II International Congress
357
economic advantage to the region and avoid
increasing oil traffic through the vulnerable Turkish
Straits. A programme of social and environmental
investment ensures that the peoples of the three
host nations also share in the benefits.
CONCLUSION
I would like to express again that the economic
partnership possibilities and opportunities for
Azerbaijan, Georgia and Turkey on account of the
BTC Pipeline is increasingly rising with additional
mega projects such as SCP, Railway Project, and
the implications and economic role of BTC for
three transit-neighboring countries have significant
role for the transportation of Caucasus and Central
Asia energy resources into international market and
for their economic system to enhance sustainable
economic development.
SELECTED BIBLIOGRAPHY
1. The Turkish-Georgian partnership and pipeline factor,
Emmanual Karagiannis, 2004.
2. Georgia’s Economic Role in South Caucasus, Problems
of Economic Transition, By Papava, Vladimer, August
2005.
3. Facing the dilemma of global capitalism: the case of
Azerbaijan, Oksan Bayulgen, 2003.
4. Azerbaijan after Heydar Aliyev, Alec Rasizade, 2004.
5. The transportation of Caspian oil and regional stability,
Kamer Kasim, 2002.
6. The new battleground: Central Asia and the Caucasus,
Ilan Berman, 2004.
7. The political role of oil in Azerbaijan, 1989-994,
Angeliki Spatharou, 2002
8. Azebaycan Ekonomisi ve Yatirim Đmkanlari, Osman Nuri
Aras, 2005.
9. The economic and Social Impact of Systemic Transition
in Central Asia and Azerbaijan, Michael Kaser, 2003.
10. Georgia’s Macroeconomic Situation Before and After the
Rose Revolution, Viladimer Papava, 2005.
11. Turkey and the East- West Gas Transportation Corridor,
Gareth M. Winrow, 2004.
12. Actors of the new ‘Great Game’, Caspian oil politics,
Hasena Karasac, 2002.
13. Energy Security: The Caspian Sea, Gawdat Bahgat, 2005.
14. The great game of Caspian energy: ambitions and
realities, Alec Rasizade, 2005.
15. Baku-Tiflis-Ceyhan Boruhattı’nda Son Durum, Necdet
Pamir, 2004.
16. Geology, Oil and Gas Potential, Pipelines, and the
Geopolitics of the Caspian Sea Region, Phılp D.
Rabinowitz, Mehdi Z. Yusıfov, Jessica Arnoldi, Eyal
Hakim, 2004.
17. Azerbaijan after a decade of independence: less oil more
graft and poverty, Alec Rasizade, 2002.
18. State Program on Social-Economic Development of
Regions of Azerbaijan Republic for the years of 2004 –
2008, Baku -2004.
19. V. The Economic and Social Impact of Systemic
Transition in Central Asia and Azerbaijan, Michael
Kaser, 2003.
20. The Implications of The Revival of The Oil Industry in
Azerbaijan, Jonathan Hemming,1998.
21. Central Asia and Energy Security, Gawdat Bahgat, 2006.
358
AZƏRBAYCANIN VƏ MƏRKƏZĐ ASĐYANIN ENERJĐ LAYĐHƏLƏRĐ VƏ ONLARIN
BU REGĐONLARIN ƏMƏK EHTĐYATLARINDAN ĐSTĐFADƏ EDĐLMƏSINDƏ ROLU
Qurban Ramazan oğlu QURBANOV
AMEA Đqtisadiyyat Đnstitutu
Bakı / AZƏRBAYCAN
AZERBAIJANIAN AND CENTRAL ASIANS POWER (ENERGY) PROJECTS AND
THEIRS ROLE IN USING LABOUR RESOURCES OF THIS REGIONS
SUMMARY
In the early of the XXI century rich of oil and gas resources, cheaply man power resources, the highly standard labour
resources are the one of criteria of cardinal direction of capital investment of the Caucasian and Central Asians. Oil and gas
complexes of the Azerbaijanian and the Center Asians countries are foundations of economic developments and the
international trading and economical relations simultaneously.
The realizing 20 companies of West countries in the Azerbaijanian projects: Azerichirag, Guneshly, Shahdeniz and so on;
the west companies Total, Conoco, Phlips and Inpex in the Cochegan projects in the Kazakhstan Republic, BTC projects, oil and
gases projects in the Turkmenistan and the Uzbekistan play a main role in the international economic relations.
