Media savodxonlik fanidan 1-oraliq savollari

MEDIA MADANIYAT VA INNOVATSION PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALAR - TEST

1. Media savodxonlik va axborot madaniyati tushunchasi evolyusiyasi ?

javob;Media savodxonlik -insonlarga turli media shakllarini uzatish va xabarlarni tahrirlash baxolash va yaratish konikmasidir.Axborot madaniyati shaxsning o’quv ilmiy bilish mustaqil dam olish jarayonlarida axborotga bo’lgan ehtiyojini qondirishni bilish va axborot resurslaridan samarali foydalanish ko’nikmasini
Axborot madaniyati tushunchasi 20 asrning 70 yillarida paydo bolgan.Unesko tomonidan 21 asrda media ta?limni targ?ib qilish madaniy ma?rifiy rivojlanishning ustuvor yo’nalishi sifatida e?tirof etiladi. Hamda aynan shu yo’l orqali media savodxonlikni oshirish mumkinligini takidladi.
2. Muloqot va ma’lumot tushunchasining uzviyligi va o‘ziga xosligi ?
javob;Muloqot – odamlar o‘rtasida hamkorlik faoliyati ehtiyojidan yuzaga keladigan va axborot almashinuviMuloqot insonning ijtimoiy, ongli mavjudot sifatidagi, ong tashuvchi sifatidagi ehtiyojidir. Turli yuksak hayvonlar va odam turmush tarzlarining ikki taraf: tabiat bilan aloqalar va tirik jonzotlar bilan aloqalarga ajralishini kuzatamiz. Birinchi tur aloqalar odam faolligining maxsus turi sifatidagi faoliyat deb nomlangan. Ikkinchi tur aloqalar bir-birlari bilan o‘zaro ta’sirlashuvchi tomonlar axborot almashinuvchi tirik jonzotlar ekanligi bilan belgilanadi. Tur ichidagi va turlararo bunday aloqalar turi muloqot deb ataladi.
«Muloqot» tushunchasining turlicha ta’riflari mavjudMuloqot ikki yoki undan ortiq odamlar o‘rtasidagi bilish yoki affektiv-baholash xususiyatiga ega bo‘lgan axborot almashinuvida ularning o‘zaro ta’sirlashuvi sifatida ta’riflari
Ma?lumot (pedagogikada) — shaxsning o’qish-o’rganish natijasida o’zlashtirgan bilim ko’nikmalari hajmi, yo’nalishi va darajasi. Ta?limtarbiya hamda mustaqil bilim olish jarayonida olinadi. M. insoning ongli faoliyati jarayonida o’zlashtirib boriladi. Ushbu jarayon bolaning fikrlash qobiliyati shakllanishidan boshlab dastlab oilada, so’ngra uzluksiz ta?lim tizimining turli bosqichlarida ta?limtarbiya olish davomida amalga oshiriladi. Uzluksiz ta?lim tizimining har bir bosqichida tegishli ta?lim standartlari hamda o’quv das-turlari bilan belgilangan hajm va yo’nalishdagi M. o’zlashtirib boriladi. M.ni o’zlashtirish jarayonini tashkil qilishning asosiy shakli ta?lim va tarbiya mashgulotlaridan iborat.

3. Axborot, ma’lumot va bilim tushunchalari ?

javob;Axborot» sozi kutilayotgan yoki bolib otgan voqеa, xodisalar togrisidagi ma'lumotlarni bildiradi. Kundalik turmushda har bir mutaxassis turli xil axborotlar bilan ish yuritadi. Axborot tushunchasi bir qancha fanlarda turlicha izohlangan. Masalan: falsafada axborot inson ongiga ta'sir etib,
ob'еktiv rеallikni aks ettiruvchi va harakatlantiruvchi katеgoriya sifatida ishlatiladi. Kibеrnеtika, informatika fanida axborot voqеa - xodisa togrisidagi bilimlarni oshirish yoki noaniqlikni kamaytirish mеzoni sifatida qollaniladi. Kompyutеrlarni ishlatish faoliyatida esa axborotdan boshqarish funksiyalarini
amalga oshiruvchi ob'еkt sifatida foydalaniladi. Axborot tushunchasi ma'lumot tushunchasi bilan uzviy boglangan, lеkin har qanday ma'lumot axborot bolavеrmaydi. Masalan: olma dеsak, bir nеcha xil ma'noni tushunish mumkin: qizil olma dеganda, mеvaning ma'lum bir rangi tushuniladi, dеmak barcha ma'lumotlar axborotga aylanishi uchun voqеa - xodisa togrisidagi butun xususiyatlarni ifodalashi lozim. Hozirgi kunda barcha axborotlarni nisbiy holda quyidagi turlarga ajratish mumkin:
• tеxnik axborot;
• agrobiologik axborot;
• siyosiy axborot;
• xuquqiy axborot;
• iqtisodiy axborot va boshqalar.
Barcha axborotlar quyidagi xususiyatlarga ega:
• Uzluksiz xosil bo`lishi.
• Harf raqamlarda ifodalanishi.
• Diskrеt haraktеrdaligI

4. Muloqot va ma’lumotning inson hayotidagi o‘rni, ahamiyati va ma’naviy ehtiyojga aylanishi ?

JAVOB; malumot inson hayotining barcha xilma xil manaviy va moddiy shakllarini oz ichiga oladi va uning favqulotda ehtiyojidir. hech kimga siz emas, biz uchun nafas olayotgan havo kabi muhumdir. muloqotsiz inson jamiyatda shunchaki mavjud bolmaydi. insonga muloqot nima uchun kerak. aynan birinchi odamlar tomonidan imo ishoralar orqali amalga oshirilgan muloqot natijasida inson nutqi rivojlanadi, narsalarning tushunchalari va belgilari paydo boladi, keyinchalik esa yozuv paydo boladi.

5. Media savodxonlik va axborot madaniyati kommunikativ vosita sifatida va foydalanish usullari ?

javob; axborot madaniyati keng manoda etnik va milliy madaniyatning ozaro tasirini ularning insoniyat umumiy tajribasiga boglanishiga taminlovchi tamoyinlar va mexanizmlardir. komunikatsiya til yordamida
6. “Axborot jamiyati” tushunchasining mazmuni va mohiyati ?
javob;Axborot jamiyati " tushunchasining mazmuni va mohiyati nma?
Javob
Axborot jamiyatining shakllanishi va rivojlanishi global xarakterga ega, bu esa XXI asrning birinchi o'n yilligida axborot jamiyatining asosiy belgilari va xususiyatlari shakllantirildi. Ushbu jarayon yangi iqtisodiy rag'batlantirish, o'sish punktlari, ijtimoiy qurilmaning rivojlanishi, madaniyatlararo aloqaning kuchayishiga yordam beradi.

7. Bosma ommaviy axborot vositalari: gazeta va ?

javob; jurnal (fransuzcha: journal — „kundalik daftar“) — bosma davriy nashr. Axborotni tanlash, tahlil etish va baholashning asosiy vositalaridan biri. Jurnal gazeta kabi jamoatchilik fikriga ta?sir o’tkazish yo’li bilan uni shakllantirishga xizmat qiladi; omma ijtimoiy ongiga muayyan g?oya va qadriyatlarni singdiradi. Jurnallar dastlab Fransiyada nashr qilingan. Inglizcha „Magazine“, fransuzcha „Revue“, nemischa „Zei schrift“, ispancha „Relista“ so’zlari ham jurnal ma?nosini anglatadi. Chop etilish muddati (davriyligi) jihatdan jurnallar, odatda, haftada, o’n kunda, ikki haftada, oyda, ikki oyda, har uch oyda, yarim yilda bir marta nashr qilinadi. Bunday davriylik jurnallarda turmush voqealarini kundalik gaz.ga nisbatan batafsilroq va chuqurroq tahlil qilish imkonini beradi. Jurnallar mundarija yo’nalishiga ko’ra farqlanadi
ijtimoiy-siyosiy, adabiy-badiiy, ishlab chiqarish-texnikaviy, ilmiy, ilmiy-ommabop va boshqalar. Jurnallar jamiyatdagi turli yoshdagi kishilarga mo’ljallanadi.
? Jurnallar - dolzarb siyosiy va ijtimoiy, ilmiy, ish va boshqa masalalar bo'yicha maqolalarning turli ichiga davriy.
? Gazeta, - davriy tegishli taklif etadi, lekin tez vaqt va mazmun turli ega qisqa davrlarda o'tadi sana axborot chiqib ketadi.

