Microsoft Word Avropa Amerika 2015. doc

 

25 

Fransa. Fransa I Dünya müharibəsindən sonra. Fransa və Versal-Vaşinqton sistemi. 

1919-cu  il  seçkiləri.  “Milli  blok”un  qələbəsi.  Daxili  siyasət  və  sosial  qanunvericilik. 

Fəhlə hərəkatının inkişafında yeni tendensiyalar. Fransa və Rurun işğalı. 

taliya.  I  Dünya  müharibəsinin  taliya  üçün  nəticələri.  Müharibə  və  liberal 

parlamentli  dövlətin  böhranı.  Müharibədən  sonrakı  ictimai-iqtisadi  problemlər. 

Millətçilik.  Faşist  hərəkatının  yaranması.  talyan  faşizminin  xüsusiyyətləri.  Faşizmin 

hücuma  keçməsi.  Liberal  siyasi  dairələrin  faşizmə  münasibəti  və  faşizmin  fəhlə 

partiyaları tərəfindən qiymətləndirilməsi. Kütləvi antifaşist fəaliyyəti. 1922-ci ildə siyasi 

böhranın  artması.  “Roma  üzərinə  yürüş”.  Faşizmin  hakimiyyətə  gəlməsi.  taliyada 

faşizminin qələbə çalmasının səbəbləri. 

ABŞ.  I  Dünya  müharibəsinin  ABŞ  üçün  nəticələri.  Amerika  Birləşmiş  Ştatlarının 

iqtisadi  inkişafı.  Dövlət  tənzimlənməsinin  güclənməsi.  Vilson  hökumətinin  daxili  və 

xarici  siyasəti.  Versal  müqaviləsinin  təsdiq  olunması  ətrafında  mübarizə  və  onun 

nəticələri.  solyasionism. ABŞ Vaşinqton konfransında. 

Kapitalizmin sabitləşməsi (1924-1929). 

Kapitalist 

ölkələrində 

sosial-iqtisadi, 

ideya-siyasi 

inkişafın 

başlıca 

xüsusiyyətləri.  

qtisadiyyatın sabitləşdirilməsi və müxtəlif ölkələrdə onun xüsusiyyətləri. Pul-kredit 

sisteminin sabitləşməsi. Sənayenin tərəqqisi və onun mənbələri. Texniki tərəqqinin əsas 

istiqamətləri. 

Yeni 

sənaye 

sahələri. 

stehsalın 

səmərələşdirilməsi. 

Dövlət 

tənzimlənməsinin  zəifləməsi.  Müharibədən  sonra  dövlət  quruluşunun  və  siyasi  partiya 

sisteminin  inkişafının  başlıca  formaları.  Parlamentarizm.  Liberal  və  sosial  demokrat 

reformizmi.  “Sosial  tərəfdaşlıq”  nəzəriyyəsi  və  təcrübəsi.  Avtoritar  və  faşist  hərəkatları 

və rejimləri. 

Muzdlu  fəhlələrin  sayının  artması.  Muzdlu  fəhlələrin  tərkibi  və  quruluşunda 

dəyişikliklər. Fəhlələrin ən mühüm çıxışları. 

Demokratik  hərəkat.  Kapitalın  inkişaf  etdiyi  ölkələrdə  demokratik  islahatlar 

uğrunda  mübarizə.  Antifaşist  çıxışlar.  Avtoritar  rejimlərə  qarşı  mübarizə. 

Müstəmləkələrdə və asılı ölkələrdə milli azadlıq hərəkatları. 

Beynəlxalq münasibətlərdə stabilləşmə. Sovet  ttifaqının qüvvətlənməsi. SSR-nin 

tanınması  dövrü  Sülh  və  tərksilah  uğrunda  mübarizə.  Brian-Kelloq  paktı.  mperialist 

ziddiyyətlərin  artması.  Dəniz  silahlarına  dair  məsələ  uğrunda  mübarizə.  Təzminatlar 

problemi. Daues planı. Lokarno konfransı və onun qərarları. Yunqa planı. 

