50
4.1.2.5. Göndərişin həyata keçirildiyi ayın
axırından sonra müəyyən müddət keçəndən
sonra ödəniş
ULTIMO/nM
4.1.2.6. Göndərişin həyata keçirilməsindən
müəyyən vaxt keçməsindən sonra ödəniş
DEL/nM
4.1.3. HESABIN ALINMASI tarixinə
uyğun ödəniş tarixinin müəyyən olunması
4.1.3.1. Hesabın alınmasından sonra ödəniş
CASHFAC
CASHINV
4.1.3.2. Hesabın alındığı ayın son günü
ə
rzində ödəniş
FACULTIMO
INVULTIMO
4.1.3.3. Hesabın alındığı ayın son günündən
sonra müəyyən müddət keçəndən sonra
ödəniş
FACULTIMO/nM
INVULTIMO/nM
4.1.3.4. Hesabın alınmasından sonra
müəyyən müddətin keçməsindən sonra
ödəniş
FAC/nM
INV/nM
4.1.4. Ödənişin FAKULTƏT V tarixləri
4.1.4.1. Güzəştlər
DIS n% nM
ESC n% nM
4.1.4.2. Ödənişin vaxtının keçməsinə görə
faiz
INT n% nM
4.2. KOMPENSAS YA OLUNAN ödəniş
COMPENS
4.3. KONS QNAS YA ÜZRƏ ÖDƏN Ş
CONSIGN
Qrup 5 – XÜSUS ÜSULLAR
5.1. RAZILAŞMA üzrə ödəniş
AGREE
5.2. AD ŞƏRTLƏRLƏ ödəniş
HABIT
Qrup 6 – ÖDƏN ŞS Z
NOPAY
«Xarici iqtisadi fəaliyyət üzrə əmtəə (mal) nomen-
klaturası» təsnifatının xarakteristikası
«Xarici iqtisadi fəaliyyət üzrə əmtəə (mal) nomen-
klaturası» - dövlətlərin xarici iqtisadi fəaliyyətin dövlət nizam-
lanması sisteminin bir alətidir ki, bu da həmin fəaliyyətin tək-
milləşməsinə, cari və perspektiv vəzifələrin yerinə yetirilmə-
sinə şərait yaradır.
Azərbaycan Respublikasının Gömrük Məcəlləsinə əsasən
respublikamızda xarici iqtisadi fəaliyyətin gömrük statistikası
51
xarici ticarətin obyekti olan malların nomenklaturasını (siya-
hısını) hazırlayır. Belə nomenklaturaların hazırlanması Azər-
baycan Respublikasında xarici iqtisadi fəaliyyəti daha dərindən
öyrənmək və beynəlxalq inteqrasiyanı təmin etmək məqsədi
daşıyır.
Mal nomenklaturasını hazırlayarkən gömrük orqanları:
- xarici iqtisadi fəaliyyətin mal nomenklaturasının
beynəlxalq əsaslarında olan dəyişiklik və əlavəni, bu əsasların
təfsiri üzrə beynəlxalq izahları və digər izahları izləyir;
- ölkəmizdə xarici iqtisadi fəaliyyətin mal nomenkla-
turasını beynəlxalq əsaslara uyğun vəziyyətə gətirir və onların
nəşrini təmin edir;
- xarici iqtisadi fəaliyyətin mal nomenklaturasının təsdiqi
üçün izahları və nəşrləri təmin edir.
Xarici ticatərin obyekti olan əmtəələrin sayının çoxluğu
ilk növbədə onların siyahısını – nomenklaturasını hazırlamağı
və onların müəyyən qaydada sistemləşdirilməsini, daha doğ-
rusu, müəyyən əlamət üzrə təsnifatlaşdırılmasını tələb edir. Dar
mənada əmtəələrin təsnifatı dedikdə, xarici ticarət dövriyyə-
sində olan əmtəələrin həmcins siniflərə, mal qruplarına və ya-
rımqruplarına bölünməsi başa düşülür. Təsnifatlaşdırma, əmtəə
nomenklaturasını müəyyən sistemə salır və xarici ticarət fəaliy-
yətini dərindən təhlil etməyə imkan yaradır.
Malların vəziyyətinin nomenklaturada düzgün müəyyən
olunması (onun təsnifləşdirilməsi) çox böyük əhəmiyyət da-
ş
ıyır (xüsusilə malın düşdüyü xarici iqtisadi fəaliyyətin dövlət
tərəfindən nizamlanması rejiminin tətbiq olunması üçün).
Konkret malın sərhəddən müəyyən edilmiş qaydalardan
fərqli olaraq düzgün olmayan təsnifatla və ya gömrük bəyanna-
məsində səhv məlumatların göstərilməsi yolu ilə keçirilməsi,
gömrük orqanları tərəfindən xəta kimi qəbul edilir və mövcud
qanunvericiliyə əsasən buna görə məsuliyyət dərəcəsi də tətbiq
olunur.
52
Beynəlxalq təşkilatlar beynəlxalq ticarətin predmeti olan
malları sistemləşdirir və təsnifləşdirirlər.
1983-cü ildə Gömrük Əməkdaşlığı Şurası (GƏŞ)
tərəfindən işlənilmiş Malların təsvirinin və kodlaşdırılmasının
Harmonizasiya edilmiş Sistemi, HS (Harmonized Commodity
Description and Coding System) dərc olunmuşdur.
Malların təsnifatı aşağıdakı əlamətlərə əsasən həyata
keçirilib:
malın mənşəyi;
malın hazırlandığı materialın növü;
malın təyinatı;
malın kimyəvi tərkibi.
Malların təsvirinin və kodlaşdırılmasının Harmonizasiya
edilmiş sistemi GATT/WTO çərçivəsində danışıqlar aparılması
üçün əsas kimi götürülür və BMT-nin təsnifləşdirmə sistemləri
ilə uyğunlaşdırma üçün baza sayılır.
Cədvəl 2
HS-in təsnifləşdirilmiş sistemi
Bölmələrin adları
Sayı
Qruplar
(kodlar)
Mövqe-
lər
Sub-
mövqe-
lər
I. Diri heyvanlar və heyvan mənşəli
məhsullar
5 (01-05)
14
194
II. Bitki mənşəli məhsullar
9 (06-14)
109
270
III. Heyvan və bitki mənşəli piylər və
yağlar; onların parçalanmasından alınan
məhsullar; hazır qida piyləri; heyvan və
bitki mənşəli mum
1 (15)
22
53
IV. Yeyinti sənayesinin məhsulları;
alkoqollu və alkoqulsuz içkilər və sirkə;
tütün və tütünün əvəzediciləri
9 (16-24)
56
181
V. Mineral məhsullar
3 (25-27)
67
151
VI. Kimya sənayesi və onunla bağlı olan
sahələrin məhsulları
11 (28-38)
176
759
Dostları ilə paylaş: |