25
Fransa. Fransa I Dünya müharibəsindən sonra. Fransa və Versal-Vaşinqton sistemi.
1919-cu il seçkiləri. “Milli blok”un qələbəsi. Daxili siyasət və sosial qanunvericilik.
Fəhlə hərəkatının inkişafında yeni tendensiyalar. Fransa və Rurun işğalı.
taliya. I Dünya müharibəsinin taliya üçün nəticələri. Müharibə və liberal
parlamentli dövlətin böhranı. Müharibədən sonrakı ictimai-iqtisadi problemlər.
Millətçilik. Faşist hərəkatının yaranması. talyan faşizminin xüsusiyyətləri. Faşizmin
hücuma keçməsi. Liberal siyasi dairələrin faşizmə münasibəti və faşizmin fəhlə
partiyaları tərəfindən qiymətləndirilməsi. Kütləvi antifaşist fəaliyyəti. 1922-ci ildə siyasi
böhranın artması. “Roma üzərinə yürüş”. Faşizmin hakimiyyətə gəlməsi. taliyada
faşizminin qələbə çalmasının səbəbləri.
ABŞ. I Dünya müharibəsinin ABŞ üçün nəticələri. Amerika Birləşmiş Ştatlarının
iqtisadi inkişafı. Dövlət tənzimlənməsinin güclənməsi. Vilson hökumətinin daxili və
xarici siyasəti. Versal müqaviləsinin təsdiq olunması ətrafında mübarizə və onun
nəticələri. solyasionism. ABŞ Vaşinqton konfransında.
Kapitalizmin sabitləş
mə
si (1924-1929).
Kapitalist
ölkə
lə
rində
sosial-iqtisadi,
ideya-siyasi
inkiş
afın
baş
lıca
xüsusiyyə
tlə
ri.
qtisadiyyatın sabitləşdirilməsi və müxtəlif ölkələrdə onun xüsusiyyətləri. Pul-kredit
sisteminin sabitləşməsi. Sənayenin tərəqqisi və onun mənbələri. Texniki tərəqqinin əsas
istiqamətləri.
Yeni
sənaye
sahələri.
stehsalın
səmərələşdirilməsi.
Dövlət
tənzimlənməsinin zəifləməsi. Müharibədən sonra dövlət quruluşunun və siyasi partiya
sisteminin inkişafının başlıca formaları. Parlamentarizm. Liberal və sosial demokrat
reformizmi. “Sosial tərəfdaşlıq” nəzəriyyəsi və təcrübəsi. Avtoritar və faşist hərəkatları
və rejimləri.
Muzdlu fəhlələrin sayının artması. Muzdlu fəhlələrin tərkibi və quruluşunda
dəyişikliklər. Fəhlələrin ən mühüm çıxışları.
Demokratik hərəkat. Kapitalın inkişaf etdiyi ölkələrdə demokratik islahatlar
uğrunda mübarizə. Antifaşist çıxışlar. Avtoritar rejimlərə qarşı mübarizə.
Müstəmləkələrdə və asılı ölkələrdə milli azadlıq hərəkatları.
Beynəlxalq münasibətlərdə stabilləşmə. Sovet ttifaqının qüvvətlənməsi. SSR-nin
tanınması dövrü Sülh və tərksilah uğrunda mübarizə. Brian-Kelloq paktı. mperialist
ziddiyyətlərin artması. Dəniz silahlarına dair məsələ uğrunda mübarizə. Təzminatlar
problemi. Daues planı. Lokarno konfransı və onun qərarları. Yunqa planı.
ABŞ
. ABŞ-da kapitalizmin stabilləşmə xüsusiyyətləri. Kulic hökumətinin daxili
siyasəti. Dövlət tənzimlənməsinin zəifləməsi. “Möhkəm fərdiyyətçilik” ideologiyası.
Huver və “tənzimlənən fərdiyyətçilik” nəzəriyyəsi. Şovinizm. rqçilik. Fundamentalizm
ideologiyası. Partiya-siyasi mübarizə. 1928-ci il seçkiləri. Fəhlə hərəkatının və
demokratik hərəkatın zəifləməsi. ctimai-siyasi və əqidə mühitində dəyişikliklər. Biznes
kultu. “Sosial tərəfdaşlıq” siyasəti.
Böyük Britaniya. Sabitləşmə dövründə sosial-iqtisadi inkişafın xüsusiyyətləri. lk
leyborist hökuməti və onun siyasəti. SSR ilə diplomatik münasibətlərin qurulması.
Leyborist hökumətinin istefası. S.Bolduinin mühafizəkar hökuməti. Funt sterlinqin qızıl
standartının bərpa olunması. 1926-cı ildə ngiltərədə ümumi tətil. Həmkarlar ittifaqları
haqqında 1927-ci il qanunu. SSR ilə diplomatik əlaqələrin kəsilməsi. 1929-cu il
seçkiləri. kinci leyborist hökuməti. ngiltərə ilə Sovetlər arasında diplomatik əlaqələrin
bərpa olunması.