ABŞ.  ABŞ-da  kapitalizmin  stabilləşmə  xüsusiyyətləri.  Kulic  hökumətinin  daxili 

siyasəti.  Dövlət  tənzimlənməsinin  zəifləməsi.  “Möhkəm  fərdiyyətçilik”  ideologiyası. 

Huver  və  “tənzimlənən  fərdiyyətçilik”  nəzəriyyəsi.  Şovinizm.  rqçilik.  Fundamentalizm 

ideologiyası.  Partiya-siyasi  mübarizə.  1928-ci  il  seçkiləri.  Fəhlə  hərəkatının  və 

demokratik hərəkatın zəifləməsi.  ctimai-siyasi və əqidə mühitində dəyişikliklər. Biznes 

kultu. “Sosial tərəfdaşlıq” siyasəti. 

Böyük  Britaniya.  Sabitləşmə  dövründə  sosial-iqtisadi  inkişafın  xüsusiyyətləri.  lk 

leyborist  hökuməti  və  onun  siyasəti.  SSR   ilə  diplomatik  münasibətlərin  qurulması. 

Leyborist hökumətinin istefası. S.Bolduinin  mühafizəkar hökuməti. Funt sterlinqin qızıl 

standartının  bərpa  olunması.  1926-cı  ildə  ngiltərədə  ümumi  tətil.  Həmkarlar  ittifaqları 

haqqında  1927-ci  il  qanunu.  SSR   ilə  diplomatik  əlaqələrin  kəsilməsi.  1929-cu  il 

seçkiləri.  kinci leyborist hökuməti.  ngiltərə  ilə Sovetlər arasında  diplomatik əlaqələrin 

bərpa olunması. 

Fransa.  Sabitləşmə  dövründə  Fransanın  ictimai-iqtisadi  inkişafı.  “Sol  blok” 

hakimiyyət  başında.  SSR -nin  tanınması.  Müstəmləkə  müharibələri.  Pasifismin 

---

 

26 

güclənməsi. Fransa və Lokarno konfransı. “Milli birlik” hökuməti. Onun daxili və xarici 

siyasəti. Fransa və təzminat problemi. Brian-Kelloq paktı. “Pan-Avropa” planı.  

Almaniya.  Alman  iqtisadiyyatının  stabilləşməsi.  Kapitalism  rasionalizmi.  Dövlət 

tənzimlənməsi tendensiyaları. Burjuaziyanın  mövqelərinin  möhkəmlənməsi.  Stabilləşmə 

dövründə burjua partiyalarının strategiya və taktikası. Almaniyanın xarici siyasəti. Daues 

planı.  Lokarno  konfransının  qərarları.  Almaniyanın  Millətlər  Liqasına  daxil  olması. 

Rapallo siyasəti. 

taliya.  Dövlətin  faşistləşdirilməsi  prosesinin  başlanması  və  onun  xüsusiyyətləri. 

Faşizmin  ictimai-iqtisadi  siyasəti.  Faşizmə  qarşı  müxalifətin  güclənməsi.  “Mateotti 

böhranı”.  Antifaşist  partiyaların  fəaliyyəti.  Aventin  bloku.  Antifaşist  müxalifətin 

məğlubiyyəti.  20-ci  illərin  ikinci  yarısında  faşist  rejiminin  təkamülü.  1926-cı  ilin 

fövqəladə  qanunları.  Korporativ  faşizm  doktrinasının  elan  olunması.  Siyasi 

nümayəndəliyin islahatına dair 1928-ci il qanunları. Vatikanla qarşılıqlı əlaqələr və 1929-

cu il Lateran müqaviləsi. 

1929-1939-cu illərin dünya iqtisadi böhranı. 

30-cu  illərin  əvvəllərində  dünya  iqtisadi  böhranının  yaranmasının  və  xüsusi 

dərinliyinin  səbəbləri.  Böhranın  xarakteri  və  onun  fərqləndirici  xüsusiyyətləri.  Böhran 

şə

raitində  fəhlə  kütlələrinin  vəziyyəti,  onların  öz  hüquqları  uğrunda  mübarizəsi. 

qtisadiyyatın  dövlət  tərəfindən  tənzimlənməsinin  güclənməsi.  Müxtəlif  dövlət 

tənzimləmə sistemləri. Siyasi böhranın nəticələri. 

ABŞ.  1929-1933-cü  illər  ABŞ  böhranının  xüsusiyyətləri.  Sənaye,  maliyyə  sistemi 

və  kənd  təsərrüfatının  vəziyyəti.  Zəhmətkeşlərin  vəziyyəti.  Fəhlə  və  fermer  hərəkatı. 

stehsalatda  həmkarlar  ittifaqlarının  yaradılması  uğrunda  hərəkat.  Üçüncü  partiya 

yaratmaq cəhdləri. 1932-ci il seçkiləri. ABŞ-ın xarici siyasəti. 

Almaniya.  Almaniyada  iqtisadi  böhranın  xüsusiyyətləri.  Sosial-demokrat  Muller 

kabinetinin  istefası.  Prezident  hökumətinə  keçid.  Brüninq  hökumətinin  siyasəti.  ri 

inhisar  və  bankların  “sağlamlaşdırma”  aksiyaları.  Orta  təbəqənin  var-yoxdan  çıxması. 

Faşizm  təhlükəsinin  artması.  Nasional-sosialist  partiyasının  siyasət  və  taktikası. 

Monopoliyalar  və  faşist  hərəkatı.  Nasional-sosializm  və  orta  təbəqələr.  Faşizm  və  fəhlə 

partiyaları.  Sosial-demokratların  “az  pislik”  siyasəti.  Veymar  respublikasının  partiya-

siyasi sisteminin böhranı. 

Böyük  Britaniya.  Böyük  Britaniyada  qlobal  iqtisadi  böhranın  xüsusiyyətləri. 

qtisadiyyatın  vəziyyəti.  Zəhmətkeşlərin  vəziyyəti.  kinci  leyborist  hökumətin  siyasəti. 

Koalision “milli hökumət”in yaradılması. “Milli hökumət”in antiböhran tədbirləri. Dövlət 

tənzimlənməsinin  Britaniya  variantı.  mperiyanın  “milli  hökumət”siyasəti.  Vestminster 

nizamnaməsi. Ottava konfransı. 

Fransa.  1929-1933-cü  illərin  iqtisadi  böhranı  və  Fransada  onun  xüsusiyyətləri. 

“Dirijizm”  siyasəti.  Avtoritar  və  faşist  cərəyanlarının  güclənməsi.  Antifaşist  və 

antimüharibə  hərəkatı.  1932-ci  il  seçkiləri.  “Sol  blokun  ikinci  dəfə  elan  olunması”  və 

onun siyasəti. Fransa Millətlər Liqasında. Sovet  ttifaqı ilə hücum etməmək barədə saziş. 

taliya.  1929-1933-cu  illərdəki  taliya  böhranının  xüsusiyyətləri.  Böhranın  sosial 

nəticələri. Dövlət tənzimləməsinin güclənməsi. Korporativ sistemin yaradılması. Böhran 

illərində  antifaşist  hərəkatın  vəziyyəti.  Antifaşist  partiyalar  gizli  fəaliyyətdə  və 

mühacirətdə. Antifaşist qüvvələrin bir-birilə əlaqəsinin olmaması. 

spaniya.  spaniya burjua-demokratik inqilab ərəfəsində. Əhalinin sosial tərkibi və 

strukturu.  Dövlət  və  siyasi  quruluş.  Əsas  siyasi  partiyalar.  Fəhlə  hərəkatının  vəziyyəti. 

Anarxistlər,  kommunistlər  və  sosial-reformistlər.  Həmkarlar  ittifaqları.  nqilabın 

başlanması və ilk mərhələsi.  lk inqilabi dəyişikliklər. 

---