Microsoft Word \304\356\352\363\354\345\355\3621

 
 
 
209 
Чёрт возьми! 
Türkçe anlamı = şeytan alsın!; 
Türkçe karşılığı = Allah kahretsin!, Allan cezasını versin!; 
Aslı =  Eski Rusça. 
Eski zamanlara ait beddualara dayanmaktadır.
326
 
 
Örnek tümceler; 
a)
  Чёрт возьми! – вдруг вскричал Следнёв, с силой ударив по колену. Но 
почему же ты ещё раз не поговорил с ней? Почему?
327
 
Slednev şiddetle dizine vurarak: “  Allah kahretsin! Ama onunla niçin bir kez 
daha konuşmadın? Niçin?” diye aniden bağırmaya başladı. 
b)
  Сговорились  они,  что  ли,  чёрт  возьми!  Женись!  Превосходно!  Назло 
всем женюсь! (А.Н.Толстой)
328
 
Onlar  sözbirliği  mi  yaptılar,  Allan  kahretsin!  Evlen!  Güzel!  nadına 
evleneceğim! 
 
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce içinde ünlem şeklindedir.  
Deyim değişmemektedir. 
 
 
 
 
                                                 
326
 N.M.Şanskiy,  1987, s. 154 
327
 Ö.Aydın Süer, 1999, s. 313  
328
 R. .Yarantsev, 1981, s. 69 

---

 
 
 
210 
3.9. Batı Avrupa Dillerinden Geçen Bazı Deyimler 
 
Брать / взять быка за рога 
Türkçe anlamı = öküzü boynuzlarından tutmak; 
Türkçe karşılığı = bir işe azimle, kararlılıkla başlamak; işi baştan sıkı tutmak; 
turnayı  gözünden  vurmak;  işin  can  alıcı  noktasını  ele  almak;  bir  işe  birden  ve 
cesaretle atılmak; 
Aslı =  “prendre le taureau par les cornes” Fransızca’dan geçen taklit. 
Bu  deyimin  çıkış  noktası  eskiden  beri  süregelen  bir  gelenekle  bağlantılıdır. 
Pek  çok  ülkede  at  yerine  öküzlerle  çift  sürülür.  Pulluktaki  öküzün  inat  ettiği 
daramlarda ise öküz, boynuzundan tutup çekilir.
329
 
 
Örnek tümceler; 
a)
  Немцы решили взять быка за рога и неожиданно... бросились прямо к 
командному пункту батальона. (К. Симонов)
330
 
Almanlar işi baştan sıkı tutmaya karar verdiler ve ansızın doğrudan taburun 
kumanda merkezine saldırdılar. 
b)
  Мы  к  вам  по  важному  делу...  Позвольте  без  предисловий,  чтобы,  как 
говориться , взять быка за рога. (К.Федин)
331
 
Önemli  bir  iş  için  size  geldik…  Lafı  uzatmadan,  hani  nasıl  derler,  işin  can 
alıcı noktasına gelmemize izin veriniz. 
 
 
                                                 
329
 Gruşko, Medvedev, 2000, s. 40 
330
 Ö.Aydın Süer, 1999, s. 10 
331
 R. .Yarantsev, 1981, s. 133 

---

 
 
 
211 
c)
  Режиссёр  в  раздумье  походил  по  номеру.  –  Что-то не выходит  у  нас... 
Сразу быка за рога взяли, так не годится, - сказал он. (Шукшин)
332
  
Yönetmen  düşünceler  içinde  odada  geziniyordu.  “Nedense  bizden  bir  şey 
çıkmıyor.  şe birden atıldık, böyle olmaz”, dedi  
 
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce içinde yüklem (örnek a, b, c) görevini üstlenmektedir. Fiil Rusça’nın 
her üç zamanında  da ve hem tekil halde hem de çoğul halde  kullanılabilmektedir. 
sim ise sadece tekil halde  kullanılmaktadır. 
 
Бросать камешки в огород 
Türkçe anlamı = bahçeye taş atmak; 
Türkçe  karşılığı  =  taş  atmak,  laf  çarpmak,  üstü  kapalı  laf  etmek,  imalı 
konuşmak; 
Aslı =  “jeter des pierres dens le jardin de qn.” Fransızca’dan geçen taklit. 
Bu  deyim  hem  Fransızca’da  -  “Jeter  des  pierres  dens  le  jardin  de  qn.”  
(kötü  sözler  söylemek,  iğnelemek)  hem  de  Almanca’da  –  “Steine  in  den  Garden 
werfen”  (zarar  vermek,  kötülük  yapmak)  anlamlarıyla  kullanılmaktadır.  Deyim, 
düşman  komşunun  bahçesini  ya  da  bostanını  kirletmek  ve  bahçeyi  verimsiz  hale 
getirmek amacıyla taş atılmasından ortaya çıkmıştır. Bu Rusça deyim Fransızca’daki 
aynı  anlamıyla  kullanıldığı  için  bu  dilden  taklit  kabul  edilmektedir.  Bu  taklit  19. 
yüzyılda konuşma dilinde yaygın olarak kullanılmaktaydı. Nijegorodskaya ilinde 19. 
                                                 
332
 N.V.Basko, 2002, s. 16 

---

 
 
 
212 
yüzyılın  ortalarında  N.A.  Dobrolyubov  tarafından  yapılan  bir  yazışmada  “Bu  taş 
bizim bahçemize atıldı” sözü kullanılmıştır.
333
  
 
Örnek tümceler; 
a)
  Всплеск  смеха.  Лихошёртов  побагровел,  понял,  в  чей  огород 
камешек.
334
 
Bir kahkaha tufanı yükseldi. Lihoşortov kızardı, kime laf çarpıldığını anladı
.  
b)
  В  своём  комментарии  журналист  бросал  камешки  в  огород 
правительства. (из прессы)
335
 
Gazeteci kendi yorumunda hükümete laf çarptı. 
c)
  - В наш огород камешки бросает! – добродушно заметил генерал, видя 
обший смех. (Гончаров)
336
 
General herkesin güldüğünü görünce iyi niyetle, “bize laf çarptırdı”, dedi. 
 
Deyim konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır. 
Tümce içinde yüklem (örnek a, b, c) görevini üstlenmektedir. Fiil genelde 
şimdiki ve geçmiş zamanda kullanılmaktadır. 
Deyim hem tekil halde hem de çoğul halde kullanılabilmektedir.  
 
В конце концов 
Türkçe anlamı =  en sonunda; 
Türkçe karşılığı = eninde sonunda, er geç, nihayet; 
                                                 
333
 V.M.Mokiyenko, 2005, s. 284 
334
 Ö.Aydın Süer, 1999, s.13 
335
 N.V.Basko, 2002, s. 20 
336
 A. .Molotkov, 1978, s. 48 

---