METALLURGİYA VƏ METALŞÜNASLIQ KAFEDRASI
Dənələrin bir-birindən fərqli olmasına səbəb onlardakı kristallik fəza qəfəslərinin müxtəlif isti-
qamətlərə yönəlməsidir
.
( şəkil 1 a ).
Soyuq halda plastiki deformasiya ( yayma, çəkmə və s. ) metalın dənələrinin bir istiqa-
mətdə yönəlməsinə səbəb olur ki, buna da
tekstura
deyilir.
Metalların xasələrinin əsas etibarı ilə kristal quruluşun mükəmməlliyi və ya onun düzgün-
lüyünün pozulması dərəcəsi təyin edir. Ona görə də kristal qurluşda ola bilən qüsurları, daha
doğrusu kristalların real ( həqiqi ) quruluşunun bilmək vacibdir.
Tədqiqatlar göstərir ki, dənənin daxili kristallik qurluşu düzgün deyildir – qüsurludur. Be-
lə ki, texnikada tətbiq olunan metalların dənələri ( kristallar )
monolit
olmurlar.Ciddi parlel
atom kristallarında qurulmuş kristala (dənəyə) monolit kristal və ya
monokristal deyilir.
Həqi-
qətdə dənə-kristalloqrafik müstəviləri bir-birinə qarşı azacıq, bir neçə dəqiqə bucaq altında dö-
nən
1000-100000 A
0
ölçülü mozoik bloklardan ( bəzəkli, çox kiçik dənəciklərdən ) ibarətdir.
Əksər hallarda bloklar birləşib nisbətən böyük ölçülü, bir-birinə qarşı bir neçə dərəcə yönəlmiş
fraqmentlər
əmələ gətirirlər.Hər bir fraqment çoxlu miqdarda bloklardan ibarətdir. Beləliklə,
metalların strukturu bir-birinə qarşı onlarla dərəcə bucaq altında yönəlmiş dənələrdən, dənələr
də bir neçə dərəcə bucaq altında yerləşmiş fraqmentlərdən, fraqmentlər də öz növbəsində bir-
birinə nisbətən çox kiçik bucaq altında mövcud olan bloklardan ibarətdir.
Dostları ilə paylaş: