29
2.2.
Tə
dqiqat metodları
Tədqiqat zamanı feyxoa püresinin aşağıdakı texnoloji göstəriciləri təyin
edilmişdir. Feyxoa püresinin tərkibindəki quru maddələrin miqdarı ümumi məlum
metodika üzrə təyin edilmişdir [31].
Feyxoa püresinin jeleləşmə xassəsi öyrənilmişdir. Bunun üçün tərkibində
90% su olan üzüm püresi və 100 q şəkər tozu götürülür və qazana tökülür. Qazanın
dar tərəfi aşağı yönəlmiş kəsik konus şəkillidir. Qazanın yuxarı diametri 115 mm,
dibinin siametri 75 mm, hündürlüyü 70 mm-dir. Qazanın çəkisi məlum olmalıdır.
Feyxoa püresi olan qazan elektrik plitəsində qızdırılır, qarışdırılaraq qaynama
həddini çatdırılır.
Bişmiş kütlənin çıxımı xalis çəkinin 165 q-a bərabər olmalıdır.
Bunlar tərkibində 10% quru maddə və 90% nəmliyi olan feyxoa püresinə
aiddir.
Ə
gər pürenin tərkibində quru maddələrin miqdarı 10%-dən çox olarsa (quru
maddələrin miqdarı refraktometrlə təyin edilir) su ilə qarışdırılır. Pürenin su ilə
yaxşı qarışdırılıb jelelənməni təyin etmək üçün 100 q nümunə çəkilib götürülür.
Ə
gər mənfi nəticə alınarsa onda jele üçün hazırlanmış nümunəyə limon turşusu
ə
lavə edib bişirilir. Əlavə edilən turşunun miqdarı təyin edilir. Hazır məhsulun
turşuluğu 0,5-0,7% olmalıdır.
Eyni zamanda peçenyenin qidalılıq dəyərinin hesabatı aparılmışdır.
Peçenye xəmiri laboratoriya şəraitində yoğrulmuş və bişirilmişdir. Xəmirin
və yarım fabrikatın nəmliyi Çijovanın VN XP – Vç aparatında və quruducu
ş
kafda təyin edilmişdir. Xəmirin özlülüyü isə keçmiş SSR -Fizika Kimya
nstitututnda akademik Trapeznikov tərəfindən hazırlanmış viskozimetrdə təyin
edilmişdir [22, 29, 31].
Bu cihaz hərəkətə gətirici mexanizmdən, silindrdən və qeyd edici
qurğulardan ibarətdir. Hətəkətə gətirici mexanizmdən fırlanma hərəkəti termostatik
qabda yerləşən xarici silindrə elektromaqnit mufta vasitəsilə ötürülür. Üzərinə
işsqlandırıcıdan işıq şüası düşən güzgü daxili silindrin öz oxu üzərində
30
yerləşdirilmişdir. Qeyd edici qurğu, üzərində yarığı və fotokağızı olan qapağın
işərisində yerləşdirilmiş barabandan ibarətdir. Güzgüdən əks edən işıq şüası qapaq
üzərindəki yarıqdan fotokagız üzərinə düşərək daxili silindrin meyillilik bucağını
qeyd edir.
Ölçmə ω= const metodu üzrə aparılmışdır, yəni hərəkətə gəlmə sürətinin
sabitlilik şəraitində (xarici silindrin fırlanma sürəti) deformasiya vahidinin artım
vaxtında hərəkətə gəlmə qüvvəsinin dəyişməsi təyin edilir.
Tədqiq olunan sistemi xarici silindrə töküb, daxili silindrə qoyub 15 dəqiqə
müddətində 20
0
C temperaturda, xarici silindrə müəyyən bucaq verməklə
elektromaqnit muftasını bə qeyd edici qurğunu işə salırıq.
Artıq deformasiyanın təsirindən daxili silindr müəyyən bucaq altında
dönərək nəticədə foto kağız üzərinə düşən işıq şüası da öz vəziyyətini dəyişir və
foto kağıza qeyd olunur. Burulma bucağının və xarici silindrin dönmə bucağının
fotokağız üzərindəki qeydlərinə əsasən gərginlik deformasiya əyriləri hesablanır.
Ölçmə aşağıdakı sürətdə, ω= 0,015 san
-1
-dən ω= 0,157 san
-1
intervalında
aparılmışdır. Hərəkətə gəlmə gərginliyi aşağıdakı formula ilə təyin edilir.
2
0
2
10
2
вн
C
P
R L
ϕ
π
−
=
⋅
;
N/m
2
(2.1)
Burada:
L
вн
- daxili silindrin hündürlüyü, sm
R
- xarici silindrin radiusu, sm
C
0
- burulma yerdəyişməsi dövrünə əsasən hesablanmış bucağın
moduludur.
φ
- düşən şüanın yerdəyişməsi, sm
Deformasiya sürəti aşağıdakı formula ilə hesablanır.
(
)
2
1
2
1
2
2
2
1
2
100
R
R
R
ξ
ϕ
ϕ
=
−
⋅
−
(2.2)
31
Burada:
φ
2
və φ
1
- xarici və daxili silindrin burulma bucağı
R
1
və R
2
- müvafiq olaraq xarici və daxili silindrin radiusudur
Sistemin özlülüyü isə
2
/ m
P
H san
η
ξ
=
⋅
(2.3)
formulu ilə hesablanır.
Şə
kərli peçenyenin hazırlanması üçün, aşağıdakı xammal istifadə
olunmuşdur: yüksək növlü çörək bişirmə üçün buğda unu, şəkər-toz, toyuq
yumurtaları, kərə yağı, kartof nişastası, vanil tozu.
Buğda unu – şəkərli xəmirdən unlu qənnadı məmulatların istehsalında
xammalın əsas növüdür. Biskvit və şəkərli xəmirin hazırlanması üçün zəif özlə unu
istifadə edirdilər. stifadə olunan unun keyfiyyət xarakteristikası cədvəl 2.1
göstərilmişdir:
Cədvəl 2.1
Buğda unun keyfiyyət xarakteristikası
Nə
mliyin kütlə
payı,
%
Çiy yapış
qanlılıq
tə
rkibi, %
Yapış
qanlılığ
ın
keyfiyyə
ti, vahidlə
Yapış
qanlılığ
ın
xarakteristikası
14,80
29
80
Kifayət qədər zəif
Nümunələrin
seçilməsini
və
onların
sınaqlara
hazırlanmasını
QOST 51232-98, STB 1036, QOST 5904-82 (134-136) üzrə ümumi qəbul
olunmuş üsullarla keçirirdilər.
Yapışqanlılığın keyfiyyət və miqdarını QOST 27839-88 müvafiq olaraq
müəyyən edirdilər.
“Buğda unu. Yapışqanlılığın miqdar və keyfiyyətin müəyyən edilmə üsulları”.
Qatqıların həll olunmasını və suyu saxlama qabiliyyətini standart metodikalar
üzrə müəyyən edilmişdir.
Nişastanın xassələrin müəyyənləşməsini məlum metodikalar üzrə aparırdılar.