüməkdən qoruyur. Toxum qəhvəyi rəng alır, suyu itirir, ölçüsü kiçilir, toxumasının hüceyrə qılafı nazilir, onlarda enotaninin miqdarı yüksəlir. YetiĢkənlik dərəcəsinin vacib göstəricisi gilə Ģirəsinin Ģəkər və turĢuluğudur. YetiĢmə dövründə salxıma yarpaqlardan çoxlu miq- darda karbohidratlar daxil olur. Ona görə də gilə Ģirəsində Ģəkərin miqdarı surətlə artır və yetiĢmənin sonuna Ģəkərin gündəlik artımı ən böyük qiymət (100ml-ə 0,5q) alır. ġəkərin tərkibi əsasən qlükoza və fruktozadan ibarətdir. YetiĢmə dövründə onların bir- birinə olan nisbəti də dəyiĢir. Belə ki, yetiĢmənin baĢlanğıcında fruktoza az miqdarda olur. Sonra o, sirətlə toplanmağa baĢlayır. Gilənin dolma vaxtı isə qlükozanın fruktozaya nisbəti vahidə Yüklə 4,29 Mb. Dostları ilə paylaş:
|