8. Ta'lim va tarbiya jarayonida axborotning o'rni va ahamiyati ?

javob; axborot savodxonligi tushunchasi insonning umurbod o'qishga bolgan intilishining asosidir. bir narsa boshqasidan kelib chiqishi kerak. bolalar mutaxassisligi boyicha muvofaqiyatli faoliyat korsatish uchun zarur bolgan nazariy bilimlarni va amaliy konikmalarni shakllantirsh uchun yordam beradi. umumkasbiy hamda ixtisosli fanlar guruhi yoshlarda mutaxasligi boyicha zaruriy nazariy bilimlar va amaliy konikmalar majmuasi shakllantiradi.
9. Yangi O‘zbekistonda fuqarolarni faollashtirishda ommaviy axborot vositalari va axborotning ahamiyati ?
10. Aholining axborotga bo‘lgan ehtiyoji ?
javob;furorolar mamlakatda qanday qaror va dasturlar qabul qilayotgani, ular qay yo'sinda bajarilayotgani, inson huquqlati bilan bogliq masalalar qanday hal qilayotganidan xabardor bolishi kerak. islohotlarning borishi haqida yetarli tasavurga ega kishi shunga qarab harakat qiladi. oz ishi, ertangi kuni uchun reja tuzadi. turli yonalishlar boyicha davlatning siyosati, dasturlari haqida o'z munosobati, qarashlarini shakllantirib beradi.
11. Davlat va xususiy bosma nashr va ommaviy axborot vositalarida raqobat muxiti ?
javob; ommaviy axborot vositalari keng ommaga axborot yetkazuvchi vositalardir. o'z respublikasi qonunchiligida davriy tarqatishning doimiy nomiga ega bolgan hamda bosma tarzda gazeta, jurnal, axborotnoma va yoki elektron tarzda olti oyda kamida bir marta nashr etiladigan yoki efirga beriladigan shakli hamda ommaviy axborotning davriy tarqatishning boshqa shakllari o.a.v deb kursatilgan. uzbekistonda milodiy o'n toqqizchi asrning ikkinchi yarmida tarkib topdi. markaziy osiyodagi matubuotning ilk namunalri hisoblanadi. turkistonda dastlabki taraqiy parvar milliy gazetalar faoliyat korsata boshladi.
12. Blogеr va kasbiy etikеt ?
javob;etikaning har xil turlari o'ziga xos an'analarga ega. Bu ma'lum bir kasb vakillari tomonidan asrlar davomida ishlab chiqilgan asosiy axloqiy me'yorlarning uzviyligini anglatadi. Bu, birinchi navbatda, insoniyat turli xil ijtimoiy shakllanishlar davomida saqlanib qolgan va ko'pincha o'zgartirilgan shaklda olib borilgan mehnat dunyosidagi umuminsoniy axloqiy me'yorlardir. Shunday qilib, kasbiy etikaning har bir turi kasbning o'ziga xosligi va unga jamiyat tomonidan qo'yiladigan talablar bilan belgilanadi. Ammo, yuqorida aytib o'tganimizdek, jamiyat muayyan faoliyat turlariga yuqori axloqiy talablarni qo'yadi. Birinchidan, bu har xil xizmat turlari bilan bog'liq odamlarning hayoti va sog'lig'ini boshqarish huquqiga ega bo'lgan mutaxassislarga qo'yiladigan talablar; tarbiyalash, o'qitish va o'qitish. Odamlarning ushbu kasblardagi faoliyati, boshqalarga qaraganda, aniq va har tomonlama tartibga solinmaydi va rasmiy ko'rsatmalar va standartlar doirasiga mos kelmaydi. Va o'z kasbiy vazifalarini bajarish jarayonida hal qiluvchi narsa axloqiy javobgarlik va axloqiy tanlovdir. Jamiyat ushbu mutaxassislarning axloqiy fazilatlarini kasbiy yaroqliligining tarkibiy qismlari sifatida ko'rib chiqadi. Tibbiy etikada kasbning barcha normalari va axloqiy tamoyillari inson salomatligini yaxshilash va saqlashga qaratilgan. Hatto qadimgi Hindistonda ham shifokor "sof rahmdil yurakka, xotirjam tabiatga ega bo'lishi, eng katta ishonch va poklik bilan ajralib turishi, yaxshilik qilishni doimiy istagi bilan" bo'lishi kerak, deb ishonishgan. Ushbu fazilatlar zamonaviy shifokorlardan ham talab qilinadi va ularning kasbiy faoliyatida "zarar qilmaslik" tamoyili har doim ham mavjud bo'lib kelgan va bo'ladi. Biroq, shifokorlar faoliyatida ko'pincha axloqiy qarama-qarshiliklar mavjud. Shunday qilib, o'zlarining qobiliyatlariga ishonchni saqlash uchun ular narsalarning haqiqiy holatini bezashga axloqiy huquqqa ega, chunki ba'zi holatlarda asosiy narsa ma'lum bir axloqiy normaning rasmiy ravishda bajarilishi emas, balki eng yuqori qadriyat - inson hayotining saqlanishi hisoblanadi. Bundan tashqari, fan yutuqlari tibbiyot mutaxassislari uchun yangi sharoitlarda, masalan, organ transplantatsiyasi bilan bog'liq axloqiy muammolarni keltirib chiqarmoqda. Tibbiy amaliyotda uzoq vaqtdan beri mavjud bo'lgan maxsus axloqiy muammo bu evtanaziya - umidsiz bemorning og'riqsiz o'limi. Pedagogik etika o'qituvchining axloqiy faoliyatining xususiyatlari va mazmunini o'rganadi, pedagogik ish sohasida axloqning umumiy tamoyillarini amalga oshirish xususiyatlarini aniqlaydi. O'qituvchining axloqi, shifokorning axloqiy odatlari kabi, qadimgi ildizlarga ham ega. Qadimgi Yunonistonda allaqachon o'qituvchidan bolalarni sevish, uning mavzusini chuqur bilish, cheklash, jazolar va mukofotlarda adolat talab qilingan. Pedagogik axloqning o'ziga xos xususiyati o'qituvchi faoliyatining "ob'ekti" bolaning shaxsiyati bo'lib, uning rivojlanishi va shakllanishi jarayoni ko'plab qarama-qarshiliklar, axloqiy dilemma va nizolar bilan bog'liq. Shu bilan birga, ushbu kasb vakillari doimo jamiyat oldida alohida mas'uliyatni his qilishadi. Shuning uchun ular uchun bolalar, ota-onalar va hamkasblari bilan munosabatlarda axloqiy me'yorlarni amalga oshirish juda qiyin. Yosh avlodni tarbiyalash va o'qitish jarayoni o'qituvchidan nafaqat yuqori malakali, balki pedagogik jarayonda qulay munosabatlarni yaratish uchun professional ahamiyatga ega bo'lgan axloqiy fazilatlar to'plamini ham talab qiladi. Bu insoniylik, mehr-oqibat, bag'rikenglik, odillik, halollik, mas'uliyat, adolat, majburiyat, vazminlik. Ijtimoiy fikrni rivojlantirish jarayonida ishlab chiqilgan va tasdiqlangan o'qituvchiga bo'lgan axloqiy talablar va ulardan kelib chiqadigan normalar pedagogik axloq kodeksiga asoslanadi. Unda universal xarakterga ega bo'lgan talablar, shuningdek hozirgi kunda pedagogik fan va amaliyot oldida turgan yangi vazifalar bilan belgilanadigan talablar mavjud.
Kasbiy etika asoslari muayyan normalar, talablar va printsiplardir. Printsiplar - bu umumiy axloqiy talablar, insonning xulq-atvorida qo'llanma. Printsiplar har qanday tashkilotdagi muayyan xodimga qarorlar, harakatlar, harakatlar, o'zaro ta'sirlar va boshqalar uchun kontseptual axloqiy platformani beradi. Ko'rib chiqilayotgan axloqiy printsiplarning tartibi ularning ahamiyati bilan belgilanmaydi. 1-printsipning mohiyati oltin standart deb ataladigan narsaga asoslanadi: "Rasmiy lavozim doirasida, o'z qo'l ostidagilarga, rahbariyatga, hamkasblarga o'zlarining qo'l ostidagilarga, rahbarlarga, rasmiy darajadagi hamkasblarga nisbatan rasmiy mavqeingizni hech qachon tan olmang; mijozlarga va hk O'zimga nisbatan ko'rishni istamagan bunday xatti-harakatlar. " 2. Ishchilarga ularning rasmiy faoliyati uchun zarur bo'lgan resurslarni taqdim etishda adolat zarur. 3. Axloqiy qoidabuzarlikni, qachon va kim tomonidan sodir etilganligidan qat'i nazar,
Bloger sozi ingliz tilidan kelib chiqqan bolib, "blog - ya'ni veb sayt yoki sahifa yurituvchisi" ma'nosini angltatadi.
Birinchi bloger sifatida Tim Berners Li tilga olinadi, u 1992 yildan boshlab yangiliklarni Internet orqali yoritib borish bilan shugullangan. Bloglar 1996 yildan boshlab mashhur bolishni boshlagan. 1999 yilda Pyra Labs kompyter kompaniyasi blog xizmatlarini bepul taqdim etuvchi Blogger.com saytini ishga tushiradi va blogerlikni yanada keng tarqalishiga imkon yaratadi.
Hozirgi kunda bloglarning ajralib turadigan jihati shundaki, ularga ma'lumot qoshish, ozgartirish juda sodda tarzda amalga oshiriladi.
Bugungi kunda blogerlarni oz blogini yuritishi turiga qarab ularni quyidagi guruhlarga bolish mumkin:
- veb-sahifa blogeri,
- youtube bloger;
- ijtimoiy tarmoq (facebook, vkontakt va h.k.) blogeri
- messenjer blogerlar (Blogerlar quyidagi yonalishlarda asosan ishlashadi:
- bugungi kunga nisbat salbiy fikrlarni bildirish (mavjud siyoyis, iqtisodiy, ijtimoiy vaziyatga nisbatan tanqidiy fikrlar);
- foydali maslahatlar berish (ovqat pishirish, duradgorlik, kiyim tikish, biror bir muammo hal qilish boyicha maslahatlar);
- ilm-fanga oid bolgan maqolalar (musiqa asboblari, kompyuter savodxonligi, matematika, fizika, kimyo boyicha qiziqarli amaliyotlar va eksperimentlar);
- biror vaziyatga nisbatan ekspertlar fiklari (yaqin orada yuzaga kelgan siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, yuridik vaziyat)
- va boshqalar.
13. Axborot daromad manbaiga aylanishi. Axborotning inson ongiga ta’sir muammolari.
javob; daromad--- keng manoda krim bolgan har qanday pul mablaglari yoki pul qiymatiga ega bolgan moddiy boyliklarni olish iqtisodiy subyekt oz faoliyati natoijasiga kora oladigan pul va tovar- moddiy tushun. inson oz qarorlari va harakatlarida doim oz dunyo qarashidan kelib chiqadi. uning atrofidagi dunyoni qanday tasavvur qilishi, uning xati-harakatiga ta'sir qiladi. siz dunyoni shafqatsiz va undagi odamlarni yovuz deb o'ylaysiz. siz boshqalarga ham shunday munosabatda bolasiz va huddi shunday fikr- mulohozalarni olasiz. siz dunyoni favqulotda guzal va yorug joy deb oylaysiz, doim tabssum qilasiz
shu bilan birga hayotimizda kop harajatlarni ongli ixtiyoriy harakatlar natijasida emas balki mashinada bajaramiz.

