Məhəmməd Əmin Rəsulzadə
Yüklə 1,14 Mb. Pdf görüntüsü
|
38 təcrübə edərik. Ġndilik isə qısa da olsa, bu məqalə ilə mövzuya girən yuxarıdakı məsələlərə cavab vermək istəyirik. Milli dava və sosial məsələ. Bu iki anlamı bir-birindən ayırmaq qəbul olsa idi, yuxarıdakı ilk suala mənfi cavab verir, «milli hərkat adamlarına sosial məsələlərlə məĢğul olmaq caiz deyildir!» - deyərdik. Halbuki həqiqət belə deyildir: bir kərə «milləti»in özü ictimai, yəni sosial bir anlamdır. Milli dava da, əhatəli və ötkün bir baxıĢla sosial bir davadır. Bir millət nə zaman müstəqil olur və bu istiqlalı nə üçün istəyir? Bu suallara cavab aradığımız zaman milli istiqlal davası ilə sosial məsələlər arasında ayrılıq deyil, dərin bir bağlılıq olduğunu görürük. Bir millətin dıĢarıya qarĢı həqiqi istiqlalı içəridəki milli hakimiyyətinin həqiqiliyilə mütənasibdir. Dövlətlər arasında «milli istiqlal» anlamının bir dövlət içindəki qarĢılığı «milli hakimiyyət» sözündəki mənadır. Azlığın çoxluq üzərindəki zülmünə, qolçomaqların əməkçiləri zorlamalarına, qüvvəlilərin zəifləri qullanmalarına, çalıĢdıranların çalıĢanları əzdiklərinə təhəmmül (dözən) edən cəmiyyətlərdə milli hakimiyyətin kökləĢdiyinə qane olmaq qeyri mümkündür. Ġctimai bünyəsi (özülü) o və ya bu Ģəkildə həll edilməmiĢ sosial məsələlər üzündən, bir-birinə zidd mənfəətlər daĢıyan düĢmən zümrə və siniflərin amansız çəkiĢmələrilə didilən bir cəmiyyətin nə içəridə milli hakimiyyəti, nə də dıĢarıda milli istiqlalı qətiyyən təmin edilə bilməz. DıĢarıdan gələn bir təhlükəni bütün millətin eyni həvəs, həyəcan və fədakarlıqla qarĢılaya bilməsi üçün o milləti təĢkil edən siniflərin o təhlükəni eyni dərəcədə hiss etmələri lazımdır. Və yaxud baĢdan atılması istənilən bir istilaya qarĢı bütün bir millətin ayağa qalxması üçün ayaqlandırılacaq bu millət kütləsini təĢkil edən sosial təbəqələrin ümumi zəfərdən edinəcəkləri maddi-mənəvi bütün mənfəətlər əvvəlcədən bilinməlidir. Hürriyyət, milliyyət və istiqlal kimi mücərrəd siyasi Ģüarlar münəvvər kütləyə xitab edən və onları inqilabiləĢdirən anlamlardır. GeniĢ xalq təbəqələrini ayaqlandırmaq üçün sadə, Ģüarlar kafi deyildir. Onlar hərəkətə keçmək üçün daha maddi və sarih (aydın) Ģüarlar istər. Sosial Ģüarların xalq kütlələrini ayaqlandırmaqda siyasi Ģüarlardan daha mühüm bir rol oynadığı hərb sonu hadisələrində bilxassə görülmüĢdür. Kütlənin sadə, sosial Ģüarlar və ancaq maddi mənfəətlər saiki (səbəb) ilə hərəkətə gətirilərək inqilabiləĢdirə biləcəyini çox hesaba alan inqilabçı marksizm taktikasına əsas olaraq, sinif mücadiləsini və internasional sosializmi almıĢdır. Eyni məktəbin məhsulu və məmləkətimizin bugünkü müstəvlisi iĢğalçısı olan bolĢevizm dəxi - məlum olduğu üzrə - eyni məktəbin Ģagirdi və eyni taktikanın sahibidir. Onunca əsas, siniflər və onlar arasındakı mücadilədir. Bu isə milli deyil, beynəlmiləl bir iĢdir. «Millətlər isə - onun gözündə - tarixin keçici və epizodik bir hadisə və müəssisələridir. BəĢəriyyətin atlatdığı gerilik mərhələlərindən milliyyət bəlkə də həzmi çox uzun sürəcək