Fransa. Sabitləşmə dövründə Fransanın ictimai-iqtisadi inkişafı. “Sol blok”
hakimiyyət başında. SSR -nin tanınması. Müstəmləkə müharibələri. Pasifismin
26
güclənməsi. Fransa və Lokarno konfransı. “Milli birlik” hökuməti. Onun daxili və xarici
siyasəti. Fransa və təzminat problemi. Brian-Kelloq paktı. “Pan-Avropa” planı.
Almaniya. Alman iqtisadiyyatının stabilləşməsi. Kapitalism rasionalizmi. Dövlət
tənzimlənməsi tendensiyaları. Burjuaziyanın mövqelərinin möhkəmlənməsi. Stabilləşmə
dövründə burjua partiyalarının strategiya və taktikası. Almaniyanın xarici siyasəti. Daues
planı. Lokarno konfransının qərarları. Almaniyanın Millətlər Liqasına daxil olması.
Rapallo siyasəti.
taliya. Dövlətin faşistləşdirilməsi prosesinin başlanması və onun xüsusiyyətləri.
Faşizmin ictimai-iqtisadi siyasəti. Faşizmə qarşı müxalifətin güclənməsi. “Mateotti
böhranı”. Antifaşist partiyaların fəaliyyəti. Aventin bloku. Antifaşist müxalifətin
məğlubiyyəti. 20-ci illərin ikinci yarısında faşist rejiminin təkamülü. 1926-cı ilin
fövqəladə qanunları. Korporativ faşizm doktrinasının elan olunması. Siyasi
nümayəndəliyin islahatına dair 1928-ci il qanunları. Vatikanla qarşılıqlı əlaqələr və 1929-
cu il Lateran müqaviləsi.
1929-1939-cu illərin dünya iqtisadi böhranı.
30-cu illərin əvvəllərində dünya iqtisadi böhranının yaranmasının və xüsusi
dərinliyinin səbəbləri. Böhranın xarakteri və onun fərqləndirici xüsusiyyətləri. Böhran
şə
raitində fəhlə kütlələrinin vəziyyəti, onların öz hüquqları uğrunda mübarizəsi.
qtisadiyyatın dövlət tərəfindən tənzimlənməsinin güclənməsi. Müxtəlif dövlət
tənzimləmə sistemləri. Siyasi böhranın nəticələri.
ABŞ
. 1929-1933-cü illər ABŞ böhranının xüsusiyyətləri. Sənaye, maliyyə sistemi
və kənd təsərrüfatının vəziyyəti. Zəhmətkeşlərin vəziyyəti. Fəhlə və fermer hərəkatı.
stehsalatda həmkarlar ittifaqlarının yaradılması uğrunda hərəkat. Üçüncü partiya
yaratmaq cəhdləri. 1932-ci il seçkiləri. ABŞ-ın xarici siyasəti.
Almaniya. Almaniyada iqtisadi böhranın xüsusiyyətləri. Sosial-demokrat Muller
kabinetinin istefası. Prezident hökumətinə keçid. Brüninq hökumətinin siyasəti. ri
inhisar və bankların “sağlamlaşdırma” aksiyaları. Orta təbəqənin var-yoxdan çıxması.
Faşizm təhlükəsinin artması. Nasional-sosialist partiyasının siyasət və taktikası.
Monopoliyalar və faşist hərəkatı. Nasional-sosializm və orta təbəqələr. Faşizm və fəhlə
partiyaları. Sosial-demokratların “az pislik” siyasəti. Veymar respublikasının partiya-
siyasi sisteminin böhranı.
Böyük Britaniya. Böyük Britaniyada qlobal iqtisadi böhranın xüsusiyyətləri.
qtisadiyyatın vəziyyəti. Zəhmətkeşlərin vəziyyəti. kinci leyborist hökumətin siyasəti.
Koalision “milli hökumət”in yaradılması. “Milli hökumət”in antiböhran tədbirləri. Dövlət
tənzimlənməsinin Britaniya variantı. mperiyanın “milli hökumət”siyasəti. Vestminster
nizamnaməsi. Ottava konfransı.
Fransa. 1929-1933-cü illərin iqtisadi böhranı və Fransada onun xüsusiyyətləri.
“Dirijizm” siyasəti. Avtoritar və faşist cərəyanlarının güclənməsi. Antifaşist və
antimüharibə hərəkatı. 1932-ci il seçkiləri. “Sol blokun ikinci dəfə elan olunması” və
onun siyasəti. Fransa Millətlər Liqasında. Sovet ttifaqı ilə hücum etməmək barədə saziş.
taliya. 1929-1933-cu illərdəki taliya böhranının xüsusiyyətləri. Böhranın sosial
nəticələri. Dövlət tənzimləməsinin güclənməsi. Korporativ sistemin yaradılması. Böhran
illərində antifaşist hərəkatın vəziyyəti. Antifaşist partiyalar gizli fəaliyyətdə və
mühacirətdə. Antifaşist qüvvələrin bir-birilə əlaqəsinin olmaması.
spaniya. spaniya burjua-demokratik inqilab ərəfəsində. Əhalinin sosial tərkibi və
strukturu. Dövlət və siyasi quruluş. Əsas siyasi partiyalar. Fəhlə hərəkatının vəziyyəti.
Anarxistlər, kommunistlər və sosial-reformistlər. Həmkarlar ittifaqları. nqilabın
başlanması və ilk mərhələsi. lk inqilabi dəyişikliklər.