Microsoft Word \304\356\352\363\354\345\355\3621

 
 
 
220 
Örnek tümceler; 
a)
  Они  сидели  на  перилах,  курили,  и  Бочкарёв  пытался  выяснить,  какая 
муха  укусила  старика,  откуда  это  неожиданное  предложение. 
(Д.Гранин)
350
 
Korkuluklarda oturup sigara içiyorlardı, ve Boçkarev hangi dağda kurt öldü 
de ihtiyar bu beklenmedik teklifi yaptı diye anlamaya çalıştı. 
b)
  Однажды в учительской, не знаю, какая муха её укусила, но она  вдруг 
обращается  с  просьбой  разрешить  ей  присутствовать  на  моём  уроке. 
(Г.Матвеев)
351
 
Bir  keresinde  öğretmenler  odasında,  bilmem  hangi  dağda  kurt  öldü,  benim 
dersime katılması konusunda ona izin vermem için ansızın ricada bulundu. 
 
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce  içinde  tümce  olarak  (örnek  a,  b)    kullanılmaktadır.  Yanında  кого? 
(kogo?)  –  kimi?  sorusuna  cevap  veren  şahıs  zamiri  ya  da  isim  şeklinde    dolaysız 
nesne kullanılır. 
Deyim tekil halde kullanılmaktadır. 
 
Намылить голову (кому-то). 
Türkçe anlamı = bir kimsenin başını sabunlamak; 
Türkçe karşılığı = iyice paylamak, dersini vermek, fırçalamak; 
Aslı =  “den Kopf waschen” Almanca’dan geçen taklit. 
                                                 
350
 R. .Yarantsev, 1981, s. 34 
351
 A. .Molotkov, 1978, s. 256 

---

 
 
 
221 
Deyimin  kökeni,  Çarlık  dönemindeki  ağır  askeri  hizmetle  (süresiz  ya  da  25 
senelik) bağlantılıdır. Askere alınırken gençlerin saçları traşla sıfıra vurulurdu. Ve bu 
işleme başlarken gencin kafası iyice sabunlanır, sonra da traş edilirdi. Dolayısıyla bu 
deyim “намылить голову” (namılit’ golovu) - iyice paylamak (başını sabunlamak) 
tehdit senbolü olarak kalmıştır.
352
  
 
Örnek tümceler; 
a)
  Сердце у него так и ёкнуло: он привык, что его вызывали только за тем, 
чтобы намылить голову – неужели он опять в чём-нибудь провинился? 
(Щепкина-Куперник)
353
 
Korkudan  kalbi  yerinden  fırladı.  Onu  sadece  fırçalamak  için  çağırmalarına 
alışmıştı. Yoksa yine bir şey yapmıştı? 
b)
  Отец намылил голову сыну, за то, что он пришёл поздно домой.  
Oğlu  eve geç geldiği için babası onu iyice payladı. 
c)
  В конце концов придёте вы домой,  и тогда я намылю вам головы. 
Eninde sonunda eve gelirsiniz ve o zaman benden fırçayı yersiniz
. 
 
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce içinde yüklem (örnek a, b, c) görevini üstlenmektedir. Fiil Rusça’nın 
her üç zamanında da kullanılabilmektedir. 
Deyim hem tekil halde hem de çoğul halde kullanılmaktadır.  
 