Yeni qədəm qoyduğumuz XXI əsrdə zəngin
neft və qaz ehtiyatları, ucuz işçi qüvvəsi, potensial
əmək ehtiyatlarının yüksək səviyyəsi dünyanın iri
şirkətlərinin investisiyalarını Azərbaycana və
«Mərkəzi Asiyaya» yönəltməsinin əsas meyarla-
rındandır. Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələ-
rində neft-qaz kompleksləri həmin ölkələrin iqtisa-
di inkişaflarının əsası olub, onların beynəlxalq
ticarət və təsərrüfat münasibətlərində vasitəçilik
edir.
Ümumidünya miyqasında istehsal tələbinin və
əhalinin artması ilə əlaqədar ilkin enerji ehtiyat-
larına tələb də şərti yanacaq ifadəsində artmışdır.
Belə ki, milyard tonla şərti yanacaq istifadəsi dün-
ya ölkələri üzrə 1950-ci ildə -3,9; 1960-cı ildə-4,7;
1970-ci ildə-6,8; 1980-ci ildə 8,7; 1990-cı ildə -
10,3, 1997-ci ildə-11,9 mlrd. ton olmuş və 2012-ci
ildə şərti yanacağın kəmiyyətinin -13,7 mlrd ton
olması gözlənilir.
Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələrinin
(keçmiş Qərb Türk xaqanlarının) enerji ehtiyatla-
rının istifadəyə verilməsi həmin regionun beynəl-
xalq iqtisadi münasibətlərinin və xarici siyasətləri-
nin formalaşmasına müəyyən düzəlişlər edilməsi
ilə təsirlər göstərir. Dünya energetikası sahəsində
vəziyyətdən və dünya iqtisadiyyatının inkişaf tem-
pindən asılı olmayaraq enerji istehsalı və istehlakı-
nın artması gözlənilir. Dünya iqtisadiyyatının inki-
şafı dünya enerji bazarlarında ticarət həcminin
əhəmiyyətli dərəcədə güclənməsinə səbəb olmaq-
la, eyni zamanda Azərbaycanan və Mərkəzi Asiya
ölkələrinin xarici iqtisadi münasibətlərində enerji
amilinin rolunun daha çox artmasına gətirib çıxarır.
Azərbaycan və Mərkəzi Asiyanın neft və qaz
hasil edən ölkələri əməli olaraq iqtisadi inkişafın
mühüm obyektidir. O, dünya ticarətində və bu
ölkələrin başqa dövlətlərlə təsərrüfat əlaqələrində
onlara vasitəçilik etməklə qeyd etdiyimiz yeni müs-
təqil dövlətlərin inkişafında nəzərdə tutulan qlobal
meyllərin təsiri, faydası və iqtisadi nəticəsinin nə-
dən ibarət olacağı məsələlərini həll edir.
Dünya statistika məlumatlarına görə ilkin
enerji resursu artımının 76%-i əsasən əhali sayı
artımı və 24%-i enerji istehlakının 1 nəfərə miq-
darının artması ilə əlaqədardır. Məhz bu baxımdan
Azərbaycan, Qazaxstan, Türkmənistan və Özbə-
kistanda hasil edilən neftə və qaza tələbatın art-
ması onların yaxın qonşuları olan Türkiyə, Ukray-
na və başqa Avropa ölkələrinin iqtisadi yüksəlişi,
Çinin, Pakistanın və Yaponiya iqtisadiyyatının
yüksəliş tempinin artması ilə həmin ölkələrdə neft
kimyasının inkişafı və nəqliyyat vasitələrinin və
əhali sayının artması ilə əlaqələndirilməlidir.
Azərbaycan və «Mərkəzi Asiyanın enerji
mənbələrindən istifadə edilməsinin ayrı-ayrı ölkə-
lər üzrə strukturu onların tələbatçısı olan region-
larında ölkələrin təsərrüfat larında baş verən iqti-
sadi texnoloji yenilikləri, demoqrafiya və ekoloji
amillər təsirindən meydana çıxan uzun müddətli
gedişatı əks etdirir. Azərbaycan və «Mərkəzi
Asiya» ölkələrinin ümumilikdə neft və qaz
ehtiyatlarının istehlakçı bazarlarına yönəldilməsi
və iqtisadiyyatlarının başqa sahələrində enerji tu-
tumlu sahələrə diqqətin artırılması, Amu-Dəryanın
Xəzərə istiqamətlənməsinə enerji gəlirlərinin ay-
rılması, yerli neft və qaz bazarlarında neftin və
qazın əhəmiyyətinin yüksək qiymətləndirilməsi
neft və qazın dəyəri və mahiyyətini açıb diqqət
önünə çatdırır.
Azərbaycanda və «Mərkəzi Asiyada» avtomo-
bil nəqliyyatının genişləndirilməsi və gəmilərlə
neftin nəqlinin BTc kəmərinə yönəldilməsi yerli
Dostları ilə paylaş: |