14. Bosma ommaviy axborot vositalari: The Times, The New Times, Bloomberg va Sabah

javob;"Ommaviy axborot vositalari":The times,The new times,Bloomberg va Sabah.
Axborotni bir vazada tarqatish kanali va jamoatchilik fikriga umumsoniy miqyosda ta'sir ko'rsatish vositasiga aylanadi.
The times-Buyuk Britaniyadagi eng mashxur gazetalardan biri bo'lib 1785-yildan beri chop etiladi.
The new times-1999-yildan mart oyidan beri internetda mavjud bo'lib "The.Times.co.uk"deb veb saytidan joylashtirilgan.
Sabah-Turkiyaning kundalik gazetasi bo'lib,1885-yil 22-aprelda Ezmirda asos solingan.Amerikaning Times International gazetasidan turkchaga tarjima qilingan maqolalarni chop etish uchun "Sabah"gazetasi tanlandi.
15. Zamonaviy globallashuv integratsiya va axborotlashtirish muammosi sifatida
javob; globalashuv bu iqtisodiy ijtimoy rivojlanishidagi jamiyat taraqiyotning murakkab bosqichi hisoblanadi. globallashuv uzining boshlagich bosqichidanoq barqaror rivojlanishga yangi tahdidlaerni vujudga keltiradi. ular bir qarashda garbiy davlatlardan boshqa barcha mamlakatlarga taluqli bolib korinadi. aslida bu chaqiriq yer yuzidagi aksiriyat insoniyatga tegishli. bu esa jahonda sodir bolayotgan barcha voqea hodisalar hamda jahon tizimini barqarorlashtirish boyicha olib borayotgan harakatlarda hamda davlatlarning masuliyatini oshirishga davat etadi. glabalashuv sharoitida mamlakat iqtisodiyotning jadal rivojlanishi kop jihatdan moliyaviy hodisaga bogliq.
16. Global axborot tarmog'idagi fitna va axloqiy hujumlar va ularning oqibatlari
javob; halqaro huquda bugungi kunda zoravonlikga qarshi kurashishda bagishlangan bir qator konventsiyalar mavjud. asosan bu terorizmga qarshi kurash bilan bogliq konventsiyalardir. bundan tashqari bir nechta dekloratsiyalar mavjud. ammo halqaro huquqda dekloratsiya huquq manbai sifatida qaramaydi. ular qonuniy kuchga ega bolmagan juda yaxshi tilaklardir. dekloratsiyadan farqli olaroq konventsiya qonuniy kuchga ega. shunday konventsiyalardan biri yevropa kengashining terorizmga qarshi kurash togrisidagi konventsiyadir. rossiya barcha konventsiyalarining ishtirokchisi hisoblanadi.

17. Axborotga odamlarning ehtiyoji

javob; axborot ehtiyoji atamasi birinchi marta jurnalist robert teylor tomonidan savol berish yoli maqolasida ishlatilgan. malumotga kora bolgan ehtiyojlar savollarning aniqligining torta darajasiga ega. foydalanuvchi real shakllantira olmaydigan ammo uning ongsizligida shakllanmagan shaklda mavjud bolgan ideal savol. axborotga bolgan ehtiyojga ongli munosobat lekin noaniq shaklda shu darajada tushunish bilan shaxs unga sorov berishga yordam beradigan bilimdon odamga murojat qilishi mumkin. daslab, ehtiyoj inson psixikasi darajasida paydo boladi. keyin u fikrlash darajasiga o'tadi. undan keyin til darajasi keladi. unda model so'z bilan ifodalanadi.

18. Matbuotda so‘z va axborot erkinligi

javob;Erkinlik" so’zining tub ma?nosi har qanday to’siq, monelik va shahri k.dan xoli bo’lish, mustaqillik, ozodlik degan ma?noni beradi. Ammo aslida erkinlik — anglangan zaruriyatdir: inson o’z oldida turgan tarixiy, iqtisodiy, siyosiy zaruratni anglab yetgandagina erkin bo’ladi, erkin fikrlay oladi. Matbuot erkinligi ham ana shunday xususiyatga ega, ya?ni jamiyat taraqqiyotiga, uning qonuniyatlariga javob beruvchi matbu-otgina erkin matbuotdir. Jamiyat taraqqiyotining bosh masalalarini chukur tushungan, unga javob bera olgan jurnalistgina erkindir.
Matbuot erkinligining 3 asosi mavjud: ijtimoiysiyosiy, iqtisodiy, ma?naviy
Matbuot erkinligi ning ma?naviy asosi esa uni chiqarayotgan shaxs, guruh, unda ishlovchi jurnalistlarning ichki dunyosi, dunyoqarashi, e?tiqodi bilan bog?liq. Yuksak ma?naviyatli, chukur e?tiqodli, insoniyat, jamiyat oldidagi o’z mas?uliyatini chuqur anglab olgan, umuminsoniy va milliy qadriyatlarga xizmat qiluvchi, ezgulikka intiluvchi jurnalist doimo erkin bo’ladi. Aksincha, qoloq, qotib qolgan tushunchalar, aqidalar asosida va boshqa maqsadlar yo’lida xizmat qiluvchi jurnalist hech qachon ruhan erkin bo’la olmaydi.
Matbuot erkinligi muammosi matbuot paydo bo’lganidan beri mavjud bo’lib, turli jamiyatda turlicha hal etib kelingan. Matbuotning ilk davri bo’lmish va yakka hukmdorlar tomonidan chiqarilgan avtoritar matbuot keng omma uchun erkin bo’la olmadi. Bu — matbuotning egalari bo’lgan yakka hukmdorlar man-faatiga zid edi. Shu bois o’sha davrdayoq matbuotni erkin qilish haqidagi talablar paydo bo’lgan. Yangi o’sib kelayotgan taraqqiyparvar kuchlar o’zlari uchun, o’z fikrlarini erkin bayon etish uchun Matbuot erkinligini talab qildilar.
20-asr boshida Turkistonda vujudga kelgan jadid matbuoti (qarang Jadidchilik) namoyandalari ham mustamlakachi chor hukumatining Matbuot erkinligi borasidagi qattiq zulmiga qarshi chiqqan edilar. Bu davrda matbuotda ishlab, publitsistika sohasida ijod qilgan Behbudiy, Munavvarqori, Avloniy va boshqa ham chor Rossiyasi general-gubernatorligining Matbuot erkinligidan mahrum qiluvchi siyosatiga qarshi keskin fikrlar aytgan edilar.
O’z milliy mustaqilligiga erishgan, demokratik va huquqiy davlat, adolatli fuqarolar jamiyatini barpo etish yo’lida borayotgan O’zbekistonda Matbuot erkinligi masalasi jamiyat taraqqiyoti bilan birgalikda rivojlanib, takomillashib bormoqda. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 67moddasida "Ommaviy axborot vositalari erkindir va qonunga muvofiq ishlaydi. Senzuraga yo’l qo’yilmaydi", deb yozib qo’yilgan. Matbuot erkinligining bu ijtimoiysiyosiy va huquqiy asosi yana bir hujjat — Oliy Majlis tomonidan 1997-yil 26 dek.da qabul qilingan "Ommaviy axborot vositalari to’g?risida"gi qonunda aniq va batafsil aks etgan.
19. Axborotni daromad manbaiga aylantirish
javob;Hozirgi globallashuv jarayonida insonlar axborotga ehtiyoj sezib turgan bir paytda ularning axborotni tarqatish, qayta ishlash orqali buni daromad topish manbaiga ham aylantirishi ommalashdi. Axborotni ommaga yetkazish orqali bundan daromad oladigan kasblar hozirgi kunda judayam kopayib ketgan, va bularga jurnalistlar, muharrirlar, blogerlar va ommaviy axborot vositalari jumladan televideniya, radio, jurnal, gazeta va h.k.zlarda faoliyat ko’rsatadigan kasblar kiradi. Bu kasblar esa hozirgi inson katta miqdorda axborotga ehtiyoj sezib borayotgan bir vaqtda alohida etiborga ega kasblardan hisoblanib qoldi.
Bloger sozi ingliz tilidan kelib chiqqan bolib, "blog - ya'ni veb sayt yoki sahifa yurituvchisi" ma'nosini angltatadi. Blogerlar dastlab bo’layotgan yangiliklarni internet orqali yoritib berishgan. Keyinchalik esa bu kasb ommalashib guruhlarga bo’lingan
Bugungi kunda blogerlarni oz blogini yuritishi turiga qarab ularni quyidagi guruhlarga bolish mumkin:
- veb-sahifa blogeri,
- youtube bloger;
- ijtimoiy tarmoq (facebook, vkontakt va h.k.) blogeri
- messenjer blogerlar (telegram, instagram, whats'up)
- radio bloger va h.k.
Bloger va jurnalisning farqi shundaki, bloger mavjud vaziyat yoki muammoga nisbatan shaxsiy yoki odamlar fikrini bildiradi va kop hollarda aniq va ishonchli ma'lumotga ega bolmaydi. Lekin ular OAV lari tarkibiga kirmaydi.
Jurnalistdan farqli ravishda bloger oz blogini ochiq tarzda yoki anonim shaklda olib borishi mumkin. Jurnalist esa barcha taqdim etgan axboroti uchun mas'uliyatni oz zimmasiga oladi. Aynan shu narsa bloger va jurnalistning asosiy farqi hisoblanadi.
Bloger bolish uchun jurnalistikaga bilan bogliq oliygohni tamomlash, diplom olish, turli standart, professional malakaga amal qilish sharti mavjud emas. Ba'zi bir odamlar oz blogini turli haqorat va qopolliklar bilan hech qanday faktlarga asoslanmagan fikrlar bilan olib boradi, ularning auditoriyasi esa aynan shuning uchun ularga qiziqish bildiradi.
Jurnalistikada esa kasbiy etika mavjud bolib, muloqotda belgilangan doiradan chiqmaslik talab etiladi.
Yuqoridagilarni hisobga olgan holda, bloger- jurnalistdan kora koproq faol fuqaroga koproq mos keladi.
20. Axborotning inson ongiga ta'siri muammolari
javob;Axborotning inson ongiga ta?siri muammolari
Axborot inson ongiga har xil tarzda ta?sir qilishi mumkin bu uning nima haqida, qacon va kim haqida va boshqa tafsilotlariga bog?liqdir.
Har bin inson har kuni ma?lum bir miqdorda axborotga ega bo’ladi. Bularga har kuni tv da ko’radigan va saytlarda chiqadigan reklamalar, e?lonlar kiradi. Shu axborotlar uning ongiga foimiy tarzda ta?sir qilib boradi. Biz xohlamasak ham bizga ta?sir o’tlazadigan axborotlar ham mavjud.
Bu tasirlar esa har doim ham ijobiy bo’lavermaydi
21. Ijtimoiy tarmoqni axborot maydoniga aylantirish
javob;
Ijtimoiy tarmoqni axborot maydoniga aylantirish
• Bugungi kunda dunyo turli sohalarda o'zgarib, shiddat bilan rivojlanib bormoqda. Ilm olish, kasb-kor bilan shug'ullanish insonlarning o'zaro muloqot va fikr almashinuvida ham yangidan yangi o'zgarishlar bo'layotgani hech kimga sir emas. Interent, uyali telefon, ijtimoiy tarmoq orqali muloqot va axborot almashinuvga xizmat qiluvchi faysbuk, tvitter, vayber, telegram kabi dasturlar shular jumlasidandir. Ilm-fanning yutug'i bo'lmish bu yangiliklar insonlarning uzog'ini yaqin, mushkulini oson qilayotgani shubhasiz. Shu bilan birga, bu kashfiyotlar olis masofadan turib ilm olish, dunyo yangiliklaridan bir zumda voqif bo'lish va ma'lumotlarni oson tarqatish imkonini ham beradi. Qolaversa, axborotning semantik, mazmunli, grammatik va boshqa jihatlarini boshqarish qobiliyati;
• zudlik bilan qo'shimcha material va aniqlik beruvchi faktlarni topish qobiliyati;
• muloqotni to'xtatish va odamni qora ro'yxatga yuborish qobiliyati (ortiqcha, ammo munozarali);
• o'z motivatsiyangizni rag'batlantirish, o'zingizga bo'lgan ishonchni oshirish va berish (masalan, kunlik tutish va ozish paytida "birodarlar bilan yodda" muloqot qilish);
22. An'anaviy ommaviy axborot vositalari o'rnini ijtimoiy tarmoqlar egallaydi
javob;22 ni javobi
Hozirda an'anaviy ommaviy axborot vositalari o'rnini Ijtimoiy tarmoqlarlar egallamoqda. An‘anaviy axborot vositalari o‘zi nima edi? Bu ommaviy axborot vositalari, masalan, mahalliy gazeta yoki mahalliy / mintaqaviy teleradiokanallarga murojaat qiladi.
Biz barcha yangiliklar va o'yin-kulgilarimizni televizor, radio, gazeta va jurnallar orqali qabul qilardik. Bugungi kunda Internet asta-sekin o'zlashtirmoqda
Ijtimoiy tarmoqlarning afzalliklari
Albatta, ijtimoiy tarmoqlar sizga juda tez vaqt ichida katta miqdorda pul olish imkonini beradi sizga kerak bo'lgan ma'lumotlar... Ular bilan masofadan aloqa qilish imkoniyatini beradi katta miqdor yashaydigan odamlar turli burchaklar sayyoralar, tanishishga yordam berish, do'stlar topish, sevib qolish, yangiliklar va voqealarni muhokama qilish.
Ijtimoiy tarmoqlar yo'qolgan do'stlar va sinfdoshlarni topishga yordam beradi. Ommabop saytlar tufayli odamlar muloqotni davom ettiradilar va keyinchalik bir-birlari bilan aloqada bo'lishadi, yangiliklarni bilib olishadi va ularni bayramlari bilan tabriklashadi.
Tarmoqlar sizga xabar berish orqali ish topishda ham yordam beradi foydali ma'lumotlar ish beruvchi va tashkilotning o'zi haqida. Bundan tashqari, bu yerda ko'plab havaskorlik to'garaklari tashkil etilgan bo'lib, ular bo'sh vaqtlarini foydali o'tkazishga, televizor yoki kompyuter o'yinchoqlarini behuda tomosha qilishga vaqt sarflamaslikka yordam beradi.
Ijtimoiy tarmoqlarning yomonligi
Virtual muloqot odamlar bilan haqiqiy muloqot o'rnini bosadi, odamda katta tanishlar doirasi xayoloti paydo bo'ladi. Biroq, bu muloqot odatiy ma'noda jonli, parchalangan, his-tuyg'ulardan mahrum emas.
Ijtimoiy tarmoqlar vaqtni o'ldirmoqda zamonaviy odam, chunki siz ularda cheksiz muloqot qilishingiz mumkin, ammo shaxsiy hayotingiz va hatto ruhiy sog'lig'ingizga zarar etkazadi. Ular yashash istagini yo'qotib, odamni butunlay g'ayrioddiy dunyoga cho'mdirishga qodir oddiy hayot kompyuterga ulanmagan: sport bilan shug'ullaning, kitob o'qing, do'stlar bilan tabiat qo'yniga chiqing.
Bundan tashqari, Internetda ko'plab firibgarlar bor, ular hurmatli odamlarning niqoblari ortiga yashiringan, sektantlar o'z izdoshlarini yollaganlar, g'ayritabiiy fantaziyalarga ega buzuqlar, bolalarni yo'ldan ozdirmoqdalar.
23. Ijtimoiy tarmoqlarning jozibadorligi va yoshlarning jalb etilishi
javob;Ijtimoiy tarmoqlarning jozibadorligi va yoshlarning jalb etilishi har jabhada ko'rishimiz mumkin. Bunga sabab
Ijtimoiy tarmoqlarning hamma uchun qulayligi, tezda axborot almashish mumkinligi, ijtimoiy tarmoqlar orqali o’z dunyoqarashini namoyon qilishning eng qulay usuli sifatida foydalanuvchi yoshlar orasida uning juda mashhurligi tufayli hozirgi kunda ijtimoiy tarmoqlarning ta?siri juda yuqori. Ko’pchilik yoshlar vakillari uchun real hayotdan ko’ra Internetda muloqot qilish qulayroq. Bu shaxsning jamiyatdagi o’z o’rnini topishida salbiy iz qoldiradi, uni yanada cheklaydi. Ijtimoiy tarmoqlar veb-sayti va foydalanuvchilarning fikrlari, fotosuratlari va veb-saytidagi yangiliklar yoki boshqa qiziqarli kontentlarga link berishlari, o'yin o'ynashlari, jonli suhbatlashishlari va jonli videolarni ko'chirishlari mumkin bo'lgani uchun bu jozibodor va yoshlarni o‘ziga jalb qiladi. Hatto biz xohlagan narsamiz bo'lsa, ijtimoiy tarmoqlar bilan ovqatni ham buyurtma qilishimiz mumkin.

