Microsoft Word Dede-Qorqud-2015-2
Yüklə 2,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dədə Qorqud ● 2015/I I
- Açar sözlər
- Key words
- Ключевые слова
- İşin məqsədi.
Dədə Qorqud ● 2015/I I 149 14. Rahim M. Seçilmiş əsərləri. İki cilddə, I cild. Bakı, Avrasiya Press, 2006, 272 s. 15. Vahabzadə B. Seçilmiş əsərləri. İki cilddə. I cild (Şeirlər). Bakı, "Öndər nəş- riyyat", 2004, 328 səh. 16. Araz M. Seçilmiş əsərləri. İki cilddə. I cild. Bakı, Lider nəşriyyat, 2004, 224 səh. 17. Vurğun S. Əsərləri. Altı cilddə, III c., Bakı, Şərq-Qərb, 2005, 424 s. 18. Vurğun S. Əsərləri. Altı cilddə, IV c., Bakı, Şərq-Qərb, 2005, 400s. 19. Səməd Vurğun. Əsərləri. Altı cilddə, IV c., Bakı, Azərbaycan EA nəşriyyatı, 1963, 384 s. 20. Abdullayev C. Səməd Vurğun poetikası. Bakı, Gənclik, 1976, 160 s. 21. Əfəndiyev P. Səməd Vurğun və xalq yaradıcılığı. Bakı, Yazıçı, 1992, 116 s. 22.Araz M. Seçilmiş əsərləri. 4 cilddə, I c. Bakı, Ozan, 2003, s.50 23. Araz M., Seçilmiş əsərləri. 4 cilddə, IV c. Bakı, 2003, s.39 24. Araz M., Seçilmiş əsərləri. 4 cilddə, II cild, Bakı, 2003, s.111 Çapa tövsiyə edən: fil.ü.e.d., prof. Paşa Əfəndiyev Dədə Qorqud ● 2015/I I 150 Vüsalə MƏMMƏDOVA AMЕA Fоlklоr İnstitutunun dоktоrantı e-mail: vusala3@mail.com “ABBAS-GÜLGƏZ” DASTANININ VERSİYA VƏ VARİANTLARI Xülasə Məqalədə “Abbas-Gülgəz” dastanının versiya və variantları, onlarının mətnlərindən danı- şılır. “Abbas-Gülgəz” dastanı tipik məhəbbət dastanlarından biridir. Aşıq şeir şəkillərinin və saz havalarının əksəriyyətini özündə ehtiva edən bu dastan yüz illər boyu aşıqların sənət imtahanına çevrilmişdir. Bu dastanın bir çox versiya və variantı nəşr olunsa da, xüsusi şəkildə araşdırılma- yıb. Dastanın üç versiyası mövcuddur. Bunlardan biri həcmcə daha genişdir. Geniş yayıldığına və məhəbbət dastanlarının ənənəvi xüsusiyyətlərini özündə cəmlədiyinə görə sözü gedən versi- yanı “Əsas versiya” adlandırırıq. Dastanın ikinci versiyası “Abbas” versiyasıdır. Bu versiya həcmcə kiçikdir, süjet xəttinə, motiv tərkibinə və şeirlərinə görə özünəməxsus xüsusiyyətlərə malikdir. Üçüncü versiya daha çox Şirvan bölgəsi üçün xarakterik olan Şirvan versiyasıdır. Bu ver- siyanın iki variantı nəşr olunub. Açar sözlər: məhəbbət dastanları, versiya, variant, buta motivi, süjet-kompozisiya VERSION AND VARIANTS OF THE EPOS "ABBAS-GULGEZ" Summary Epos “Abbas-Gulgez” is one of the typical love epos. Although some versions and vari- ants of this epos have been gathered and published , it hasn’t been investigate especially. There are three versions of the epos. One of them includes the traditional features of the love epos for its story and composition, and is larger for its volume. According to this version, the present Ar- menia territory of Azerbaijan (Goycha Aghbaba, Loru-Pambak), Georgia (Borchali), Ganjaba- sar, Tovuz-Gazakh region and Southern Azerbaijan (Garadaniz-Tabriz, Urmiya) are typical for ashig atmosphere. There are nine variants of this version. The second version of the epos is little for its volume, it has the typical features for its story line, motive content and poems. Only one variant of this version has been published. Another version differing for in this form is Shirvan version characterized for Shirvan region. Two variants of this version have been published. There are the motives which are not available in other versions, the interesting episodes and poems arising from this motive. Two variant of this version has been published. Key words: love epos, version, variant, “buta” motive, story and composition ВЕРСИИ И ВАРИАНТЫ ЕПОСА «АББАС И ГЮЛГЕЗ» Резюме Епос «Аббас и Гюлгез» одна из любовных сага. Этoт эпос печатали в разных вер- сиях и в разных вариантах но не исследовали специально. Есть три версии епоса. Одна из них по сюжету и по композицию в себе вносит специальные традиции любовных епоса, широкий по обьему. Это версия особенно нынешная территория Армении Азербайджана (Гёкча, Акбаба, Лору-Памбек), Грузия (Борчалы), Гянджабасар, область Товуз-Газах и Южный Азербайджан (Гарадаг, Тебриз, Урмия) важен для среды ашиг. Собрана девять вариантов этой версии. Dədə Qorqud ● 2015/I I 151 Вторая версия помельче по обьему, по линии сюжета, по составу мотива и по сти- хам обладает свойственными специальностям. Печатана только одна вариант этой версии. Таким образом отличаюшая другая версия наиболее характерно для области Ширван Ширванская версия. Печатано два варианта этой версии. В этих вариантах есть мотивы не в других версиях, рождающие с этих мотивах интересные эпизоды и отрывки стихов. Доступно две варианты этой версии. Ключевые слова: любовный епос, версия, мотив “бута”, сюжет и композиция Məsələnin qoyuluşu. Məqalədə “Abbas-Gülgəz” dastanının əldə edilmiş mətnləri tədqiq edilmişdir. Bu mətnlərin vəziyyəti, onların harada nəşr olunduğu araşdırılmışdır. Sözügedən dastanın üç versiyası və həmin versiyaların birlikdə on iki variant haqqında məlumat verilmişdir. İşin məqsədi. “Abbas-Gülgəz” dastanının bugünədək əldə edilmiş versiya və variantları haqqında məlumat vermək məqalənin əsas tədqiqat istiqaməti kimi götürülmüşdür. Azərbaycanda geniş yayılmış məhəbbət dastanlarından biri “Abbas-Gül- gəz” dastanıdır. Süjet quruluşuna görə ənənəvi məhəbbət dastanı olan “Abbas- Gülgəz” dastanı aşıqların repertuarında əsas yer tutur. Aşıq şeir şəkillərinin və saz havalarının əksəriyyətini özündə ehtiva edən bu dastan yüz illər boyu aşıqla- rın sənət imtahanına çevrilmişdir. “Abbas-Gülgəz” dastanı quzeyli- güneyli Azərbaycanda və Türkiyənin müxtəlif bölgələrində geniş yayılmışdır. Elə bu sə- bəbdən də dastanın müxtəlif versiya və variantları yaranmışdır. Amma bu das- tanın ayrı-ayrı variantları və ya hər hansı bir versiyası üzərində konkret araşdır- ma aparılmayıb. “Abbas-Gülgəz” dastanın mətni bu günədək müxtəlif aşıq mühitlərindən toplanıb dəfələrlə nəşr edilmişdir. Bu mətnləri müqayisə etdikdə görürük ki, bun- lar dastanın üç versiyasının fərqli variantlarıdır. Həmin versiyalar süjet xəttinə, motiv və şeir tərkibinə görə fərqlidir. Versiyalardan biri həcm etibarilə böyükdür. Bu versiya, əsasən, tarixi Azərbaycanın Qərbi və Güney Azərbaycan üçün səciy- yəvidir. Dastanın toplanılan variantlarının əksəriyyəti (əlimizdə olan doqquz mətn) bu versiyaya aiddir. Geniş yayıldığına və məhəbbət dastanlarının ənənəvi xüsusiyyətlərini özündə cəmlədiyinə görə sözü gedən versiyanı “Əsas versiya” adlandırırıq. Bu versiya dastanın əsas xüsusiyyətlərini özündə ehtiva edir. “Əsas versiya”nın məzmununa görə, Abbas Tufarqanlı, Gülgəz Təbrizli- dir. O, Təbriz xanı Batmanqılınc Məhəmmədin bacısıdır. Abbas atasının vəsiy- yətilə özünə sənət seçməyə çalışsa da, heç bir sahədə uğur qazana bilmir. Gün- lərin birində atasının bağına gəlib çoxlu ağlayır, elə oradaca yuxuya gedir. Bu yuxuda ağasının əlindən badə alır, Gülgəz Pəri ona buta verilir. Abbas butasını axtarıb tapmaq üçün Təbrizə yollanır, burada özünə bir dost tapır, onunla saz- bəndə gedib sazını təzələyir. Bir çobanı tapıb yanına alaraq aşıqlar məclisinə gedir. Xanın aşıqları ilə deyişib onları bağlayır, böyük hörmət və diqqət qazanır. Yüklə 2,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|