Microsoft Word 111 md makroiqt proses Pul ve mezenne siyaseti 2015 \352\356\357\350. doc
Yüklə 0,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.1. Makroiqisadi t ənziml əm əd ə pul-kredit mexanizml ərinin rolunun gücl əndirilm əsi
62 Valyutanın tənzimlənmə tədbirlərinin keçirilməsi zamanı aşağıdakılar da nəzərə alınır: *ticarət balansının vəziyyəti. Ticarət balansının kəsiri idxalın ödənilməsi üçün dövləti xarici valyuta almaq məcburiyyətində qoyur və valyuta məzənnəsinin aşağı düşməsinə gətirib çıxarır. Müsbət saldo isə, əksinə, milli valyuta məzənnəsinin qalxmasına səbəb olur; *kapital hərəkətinin saldosu. Bu onunla əlaqədardır ki, xarici kapitalların ölkəyə axını onun valyuta məzənnəsini qaldırır. Lakin faiz ödənişlərinin əks axını ilə əlaqədar olaraq, bu faktor perspektivdə əks tendensiyaya gətirib çıxara bilər; *inflyasiya səviyyəsi və inflyasiya gözləmələri. Ölkədə inflyasiya səviy- yəsinin digər ölkələrə nəzərən qalxması onun valyuta məzənnəsinu aşağı salır və ə ksinə.
Ticarət balansı ödəniş balansında əsas yer tutur. Ona görə də ödəniş balan- sının cari əməliyyatları əks etdirən maddələri milli pul vahidinin valyuta məzənnəsina daha çox təsir edirlər. Cari ödəniş balansının kəsiri dünya bazarında yerli mal və xidmətlərin aşağı rəqabətədavamlılığını və həmin ölkənin vətəndaşları üçün xarici malların daha cəlbedici olduğunu göstərir. Bu isə dövlətin xarici borcunun artımına və milli pul vahidinin dəyişmə məzənnəsinun azalma tendensiyasına gətirib çıxarır. Lakin burada əsas rol ixrac və idxal mallarının qiymətlərinin elastikliyinə məxsusdur. Bu isə о deməkdir ki, idxal mallarına tələb qeyri elastiki olarsa, milli valyutanın dəyişmə məzənnəsinun düşməsi ölkənin ticarət balansını kəskinləşdirə bilər. Ticarət balansının saldosu ilə milli pul vahidinin valyuta məzənnəsinun enməsi və ya qalxması arasındakı asılılıq səkil 2.1. -də göstərilmişdir.
+ S b 0 T 63
- a
Şə kil 2.1. Ticarət balansı saldosunun (T) və valyuta məzənnəsinun (S) qarşılıqlı asılılığı
Ə
artarsa, milli valyutanın qiymətdən düşməsi məyyən dövr üçün ticarət balansının kəskinləşməsinə səbəb olacaq (a əyrisi). Ticarət balansının saldosunun dəyişməsi göstərir ki, milli pul vahidinin valyuta məzənnəsinun enməsi 0 nöqtəsində baş vermişdir. Lakin istehlakçılar idxal mallarını almaqda davam edir, milli mal istehsalçıları isə ixracı hələ artırmırlar. Bu səbəbdən də ticarət balansı pisləşir. Milli pul vahidinin valyuta məzənnəsinun artması və idxal mallarına qeyri elastiki tələbin saxlandığı (b əyrisi) zaman idxal xərclərinin azalması baş verəcək. Əgər bu halda idxal kimi ixrac da sürətlə azalmasa, ölkənin ticarət balansı yaxşılaşacaq. Lakin ixrac və idxalın qeyri elastikliyi zaman da valyuta bazarı stabil qala bilər, çünki milli pul vahidinin tələb və təklifini formalaşdıran bir çox başqa faktorlar mövcuddur. Mərkəzi banklar valyuta siyasətini milli pul vahidlərinin bazar (tarazlıq) məzənnəsinun müdafiəsi üzrə həyata keçirirlər. Onların valyuta bazarındakı əsas rolu milli pulların kəskin kurs dəyişmələrinə yol verməməkdən, kursları bu və ya başqa sərhədlərdə saxlamaqdan ibarətdir. Valyuta tənzimlənməsi milli, beynəlxalq və regional səviyyədə reallaşır. Dövlətlər səviyyəsində valyuta tənzimlənməsi Maliyyə Nazirliyi, Mərkəzi Bank, valyuta (maliyyə) nəzarəti orqanları tərəfindən aparılır. Valyuta tənzimlənməsi - beynəlxalq hesablaşmaların və valyuta əməliyyatlarının aparılması qaydalarının dövlət tərəfindən müəyyən olunmasıdır. Birbaşa valyuta tənzimlənməsi qanunvericilik aktları vasitəsilə, dolayı valyuta tənzimlənməsi isə bazarın iqtisadi
64 agentlərinin davranışına iqtisadi, о cümlədən maliyyə-kredit üsulları ilə təsir göstərmək yolu ilə həyata keçirilir. Valyuta-kredit münasibətlərinin beynəlxalq miqyasda tənzimlənməsində BVF-nin roluna aşağıdakıları aid etmək olar: - BVF valyuta məzənnələri rejiminin dövlətlərarası tənzimlənməsini həyata keçirir; - SDR buraxmaq yolu ilə BVF şərtsiz likvid vəsait yaratmaq səlahiyyətinə malikdir. Bu vəsait isə tədiyə balansı kəsirinin ödənilməsinə şərait yaradır; - Fond qızılın demonetizasiyası siyasətinin icraçısıdır; - Fondun tənzimləmə fəaliyyətinin mühüm istiqaməti valyuta məhdudiy- yətlərinin aradan qaldmlmasıdır; - BVF üzv ölkələrə kredit verməklə beynəlxalq valyuta-kredit münasibətlərinin tənzimlənməsində iştirak edir; BVF daim üzv ölkələrin makroiqtisadi siyasətinə və dünya iqtisadiyyatının qurumuna təsir və nəzarət edir.
FƏS L 3. Makroiqtisadi proseslərin dövlət tənzimlənməsində pul və məzənnə siyasətinin təsir gücünün artırılması və bu sahədə mövcud perspektivlər 3.1. Makroiqisadi tənzimləmədə pul-kredit mexanizmlərinin rolunun gücləndirilməsi Pul-kredit siyasəti başlıca olaraq dəyər amilləri vasitəsilə makroiqtisadi parametrlərə: iqtisadi artıma, məşğulluğa, qiymətə, tədiyyə balansına təsir göstərilməsini özündə əks etdirir. Bazar iqtisadiyyatının dövlət tənzimlənməsində pul-kredit metodları XX ə srin 30-cu illərinə qədər, demək olar, praktik əhəmiyyət kəsb etməmişdi. Bu Yüklə 0,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|