24. Ijtimoiy tarmoqlarni ommalashtirish

javob;Mamalakatimiz va dunyo miqyosida sodir bo'layotgan o'zgarishlar, voqea-hodisalar, yangiliklar to'g'risidagi ma'lumotlar barcha ijtimoiy tarmoqlarda aks etib boryapti. Bu yangiliklardan xabardor bo'lish esa internet tizimi, mobil telefonlar va kompyuter texnologiyalaridan foydalanish ancha qulay hisoblanadi. Bundan tashqari o'zaro ma'lumot almashish yoki biror voqea- hodisaga munosabat bildirish, o'z fikrini bayon etish yoki o'zaro muloqot qilishda ijtimoiy tarmoqlar juda qulay vositadir. Shu sababli kundan kunga ijtimoiy tarmoqlar ommalshib bormoqda
25. Axborot maydonida ahloq va shaxs tushunchasi.
javob;Axborot maydoniga axloq va shaxs tushunchasi hozirda o‘z aksini topmoqda. Rivojlangan axborot davrida axloq madaniyatiga ega shaxs butun bilim va ko'nikmalarga ega bo'lgan shaxs sifatida tavsiflanadi: birinchidan, bu tezaurusga, jumladan, axborot resurslari, axborot dunyoqarashi, axborot kabi tushunchalarga ega bo'lishdir. atrof-muhit, axborot harakati va boshqalar; ikkinchidan, o'z axborot ehtiyojlari va so'rovlarini to'g'ri shakllantirish qobiliyati; uchinchidan, an'anaviy va noan'anaviy, birinchi navbatda kompyuter qidiruv tizimlaridan foydalangan holda ma'lumotlarni mustaqil izlashni samarali va samarali amalga oshirish qobiliyati; to'rtinchidan, axborotning katta oqimlari va massivlarini oqilona saqlash va tezkor qayta ishlash qobiliyati; beshinchidan, “axborot etikasi” me’yor va qoidalarini bilish hamda axborot-kommunikatsiya muloqotini o‘tkazish qobiliyati.
Axborot madaniyati bugungi kunda zamonaviy insondan yangi bilim va ko‘nikmalarni, o‘zgarishlarga zarur ijtimoiy moslashuvni ta’minlovchi va axborot muhitida munosib o‘rin egallashni kafolatlaydigan alohida tafakkur uslubini talab qilishi aniqlandi. U quyidagi funktsiyalarni bajarishi mumkin: tartibga solish, chunki u barcha faoliyatga, shu jumladan axborotga hal qiluvchi ta'sir ko'rsatadi; kognitiv, chunki u sub'ektning tadqiqot faoliyati va uni tayyorlash bilan bevosita bog'liq; kommunikativ, chunki axborot madaniyati odamlar munosabatlarining ajralmas elementi; tarbiyaviy, chunki axborot madaniyati inson tomonidan butun madaniyatni rivojlantirishda, insoniyat tomonidan to'plangan barcha boyliklarni o'zlashtirishda, uning xulq-atvorini shakllantirishda faol ishtirok etadi.
26. Internet, virtual va vizual olamning shaxsga ta’siri
javob;internet vizual va vertual olamning shaxsga tasiri hozirgi globallashuv nomlanayotgan davrda inson koproq ijtimoiy tarmoqlarga vaqt sarflashi odat tusiga aylandi. qaraganda odatiy holdek tuyiladi, aslida juda ham o'ylashga va fikr yurutishga kerak bolgan holat va muamodir. bolalar global tarmoqlardan togri foydalanishi va internetda foyda bilan qanday vaqt otkazish haqida bilib olishlari kerak. dostlar bilan yuzma yuz suhbalanishi va kochada yurishi sncha foydali bolishiga qaramay, uning zararli tomonlari ham ko'p.
27. Vizual olamning ommaviyligi va jozibadorligi.Ommaviy axborot vositalari: ommaviy madaniyat, o'yin-kulgi va reklama
javob;Kompyutеr avval maxsus zallarda paydo bo‘ldi, ularda yuqori malakali mutaxassislar ishlay boshladilar. Asosan mudofaa va boshqa tadqiqotchilik masalalari bilan shug‘ullandilar. Ko‘pincha hisoblash tеxnikasi matеmatika, mantiq, ratsional g‘oyalar bilan bog‘liq masalalar ustida ish yuritdilar. Insonlar undan umuman oddiy maqsadlarda (masalan, o‘yinlar uchun) foydalanishlari mumkinligi hech kimning xayoliga ham kelmagan. «Kompyutеr o‘yinlari» iborasi esa bеma’ni xayoldеk tuyulishi mumkin edi. Shunday bo‘lsa ham monitor oldidagi jiddiy, zavqsiz, sovuqqon olimlarning o‘rinlarini zavqli, qiziquvchan o‘yinchi bolalar egalladi.
Bugungi kunda kompyutеr o‘yinlari faqatgina o‘yin emas, balki madaniyat, bilim, ta’lim va tarbiya masalalari targ‘ibotchisiga aylandi. O‘yinlar sahnaga, kartinalar ko‘rgazmasiga yoki kitob sahifasiga o‘xshamaydi, ammo xuddi shular kabi zamonaviy ma’naviyatni, axloqiy xususiyatlar, xayollar, orzu va tasavvurlarni ifoda etadi.
Har qanday madaniy ijod kabi o‘zini ifoda etish uchun ba’zi imkoniyatlarni yaratadi, boshqalarini chеklaydi. Ilgari yozuvchi yoki ssеnariy mualliflari syujеt rivojlanishining bir variantini yaratgan bo‘lsalar — endilikda kompyuter vositasida uni turli yo‘nalishlarda yaratish mumkin. Ilgari kompozitor kuy ijrosining bir variantini yozib olgan — bugungi kunda esa prodyusеrlar bir mavzuning 5-6 turli variantlarini bajarishi mumkin. Ilgari rassom harakatsiz kartina bilan chеklangan — hozirga kelib, kartinada bulutlar suzib yurishi, daryolar oqishi, harakat ifoda etilishi mumkin. Kompyuter va axborot texnologiyalari tufayli barcha sohalarda tеxnik chеklanishlar asta kamayib bormoqda
Kompyutеr o‘yinlari insonlarga xayollar va orzular olamiga kirish imkonini bеradi. Ilgari hеch qachon haqiqiy bo‘lmagan olamga bunday chuqur kirib borish va unda ishtirok etishning shunchalik katta erkinligiga ega bo‘lish mumkin bo‘lmagan. Kompyutеr o‘yinlarining intеrfaolligi uning kino, tеatr va kitoblardan ustunlik jihatini namoyon etadi: o‘yinlar hamkorlikdagi faoliyatga chorlaydi, o‘yinchi passiv kuzatuvchi bo‘lib qolishi mumkin emas, ya’ni u sodir bo‘layotgan hodisalarga faol ta’sir ko‘rsatadi. Odatda, sport musobaqalari yoki o‘yinlari ham hamkorlikdagi faoliyatga chorlaydi, ammo u yеrda o‘yinchining o‘zini ifoda etishi erkinligi murakkab taqiqlar tizimi bilan chеgaralanadi. Kompyutеr o‘yinlari esa «Shaxsiy faollik»ni ifodalab, ba’zan odob qoidalari kabi cheklashlardan holi qiladi.
Grafik harakatlarning vazifasi — virtual olamda mavjudlik hissini yaratish bo‘lib hisoblanadi. Odatda atrof-olam to‘g‘risidagi axborotlarning katta qismini inson o‘z ko‘zi yordamida oladi, shuning uchun mavjudlik hissini yaratishda kompyutеr grafikasi asosiy o‘rin tutadi.
Hеch qachon o‘zi his qilmagan insonga virtual olam o‘yinlarida mavjudlik hissi nima ekanligini tushuntirish qiyin. Ko‘pchilik o‘yinchilar yarim soat o‘yindan so‘ng o‘yin qahramoni bilan bir insonga aylanishlarini aytadilar. O‘yinchi insonligicha qoladi, ammo atrofi xona emas, balki umuman boshqa olamga aylanadi. Shu olamni u o‘yindan tashqari hayot — haqiqiy hayot kabi aniq his etadi.
Kompyutеrdan tashqari virtual olamda mavjudlik hissini yaratishning boshqa usullari ham mavjud. Ular juda ham ko‘p bo‘lib, ba’zi mamlakatlarda milliy muammoga aylangan. Bugungi kunda aynan kompyutеrning ongga ta’sir etish xavfi yuzaga kelishining oldini oluvchi hamda undan o‘sib kelayotgan avlod tarbiyasiga ijobiy ta’sir etuvchi ta’limiy kompyutеr o‘yinlari ham mavjuddir. Kompyutеr xayollari inson organizmini kamroq buzadi, biroq ko‘zning charchashi va kam harakatli hayot tarzi zarari ham yaqqol ko‘zga tashlanadi. Uni boshqarish osonroq — o‘yinchi xohlagan paytida monitorga qaramasligi yoki ko‘zini yumishi mumkin.
Dastavval kompyutеr industriyasida mavjudlik hodisasi inson har bir ko‘ziga sintеz qilingan tеlеvizion tasvirni alohida yеtkazish yordamida hosil qilingan. Birinchi bo‘lib amaliyotda ushbu mеtodni 1984-yilda Silikon vodiysida «Visual Programming Language Research, Inc» yaratgan amеrikalik tadbirkor Jaron Lanyе qo‘llagan. Ushbu korxona mеtodning asosiy tеxnik komponеntlarini — «qo‘lqopni», «virtual rеallik shlеmi» va zarur dasturiy ta’minotni yaratadi. «Virtual rеallik» tushunchasining o‘zini birinchi bo‘lib, Lanyе kiritgan.
Shlеmni boshga kiyib va virtual rеallik tizimi ishga tushirilgandan so‘ng maxsus datchik o‘yinchining bosh harakatlarini qayd etib boradi. Kompyutеr mana shu ma’lumotlar asosida virtual muhitning aynan mana shu nuqtasidan va aynan mana shu ko‘rish burchagida ko‘rilayotgan virtual olamning ko‘rinishini paydo qiladi. Shlеmdagi ikki tеlеvizor (har bir ko‘zga bittadan) mana shu tasvirlarni insonga ko‘rsatadi. Agar u boshini bursa — kompyutеr olamning yangi ko‘rinishini quradi.
28. Media savodxonlikni rivojlantirish istiqbollari
javob; oz qaoz qadriyat va ananalariga ega bolgan osiya mamlakatlaerida media savodxonlik va uning talimiga kirib kelish jarayoni garb mamlakatlarinilkidan farq qiladi. otgan asrning toqsoningchi yillaridan boshlab sharqiy osiyoda media savodxonlik tomon siljish kuzatildi. songi yillarsda osiyoda media savodxonlik darajasi osib bormoqda va osiyo tinch oceani mintaqasida media savodxonlik boyicha bir necha dasturlarham amalga oshirilgan. xitoy uqituvchilari boshlangich maktabda medida savodxonlikni okitishining muhumligini talimda media savodxonlikka bolgan ehtiyojidan kelib chiqgan holdaa tan olishadi. xitoyda media saavodxonlikka oid dasturlar orasida bolalar tomonidan yaratilgaan ''little masters'' bolalarning jomoaviy jurnal va mulokotning asosiy korishinlarini urganishiga yordam beradigan turli muammolarni yoritadigan xitoy nashrlari eng ommalashgan dasturlar hisoblanadi. xitoy va tayvantdaa xitoy tilida sozlshadigan talabalar orasida medi savosxonlikni tekshirish boyicha tadqiqotlar olib boriladi, ammo natijalar yanada ishnochli bolishi uchun koshimchalar ham qoshiladi