birisidir». Bunun üçün də bu məsələ, yəni 39 milliyyət məsələsi, bolĢeviklər üçün ikinci dərəcədə, sosial məsələyə - sinif mücadiləsi mənfəətlərinə tabe bir məsələdir [Stalinin formulu]. Həyat və təcrübə bu baxıĢın getdikcə daha ziyadə ruslaĢan bolĢevizmin yalnız iĢinə gəldiyini, yəni Rusiya çarlığı daxilindəki məhkum millətləri təkrar Moskva hakimiyyəti altına almaqdakı qızıl imperializmin hiyləsinə yaradığını göstərdisə də, bunun xaricində ümümi cahan ölçüsündə tamamilə əks bir qaziyəni isbat etdi: sosial məsələlərin milli mənfəət namına və milli dövlət çərçivəsində həlli padaq misallarla görülmüĢ oldu! Budur Ġtaliya, budur Almaniya!... Mussolininin internasional sosializm və sinif qovğası nəzəriyyəsinə verilmiĢ inqilabçı italyan sosialistləri içindən gəldiyi məlumdur. Bunun kimi Hitlerin təsis və idarə etdiyi partiyanın rəsmi adı «Milli Sosialist Alman Fəhlə Partiyası»dır. Burjua rejiminin məhsulu tələqqi etdiyi milli hüdud və dövlətlər daxilində ediləcək sosial islahat təcrübələrindən radikal fayda ummayan marksizm, cahan hərbi sonunda Rusiyada partlayan kommunizm ixtilalı (inqilabı) növündən beynəlmiləl inqilablar nəticəsində «internasional sosializmin» bütün dünyaya yoluxacağını gözləmiĢdi. Halbuki nəticə əksinə çıxdı: sosial inqilablar bir millət və dövlət hüdudu içində vaqe oldular. Hətta Rusiya inqilabçıları belə - Stalinin Ģəxsində - «bir dövlət içində sosializm nəzəriyyəsini tərvic (dəstəkləmək)» zərurətində qaldılar. Milliyyət məsələsinin tali (ikinci) deyil, ali, tabe deyil, mətbu bir məsələ olduğu - Ġtaliya və Almaniya kimi klassik iki misal ilə qafaya danq edər bir surətdə isbat edildi. Ġtaliyada Mussolininin, Almaniyada Hitlerin bolĢevizm və marksizm demaqogiyasına qapılmıĢ fəhlə və kasıb siniflərinə xitab edən sosial proqramları və iĢə gəldikdən sonra bu proqramların həmən müəyyən bir plan və sistem daxilində tətbiqi xüsusunda göstərdikləri əzm və iradələri olmasa idi, nə ötəkisinin yeni Roma yaradacaq qədər iqtidarı, nə də bərikisinin Almaniyaya milli heysiyyət (duyğu) və istiqlalını qaytaracaq qədər müvəffəqiyyəti olurdu. Münəvvərlərin milli heysiyyət, milli qürur və vətənçilik xislətinə xitab ilə bərabər, geniĢ xalq kütlələrinin eyni hissiyyatla bərabər həyati mənfəət və ehtiyaclarına da cavab verə bilmələridir ki, bu iki hərəkat qeyd etdiyimiz bu parlaq nəticəni əldə etmiĢlər. Məsələ sadə, zamanımızın Avropa səhnəsində cərəyan edən bu iki mühüm hadisə ilə dəlilləndirilə bilməz. Əski - yeni milli bütün hərəkatlar diqqətlicə tədqiq olunursa, milli davaların sosial məsələlərlə sıx surətdə əlaqədar olduqları meydana çıxar. Amerika istiqlalı oradakı köylülərin Ġngiltərəyə qarĢı öz məhsullarını sərbəstcə sata bilmək haqqını qazanmaq üçün baĢlanan mücadilənin məhsuludur. VaĢinqton bir istiqlal qəhrəmanı olduğu qədər, bir köylü üsyanının da Ģefidir. Monreonun «Amerika amerikalılar üçündür!...» deyə meydana atdığı Ģüar dəxi milliyyət davası ilə sosial Ģüarların bir-birinə bağlı Ģeylər olduğunu ifadə edir. Yüklə 1,14 Mb. Dostları ilə paylaş:
|