 
                                                 
352
 V.M.Mokiyenko, 2005, s. 147 
353
 A. .Molotkov, 1978, s. 257 

---

 
 
 
222 
Острый  (на) язык  
Türkçe anlamı = sivri dilli; 
Türkçe karşılığı = sivri dilli, lafını sakınmayan; 
Aslı =  “langue acérée” Fransızca’dan geçen taklit. 
Bu  deyimin  etimolojisi  konusunda  fazla  bilgi  yoktur.  Araştırmalardan  elde 
edebildiğimiz tek yorum, bu deyimin “острое перо” (ostroye pero) – keskin kalem 
ifadesine bağlı olmasıdır.
354
 
 
Örnek tümceler; 
a)
  Почти  все  поромщики  –  люди  словоохотливые,  острые  на  язык  и 
бывалые. (К.Паустовский).
355
 
Hemen  hemen  tüm  mavnacılar  konuşkan,  lafını  sakınmayan  ve  görmüş  
geçirmiş kimselerdir. 
b)
  Алексей Сергеевич очень хорошо знал, что жена его глупа; но чуть ли 
не  с  первого  году  женитьбы  приучил  себя  притворяться,  будто  она 
очень остра на язык и любит колкости говорить. (Тургенев)
356
  
Aleksey  Sergeyeviç  karısının  aptal  olduğunu  iyi  bilirdi,  ama  evliliğinin  ilk 
senesinden  itibaren  karısının  sözde  lafını  sakınmayan  ve  iğneli  konuşmayı 
seven biri gibi olduğunu kabul etmeye kendini alıştırdı. 
 
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce içinde niteleyici (örnek a, b) olarak kullanılmaktadır. 
Deyim hem tekil halde hem de çoğul halde kullanılır. 
                                                 
354
 N.M.Şanskiy,  1987, s. 118 
355
 Ö.Aydın Süer, 1999, s. 181 
356
 A. .Molotkov, 1978, s. 299 

---

 
 
 
223 
Пустить пыль в глаза 
Türkçe anlamı = gözlere toz atmak; 
Türkçe karşılığı = göz boyamak, kendini olduğundan farklı göstermek; kötü 
şeyi iyi göstererek aldatmak; 
Aslı =  “jeter de la poudre aux yeux” Fransızca’dan geçen taklit. 
Bu deyimin kökenleri  hakkında çok sayıda görüş vardır. Bazı bilim adamları 
bu  deyimin Rus  kökenlere  sahip  olduğunu  savunarak  1726  yılında  çıkan “Ferman” 
adlı    belgeyi  temel  olarak  göstermektedirler.  Fakat  adı  geçen  belgede  “пустить 
пыль  в  глаза”  (pustit’  pıl’  v  glaza)  –  göz  boyamak  (gözlere  toz  atmak)  deyimi 
“бросать песком в глаза” (brosat’ peskom  v glaza) – gözlere kum atmak  şeklinde  
kullanılmıştır.  Ve  bu  da  bize  bu  deyimin  Rusça  kökene  sahip  olmadığı  konusunda 
ipucu vermektedir. 
Uluslararası  olan  bu  deyimin  Rusça’ya  Fransız  dilinden  geçtiği 
düşünülmektedir.  Çünkü  “пыль”  (pıl’)  –  toz  sözcüğü,  eşanlamlı  olarak  sadece 
Fransızca  deyimde  aynı  anlama  gelen    “la  poudre”  şeklinde  kullanılmıştır.  Bu 
deyimin  diğer  Batı  Slav  dillerine  ise  Almanca’dan  geçtiği  düşünülmektedir.  Çünkü 
bu  dillerde  Almanca’daki  eşanlamlı  sözcük  olan  “sand”  –  “песок”  (pesok)  -  kum 
sözcüğü kullanılmıştır.  
 Bu  deyimin  mecazi  anlamı  hayvan  kürklerinin  satış  şeklinden  gelmektedir. 
Kürk tacirleri, kürklerini satarken onları daha alımlı göstermek için üzerine ince bir 
toz serperdi. Ürünlerini satarken kürkü çırpar ve tozun müşterinin gözüne kaçmasını 
sağlarlardı.  Rus  tüccarlar  ise  kürklerin  üzerine  tütün  tozu  serperlerdi.  Müşteri  tozu 
yuttuğunda  öksürmeye  başlar  ve  övülen  malı  hemen  alıp  giderdi.  Kürkün  istenilen 

---