29. Televideniya – ko’ngil ochar sanoat sifatida

javob; Televideniye (grekcha: ???? — uzoq va lotincha: video — ko’raman) — harakatlanayotgan tasvir va tovushni masofadan uzatish tizimi. Televideniyening ishlash prinsipi tasvir kadrini satrlarga bo’lib uzatishga asoslangan. Kadrlar almashinishi chastotasi tasvir o’zgarishi tezligiga qarab tanlanadi.Televideniye, fan, texnika va madaniyatning ko’rinadigan axborotlar (harakatlanuvchi tasvirlar)ni radioelektron vositalar yordamida muayyan masofaga uzatish bilan bog?liq sohasi; axborotlarni tarqatish vositalaridan biri. Insoniyat o’zi yashab turgan joydan uzokdagi narsalar va voqealarni ko’rish istagi bilan hamisha band bo’lib kelgan. Bu istak ko’p halqlarning afsona va ertaklarida o’z aksini topgan. Masalan, Alisher Navoiy "Farhod va Shirin" dostonida bu istakni badiiy shaklda aks ettirgan (xitoylik Farhod arman qizi Shirinning jamolini ko’zguda ko’rib oshiq bo’lib qoladi). Xalqlarning bu istagi, asosan, elektronika "sehrli ko’zgu" ("oynai jahon") ga aylangan XX asrda ro’yobga chiqdi. Televideniye tasvir elementlarini ketma-ket uzatish (XIX asr oxirida portugal olimi A. di Payva va undan mustaqil ravishda rus olimi P. I. Baxmetov tomonidan ilgari surilgan) tamoyiliga asoslangan. XX asrning 30-yillariga qadar tasvirlarni analiz va sintez qilishda optikmexanik qurilmalardan foydalanilgan (ularni ishlab chiqishni nemis muhandisi P. G. Nipkov 1884-yildan boshlab bergan). 30-yillar o’rtalaridan boshlab dastlabki elektron televideniye tizimi paydo bo’ldi. Inson ko’zi uzatilgan televizion tasvirlarni kabul qiluvchi oxirgi bo’g?im hisoblangani uchun televizion tizimlar ko’zning ko’rish jarayonlarini hisobga olib qurilgan, ya?ni Televideniye ko’z xususiyatlariga asoslangan. Bunda kolbachalar va tayoqchalar o’rnida fotoelementlar ishlatilgan. Agar obyektiv orqali biror ob?yektning tasviri fotoelementlardan tashkil topgan panelga tushirilsa, tasvirning alohida elementlaridan kelayotgan yorug?lik intensivligiga monand elektr signallari olinadi
Televideniye taraqqiyotida ichki fotoeffektni ochgan (1873) U. Smithning, tashqi fotoeffektning asosiy qonuniyatlarini belgilab bergan (1888) A. G. Stoletovnij, radioaloqani ixtiro qilgan (1895) A. S. Yaoiovning , "katod teleskop" tizimini ishlab chiqqan (1907) va shu tizim bo’yicha lab. sharoitida birinchi marta elektron televizion uzatishni amalga oshirgan (1911) B. L. Rozingning xizmatlari katta. 1928 yilda o’zbekistonlik ixtirochilar B. P. Grabovskiy va I. F. Belyanskiylar elektronnur yordamida xarakatdagi tasvirni bir joydan ikkinchi joyga uzatadigan va qabul qiladigan "radiotelefot"ni yaratdilar. Televideniye elektron tizimlari amalda 1920—40-yillarda ishlab chiqarilgan asboblardan foydalanishga asoslangan. BungaB. K. Zvorikin va F. Farnsuort (AQSH), K. Svintov (Buyuk Britaniya), A. A. Chernishev, S. I. Katayev, A. P. Konstantinov, B. L. Rozing , P. V. Timofeyev, P. V. Shmakov (SSSR) va boshqa olimlar katta hissa qo’shishgan
Televizion tasvirlar 3 jarayonda uzatiladi: 1. Uzatuvchi obyekt chiqargan yoki qaytargan yorug?likni elektr signallariga aylantirish; 2. Elektr signallarini aloqa kanallari bo’yicha uzatish va qabul qilish; 3. Elektr signallarini obyektning optik tasvirini hosil qiluvchi yorug?lik impulslariga aylantirish. Uzatishda tasvir elementlarini elektr signallariga, qabul qilishda uzatilgan signallarni tasvir elementlariga ketma-ket aylantirish jarayoniga tasvirlarni tiklash deyiladi. Tasvirlarni analiz va sintez qilish jarayonlari sinxron hamda sinfaz bo’lishi kerak. Televizion ko’rsatuv tizimida chiziqlisatr yoyilma qabul qilingan; bunda hosil qilinadigan tasvir kadri gorizontalsatr strukturaga ega bo’ladi. Tiklashning sinfazligini saklash uchun har qaysi satr va kadr oxirida sinxronlovchi impuls uzatiladi. Shu bilan televizion stya o’z ta?sir zonasidagi barcha televizorlardagi tiklanishlarni boshqaradi. Televideniyeda optik tasvirlarni hosil qilish va tiklash jarayonlari texnik jihatdan asosan vakuumli elektronnurli trubka yordamida amalga oshiriladi.
Uzatuvchi trubkalar ichida ichki fotoeffektli vidikon va tashki fotoeffektli superortikon, qabul qiluvchi trubkalardan esa turli kineskoplar keng tarqalgan. Oq-qora televideniyeda yorug?lik signali (videosignal) uzatuvchi trubkadan chiqishda kuchaytiriladi va elektr signaliga aylantiriladi. Bunda radiokanal yoki kabel kanali aloka kanali bo’lib xizmat qiladi. Qabul qiluvchi qurilmada qabul qilingan signallar bir nurli kineskopda yorug?lik nurlariga aylantiriladi; bunda kineskop ekrani oq nur nurlatadigan lyuminofor bilan qoplangan.
Rangli televideniye tabiatdagi barcha ranglarni ma?lum nisbatda olingan 3 ta asosiy rang — qizil, yashil va ko’k ranglardan optik jihatdan tiklash mumkin bo’lgani uchun televizion uzatish kamerasi yoritilganlik signalini va asosiy ranglar signallarini yaratishi uchun bir emas, balki 3 ta trubkadan iborat bo’ladi. Uzatishda (telemarkazda) ana shu barcha signallar kodlanadi, qabul qilishda (televizion priyomnikda) dekodlanadi. 80-yillar o’rtalaridan boshlab raqamli televideniye tizimi ustida ishlar olib borildi va amalda joriy qilindi. Bu tizimda elektr impulslarning kod (raqam) li kombinatsiyalari ketma-ketligidan foydalaniladi. Kabelli televideniye tizimidan ham foydalanilmoqda. Unda atmosfera va boshqa xalaqitlar bo’lmaydi. Kabellar (yorug?lik o’tkazgichlar) asosan yer ostidan o’tkaziladi.
Televideniye tizimlar quyidagi asosiy belgilari bo’yicha tasniflanadi: sifat belgisi bo’yicha — oqqora (monoxromli), rangli, stereomonoxromli va stereorangli; signallarni qanday shaklga keltirishi (videoinformatsiya) bo’yicha — analog va diskretli (raqamli); aloqa kanali spektrining chastotasi bo’yicha — keng polosali va tor polosali.
Televideniye paydo bo’lishi bilan ommaviy axborot vositalari tizimida sifat o’zgarishi yuz berdi — insoniyat ijtimoiy hayot voqealarini bevosita ko’rish imkoniyatiga ega bo’ldi, ijtimoiy ong bilan ijtimoiy borliq o’rtasida eng kiska va qulay yo’l barpo etildi, i neon ongiga va histuyg?usiga ta?sir etishning ishonchli vositasi vujudga keldi. Televideniye garchi so’zni bosma ravishda ko’paytirmasdan ijtimoiy hayotni ovoz va tasvir vositasida aks ettirsada, u matbuotning , ommaviy axborot vositalarining bir turi hisoblanadi va uning krnunkridalari asosida ish ko’radi. Televideniye matbuotning ijtimoiy informatsiya yigish va tarqatish vazifasining 3 qirrasi bo’lmish tasvir, tahlil va ta?sir funksiyalarini to’la bajaradi, ya?ni u hayotdagi voqea va hodisalarni tasvirlaydi, ularni taxlil qiladi, hayotga o’z ta?sirini ko’rsatadi. Matbuotning umuminsoniylik, xalqchillik, milliylik, haqqoniylik va boshqa tamoyillari ham televideniye faoliyati uchun bosh qonun hisoblanadi. Matbuotning ijodiy an?analariga amal qilish va yangi omillar yaratish, jamoatchilik fikrini ifodalash va boshqa qonuniyatlari ham televideniye uchun bevosita taalluqlidir. Matbuot materiallarining o’zagini tashkil etuvchi publitsistika ham televideniye faoliyatida keng qo’llanadi va uning o’ziga xos xususiyatlari bilan birlashgan holda telepublitsistikani tashkil etadi. T.da publitsistikaning har 3 — informatsion, taxdiliy va badiiy ko’rinishlari keng xizmat kiladi.
30. Media axborot orqali daromad
javob;Barcha mediamateriallar tuzilgan bo’ladi
Bu eng muhim g’oyadir. Biz instinktiv ravishda ko’plab ommaviy axborot vositalarini haqiqatan ham sodir bo’layotgan voqealarning bevosita namoyishi deb bilamiz, ammo bunday emas. Internet-memni tarqatganimizda yoki selfi qo’yganimizda, biz o’zimizning haqiqiy hayotimizni aks ettirmaydigan ommaviy axborot vositalarida tasvirning tarqalishiga hissa qo’shamiz. Mediasavodxonlikning vazifasi - bu xabarlarni dekonstruksiya qilish (ularni qanday tayyorlanganligini ko’rsatish uchun alohida ko’rib chiqish).

2. OAV bizning voqelikni idrok qilishimizni shakllantiradi

Bizning dunyoqarashimizning aksariyati ularda joylashtirilgan pozitsiyalar, sharhlar va xulosalar bilan yaratilgan media-xabarlarga asoslanadi.
Fotosuratlar ba’zan bizga eng ob’ektiv ma’lumot turi bo’lib tuyuladi. Biroq, mediasavodxonlik bizga quyidagini o’rgatadi: biz faqat fotograf yoki rejissyor nimani ko’rsatishni xohlaganini ko’ramiz, kamera ob’ektivining orqasida nima bo’layotganini ko’ra olmaymiz. Raqamli texnologiyalar fotografga rasmning mazmunini osongina o’zgartirishga imkon beradi va biz aslida kamerada nima suratga olinganini tasavvur ham qila olmaymiz.
3. Maqsadli auditoriyalar xuddi o’sha mediaxabarlarni turlicha qabul qilishadi
Har qanday media mahsulotning mazmuni nafaqat uning ishlab chiqaruvchilari tomonidan yaratiladi. Aksincha, bu ular va tomoshabinlar o’rtasidagi hamkorlikdagi ishdir. Axborot iste’molchilarining turli xil auditoriyalari bitta hodisaning turli xil mazmunlarini namoyish etishlari mumkin. Mediasavodxonlik bizni odamning yoshi, jinsi, irqi, ijtimoiy mavqei, oilaviy va madaniy bekgraund, axloqiy tamoyillar ommaviy axborot vositalari tomonidan nashr etilgan ma’lumotlarning talqiniga qanday ta’sir qilishini tushunishga o’rgatadi.
4. Media – bu birinchi navbatda foyda olishga yo’naltirilgan korxonalardir
Aksariyat media foyda keltirishi kerak bo’lgan biznesdir. Mulkchilik va nazorat qilish masalalari markaziy ahamiyatga ega bo’ladi: odamlarning nisbatan kam qismi biz ko’rayotgan, o’qigan va ommaviy axborot vositalarida eshitgan narsalarimizni nazorat qiladi.
Medialarga egalik qilish yanada ko’proq darajada jamlangan. Dunyo yangiliklarining aksariyati bir nechta media korporatsiyalar tomonidan boshqariladi va cheklanadi. Internet yaratuvchisi, dunyoni o’zgartirgan britaniyalik olim, URI, URL, HTTP, HTML ixtirochisi, Butunjahon Internet tarmog’idagi konsorsiumning hozirgi rahbari Тim Berners-Li shunday deb yozadi: "Google, Microsoft, Yahoo, Apple, Facebook... Siz ularning mahsulotlaridan foydalanayapman deb o’ylayotganingizda, ular sizning ma’lumotlaringizdan foydalanadi, Internetni o’zaro taqsimlaydi va tobora qattiqroq shartlarni belgilay boshlaydi."
Shuningdek, biz nashr etayotgan narsalarning aksariyati senzuraga uchraydi yoki ommaviy axborot vositalari egalarining manfaatlariga mos kelishiga qarab cheklanadi. Ularning daromad olish motivatsiyasi nafaqat biz ko’radigan yoki ko’rmaydigan ommaviy axborot vositalarini belgilabgina qolmasdan, balki oddiy foydalanuvchi nimani va kimga Internetda post qilishi va onlayn gaplashishi mumkinligini aniqlaydi. Bunga bizni "Axborot pufagi" yoki "filtrlar pufagi" deb atalmish narsada ushlab turadigan yangi Feysbuk algoritmlari misol bo’lishi mumkin.
31. Media madaniyat va innovatsion pedagogik texnologiyalar
javob; Madaniyatshunoslikda media madaniyat deganda 20-asrda ommaviy axborot vositalari ta?sirida paydo bo’lgan va shakllangan zamonaviy G?arb kapitalistik jamiyati tushuniladi. [1] [2] [3] Bu atama ommaviy axborot vositalarining nafaqat jamoatchilik fikriga, balki did va qadriyatlarga ham ko’rsatadigan umumiy ta?siri va intellektual ta?sirini anglatadi.
Muqobil atama, ommaviy madaniyat, XX asrgacha ommaviy san?atda bo’lgani kabi, bunday madaniyatning o’z-o’zidan ommaning o’zida paydo bo’lishini anglatadi. [4] „Mediamadaniyat“ iborasi esa bunday madaniyat ommaviy axborot vositalarining mahsuli ekanligini bildiradi.
Ommaviy axborot vositalari, reklama va jamoatchilik bilan aloqalarga yo’naltirilgan media madaniyat ko’pincha ommani manipulyatsiya qilishga qaratilgan tizim sifatida qaraladi. [5] Korporativ ommaviy axborot vositalari asosan dominant mafkuralarni ifodalash va ko’paytirish uchun ishlatiladi. [6] 1940-yillarda bu tendentsiyaning rivojlanishida Teodor Adornoning ishi yaqqol namoyon bo’ldi. Media madaniyati iste?molchilik bilan bog?liq va shu ma?noda muqobil ravishda „iste?mol madaniyati“deb nomlanadi. [
Yangiliklar ommaviy axborot vositalari olimlar va filologlardan ma?lumot oladi va uni keng jamoatchilikka yetkazadi, ko’pincha jozibali va hayratlanarli elementlarga e?tibor beriladi. Masalan, katta pandalar (Xitoyning chekka o’rmonlarida yashaydigan turi) katta amaliy ahamiyatga ega bo’lgan parazit qurtlardan farqli o’laroq, ommabop madaniyatning keng tarqalgan elementlariga aylandi.
Xanna Arendtning 1961 yildagi „Madaniyatdagi inqiroz“ asarida „ommaviy axborot vositalari madaniyat sanoatining talablariga javob berishga olib keladi“. [7] Biroq, Syuzan Sontag ta?kidlashicha, bizning madaniyatimizda eng „tushunarli va ishonarli qadriyatlar“ ushbu sohadan kelib chiqqanligini ta?kidlaydi, bu „jiddiylikning loyqa standartlarini talab qiladi“. Natijada „befarq, yuzaki va o‘ylamasdan zo‘ravonlik“ mavzulari odatiy holga aylanadi. [7]
1950-yillardan boshlab televidenie jamoatchilik fikrini shakllantirishning asosiy vositasi bo’lib kelmoqda . Rozenberg va Uaytning „Ommaviy madaniyat“ kitobida Makdonald „ommaviy madaniyat — bu chuqur voqeliklardan (o’lim, mag?lubiyat, fojia) va shuningdek, oddiy o’z-o’zidan paydo bo’ladigan zavqlardan foydalanadigan qadrsizlangan, ahamiyatsiz madaniyat“ deb ta?kidlaydi. Van den Xagning ta?kidlashicha, „barcha ommaviy axborot vositalari oxir-oqibat odamlarni shaxsiy tajribadan uzoqlashtiradi va uni qaytarib berishni talab qilib, ularning bir-biridan, haqiqatdan va o’zlaridan ma?naviy izolyatsiyasini kuchay
32. Axborot – matnlar bilan ishlash va media madaniyat
javob; media talim hozirgi davrda shaxsning oav lari orqali rivojlanish jamiyatini anglatadi. media talim bu media mahsulotlari bilan muloqot madaniyatini nommuminativ imkoniyatlari tanqidiy media matinni tuliq qabul qilish inteprittsiya etish ,taklif qilish,hamda baholashdan iborat.madaniyatdan ibirat ommaviy axbarot vazifalarining maxsuli ekanligini bildilari.o.a.v,unlama va jamoatchilik bn aloqalarga yunaltirilgan media madaniyat kupincha ommaviy mampuliyatsiya qilishga qaratilgan tizim sifatida qaraladi.
33. Axborot nima va uning manbalari
javob; axborot sozi kutilayotgan yoki bolib otgan voqea hodisalar togrisidagi malumotlarni bildiradi. kundalik tiurmushda har bir mutahasis turli hil axborotlar bilan ish yuritadi. axborot tushunchasi bir qancha fanlarda turlicha izohlangan. texnik axborot , agrobiologik axborot, siyosiy axborot, huquqiy axborot, iqtisodiy axborot ha boshqalar

34. Axborot turlari va ishonchliligi

javob;Axborot» sozi kutilayotgan yoki bolib otgan voqеa, xodisalar togrisidagi ma'lumotlarni bildiradi.
Kundalik turmushda har bir mutaxassis turli xil axborotlar bilan ish yuritadi. Axborot tushunchasi bir qancha fanlarda turlicha izohlangan. Masalan: falsafada axborot inson ongiga ta'sir etib, ob'еktiv rеallikni aks ettiruvchi va harakatlantiruvchi katеgoriya sifatida ishlatiladi.
Kibеrnеtika, informatika fanida axborot voqеa - xodisa togrisidagi bilimlarni oshirish yoki noaniqlikni kamaytirish mеzoni sifatida qollaniladi.
Kompyutеrlarni ishlatish faoliyatida esa axborotdan boshqarish funksiyalarini amalga oshiruvchi ob'еkt sifatida foydalaniladi. Axborot tushunchasi ma'lumot tushunchasi bilan uzviy boglangan, lеkin har qanday ma'lumot axborot bolavеrmaydi. Masalan: olma dеsak, bir nеcha xil ma'noni tushunish mumkin: qizil olma dеganda mеvaning ma'lum bir rangi tushuniladi, dеmak barcha ma'lumotlar axborotga aylanishi uchun voqеa - xodisa togrisidagi butun xususiyatlarni ifodalashi lozim.
Hozirgi kunda barcha axborotlarni nisbiy holda quyidagi turlarga ajratish mumkin:
tеxnik axborot;
agrobiologik axborot;
siyosiy axborot;
xuquqiy axborot;
iqtisodiy axborot va boshqalar.
Axborotning turlari ozaro bogliq bolib, bir-birini toldirib boradi. Bu axborotlar ichida iqtisodiy axborot asosiy hisoblanib, ular xajmining 80% ni
35. Axborot va uning xossalari
javob;axbarotning asosiy xossalari bu tuliqlik,yaroqlilik,ishonchlilik,dolzarblilik,tushunarlilik.

36. Axborot va uning o’lchov birliklari

javob; Gigabayt – bir GB 1 000 000 000 (mlrd) bayt yoki 1024 MB ga tengdir.
• 114 soatli MP3 audiofayl ;
• 16 megapikselli 1000 JPEG ko’rinishidagi surat;
• 7,7 daqiqa va 30 FPS dan iborat videofayl;
• Hozir ommalashayotgan 4K ko’rinishidagi 2, 85 daqiqali videofayl ham 1 GB ni tashkil etadi.
Bu GB uchun bir nechta misol edi.Undan ham ko’p misollar bor lekin qolgan faktlarga ham o’rin bo’shatish kerak.
Terabayt – 1024 GB dan iborat.Terabayt ham juda katta birlik.Bunday xotirali fleshka yoki kompyuterlar juda ham qimmatga tushadi.28 yildan iborat MP3 fayl, 16 megapikselli 1,68 mln ta JPEG rasm, 226 soatli video yoki 4K ko’rinishidagi 84 soatli videofayl 1 TB ni tashkil etadi.TB haqida bu ozgina faktlar edi.Bundan ham ko’p faktlar bor.Misol uchun, Nimbus Data kompaniyasi yangi ko’rinishdagi SSD disklarni taqdim etdi. SSD diskning axborot hajmi 100 TB ni tashkil etadi.
Terabaytdan ham katta birliklar bor.Misol tariqasida pettabayt (PB), ekzabayt (EB)
va zettabayt (ZB) ni keltirishmumkin.Bunday axborot birliklari haqida ham faktlarni sizga ulashay.
2016-yilga kelib Internetning hajmi 1,5 ZB ga tengligi aniqlangan.Hozir esa internet shu qadar o’sganki uning hajmi ortgan bo’lishi mumkin. Axborot hajmi 1980 – yildan beri har yili 6 foizga o’sib bormoqda.Hozirga kelib axborot hajmi 400 foziga ko’tarilgan.
Eng katta axborot birligi Bronobaytdir.Bu haqida lekin faktga egaemasman.O’zingiz bir qidirib ko’ring.
Endi umumiy xulosaga o’tsak.Axborot birliglarini yozib chiqamiz.
1 bit= 0 va 1
1 bayt (1 B)= 8 bit
1 kilobayt (1 KB)= 1024 B
1 Megabayt (1 MB)= 1024 KB
1 Gigabayt ( 1 GB)=1024 MB
1 Terabayt ( 1 TB)= 1024 GB
1 Pettabayt ( 1 PB)= 1024 TB
1 Ekzabayt ( 1 EB)= 1024 PB
1 Zettabayt ( 1 ZB)= 1024 EB
1 Bronobayt = 1024 ZB=1 208 925 819 614 629 174 706 176 B.
37. Ijtimoiy tarmoqlar va ularning tarixi
javob; Ijtimoiy tarmoq — bu qiziqishlari o’xshash yoki oflayn-aloqaga ega bo’lgan odamlar o’rtasida muloqot qilish, tanishish, ijtimoiy munosabatlar yaratish uchun, shuningdek, ko’ngilochar (musiqa va filmlar) va ish maqsadlarida ishlatiladigan onlayn platforma.
Ko’rinishlari va turlari
TarixiTahrirlash 803-1869-yillarda yashagan XIX asr rus yozuvchisi, faylasufi va jamoat arbobi Vladimir Odoyevskiy o’zining 1835-yilda yozilgan „4338 (https://uz.m.wikipedia.org/wiki/1869)-yil“ tugallanmagan utopik romanida zamonaviy bloglar va umuman internetning paydo bo’lishini bashorat qilgan edi. Unda aytilishicha, „tanish uylar o’rtasida magnit telegraflar joylashgan bo’lib, ular orqali uzoq masofada yashovchilar bir-biri bilan gaplashadi“, shuningdek, „ko’p xonadonlarda, ayniqsa yaxshi tanish bo’lganlar o’rtasida“ nashr etiladigan "uy gazetalari " haqida: bu gazetalar "oddiy yozishmalar o’rnini bosadi ", ularda „odatda egalarining sog?lig?i yoki kasalligi haqida xabarlar va uydagi boshqa yangiliklari, so’ngra turli fikrlar, mulohazalar, kichik ixtirolar, shuningdek, qachon tushlikka chaqirilishi, ba?zan esa le menyu o’rin oladi“.
Ijtimoiy tarmoqlarning eng avvalgi shakli elektron e?lonlar taxtasi bo’lib, ularning birinchisini CBBS nomi ostida IBM xodimi U. Kristensen tomonidan 1978-yilda yaratilgan. 1983-yilda allaqachon dunyoda 800 ta, 1988-yilda esa 5000 ta elektron doskalar mavjud edi. AQSh portali paydo bo’lishi bilan mashhurlikka erisha boshladi. Loyiha juda muvaffaqiyatli bo’ldi, bu keyingi sanoqli yillarda bir necha o’nlab shunga o’xshash xizmatlarning paydo bo’lishiga olib keldi. Lekin ijtimoiy tarmoq „portlash“ining rasmiy boshlanishi 2003-2004-yillarda AQShda LinkedIn, MySpace va Facebook ishga tushirilgani hisoblanadi. Internetning rus tilida so’zlashuvchi segmentida Odnoklassniki VKontakte ko’rinishidagi ijtimoiy tarmoqlar 2006-yildan beri ommalasha boshladi (Facebook saytining ruscha versiyasi faqat 2008-yilda paydo bo’lgan).
38. Axborot inqiloblari
javob; 38. Axborot inqiloblari. Axborot texnologiyasi iqtisodiyot rivojlanishida qishloq xo’jaligi. sanoat, xizmat ko’rsatish sohasidan keyingi to’rtinchi bosqichni egallaydi. Agar kapital va mehnat kishilik jamiyatining sanoatlashish davri mobaynida zarur tashkil etuvchilardan bo'lsa, axborot va bilim esa kelajak jamiyati asoslarini tashkil etadi. 
Yuqorida aytilganidek, tushunchaviy maqomiga ko’ra «axborot» atamasi qadimdan qo’llaniladi. Xususan, axborotlashuv sohasidagi (buni hozir informatsiologiya - axborot ta'limoti deb atash qabul qilingan) dastlabki jahon inqilobi milodiy birinchi mingyillik boshida yashagan Ptolomeyning dunyoning geotsentristik tizimi , ikkinchi inqilob N.Kopernikning (XVI asr o’rtalarida) geliotsentristik nazariyasi bilan vujudga kelgan edi. Bular axborotning ilmiy va ma'naviy ravnaqini ifodalagan edilar. 
Uchinchi inqilob 1964-yildan boshlanadi. 80-yillar o’rtalariga kelib ko’pgina mamlakatlar axborot rivojlanishi yo’liga - Internet (https://fayllar.org/the-pros-and-cons-of-the-internet-the-internet-is-an-integral.html), multimedia, kosmonavtika, radio va sun'iy yo'ldosh aloqasiga asoslangan axborot tizimiga o'tdilar. Tabiiyki, bunday sharoitda axborotlarni tegishli tarzda to'plash va uzatishning avtomatizatsiya vositalari, kompyuter texnikasi va hokazolarai rivojlantirish muhim hisoblanadi. Hozirgi vaqtda (o'rtacha, taqribiy hisob) AQSHda po'latning bir kilogramm bahosi 7 sent, mashinaning bir kilogrammi 4 dollar, samolyotning bir kilogrammi 700 dollar, bir kilogramm integral sxema esa (https://fayllar.org/maxsulot-sifatini-nazorat-qilish.html)7000 dollar turadi. sifat jihatdan ham axborot texnologiyasida juda muhim o'zga-rishlar yuz bermoqda. Agar birinchi kompyuterlar 30-yillarda elektromexanik rele asosida hisoblash maqsadida foydalanilgan bo'lsa, 60-yillardagi ikkinchi avloddan boshlab kompyuterlar yarim o'tkazgichli tranzistorlardan foydalanib tayyorlanmoqda. Kompyuterlarning beshinchi avlodi hatto intellektual vazifalarni ham yechishga qodir. Kompyuterlarning oltinchi va yettinchi avlodlari har birining protsessorida 80-100 million tranzistor bo 'lib, har soniyada 2 milliardgacha vazifani bajara oladi. 
39. Axborot savodxonligi
javob;
Axborot» sozi kutilayotgan yoki bolib otgan voqеa, xodisalar togrisidagi ma'lumotlarni bildiradi. 
Kundalik turmushda har bir mutaxassis turli xil axborotlar bilan ish yuritadi. Axborot tushunchasi bir qancha fanlarda turlicha izohlangan. Masalan: falsafada axborot inson ongiga ta'sir etib, ob'еktiv rеallikni aks ettiruvchi va harakatlantiruvchi katеgoriya sifatida ishlatiladi. 
Kibеrnеtika, informatika fanida axborot voqеa - xodisa togrisidagi bilimlarni oshirish yoki noaniqlikni kamaytirish mеzoni sifatida qollaniladi. 
Kompyutеrlarni ishlatish faoliyatida esa axborotdan boshqarish funksiyalarini amalga oshiruvchi ob'еkt sifatida foydalaniladi. Axborot tushunchasi ma'lumot tushunchasi bilan uzviy boglangan, lеkin har qanday ma'lumot axborot bolavеrmaydi. Masalan: olma dеsak, bir nеcha xil ma'noni tushunish mumkin: qizil olma dеganda (https://kompy.info/v-uluslararas-turkcess-egitim-ve-sosyal-bilimler-kongresi-tam.html), mеvaning ma'lum bir rangi tushuniladi, dеmak barcha ma'lumotlar axborotga aylanishi uchun voqеa - xodisa togrisidagi butun xususiyatlarni ifodalashi lozim. 
Hozirgi kunda barcha axborotlarni nisbiy holda quyidagi turlarga ajratish mumkin: 
tеxnik axborot; 

agrobiologik axborot; 

siyosiy axborot; 

xuquqiy axborot; 

iqtisodiy axborot va boshqalar. 

Axborotning turlari ozaro bogliq bolib, bir-birini toldirib boradi. Bu axborotlar ichida iqtisodiy axborot asosiy hisoblanib (https://kompy.info/laboratoriya-ishi-tarmoq-qurilmalarida-dastlabki-xavfsizlik.html), ular xajmining 80% ni. Media va axborot savodxonligi 2007 yilda UNESCO tomonidan taklif etilgan keng qamrovli tushunchadir. U axborot savodxonligi va mediasavodxonlik bilan bog‘liq barcha kompetensiyalarni, shu jumladan raqamli yoki texnologik savodxonlikni ham qamrab oladi. 

Media va axborot savodxonligi — bu ijodiy faoliyatda barcha zarur vositalardan foydalangan holda axborot va media mahsulotlarini samarali olish, tahlil qilish, tanqidiy baholash, talqin qilish, foydalanish, yaratish va tarqatish imkonini beradigan bilim, ko‘nikma, munosabat, malaka va amaliyotlar majmuidir. 
U media texnologiyalaridan foydalanish qobiliyatidan tortib, media tarkibiga tanqidiy munosabatgacha bo'lgan ko'plab mezonlarni o'z ichiga oladi, shu bilan birga ommaviy axborot vositalari ko'pchilikning fikrlariga ta'sir ko'rsatadigan eng kuchli kuchlardan biri bo'lib qolmoqda. Ommaviy axborot vositalari to'g'risidagi ma'lumotlar ishtirok etish, faol fuqarolik, vakolatlarni rivojlantirish va umrbod o'rganishga yordam beradi. Shunday qilib, aholining axborot savodxonligi va axborot madaniyatini shakllantirish demokratik jamiyatning ajralmas qismiga aylanib bormoqda
Raqamli asrda axborot savodxonligining ta'rifi shuni anglatadiki, faqat kompyuterlarni tushunish etarli emas. Ajablanarli darajada xilma-xil va qudratli texnologiyalardan samarali foydalanishni, ma'lumotlarni izlash, ajratish, tizimlashtirish, tahlil qilish, baholash va qaror qabul qilishda foydalanishni o'rganish kerak.