Microsoft Word Design Hukuk Sempozyum last doc

“Özel Hukuk” Uluslararası Sempozyum

 

 

429 

nü  de  "Orman  çevre  dizgesi"  adını  almaktadır. 

Orman  çevre  dizgesinin  bileşkeleri:  Ağaç top-

luluğu;  Memelilerden  mikroskopla  görülebile-

cek  hayvansal  canlılara  kadar  uzanan  hayvan 

toplulukları  ve  çalılardan  bakterilere  değin 

giden  bitki  örtüsü;  T oprak  ve  iklim  koşulları, 

olmak üzere üç kümede toplanabilir.

45

 

Orman  denilince;  biyolojik  olarak  birbirleri  ile 

ilgili  ve  kendi  gelişimlerinde  birbirine  etki 

eden  toprağın,  suyun  ağaç,  dal  ile  otsu  bitki-

lerin,  hayvanların,  mikroorganizmaların  ve 

çevrenin diğer tamamlayıcı kısımlarının birliği 

anlaşılır  (Azerbaycan  Cumhuriyeti  Orman  Ka-

nunu Madde 1) 

Ormanlar,  ormansal  üretimin  yapılması    için 

ayrılan topraklar  ile  birlikte Azerbaycan  Cum-

huriyetinin  orman  kaynaklarını  oluşturur.  Or-

man hukukuna uygun olarak orman kaynakları 

topraklarının  bünyesinde  hem  orman  hem  de 

orman dışı topraklar dahildir. 

Bununla  birlikte  şehir  içlerinde  bulunan  yeşil-

likler,  savunma  topraklarında  olan  ormanlar 

Azerbaycan  Cumhuriyeti  orman  kaynaklarına 

dahil edilmemiştir. 

Azerbaycan  Cumhuriyeti  Orman  Kanununda 

ayrıca,orman  olarak  kabul  edilmeyen  orman 

kaynaklarından ve diğer ormanlardan farklı hu-

kuki  rejime  sahip  olan  ağaç-dal  (çalılık)  bitki-

leri  anlayışına  da  yer  verilmiştir.  Bu  bitkilerin 

kullanımı,  korunması  ve  rehabilitasyonu  ile 

ilgili  konular, Azerbaycan  Cumhuriyeti  Mede-

ni,    Bitki  Alemi,  T oprak,  Su  ve  Orman  Ka-

nunlarının ilgili hükümleri ile düzenlenir. 

Orman  kaynaklarında  ve  savunma  toprakla-

rında  olan  ormanlar  devlet  mülkiyetindedir. 

Bunlardan  yararlanma orman  hukukuna  uygun 

amaç  ve  yöntemlerle  mümkündür.  Azerbay-

can’da  ormanlar  mülkiyet  değişiminin  dışında 

tutulmuştur  ve  ormanlarla  her  hangi  bir  ope-

rasyon  yapılmasına  izin  verilmez.  Özel  mülki-

yetin    objesi  ve  buna  bağlı  olarak  medeni-hu-

kuki işlemin konusu sadece, özel ve tüzel kişi-

lerin  mülkiyetinde  özel  toprak  alanları  olarak 

bulunan ağaç-dal (çalılık) bitkileri olabilir. 

Ormanların korunması ve verimli kullanımıyla 

ilgili  olarak  mevzuatla  belirlenen  taleplerin  ih-

lal  edilmesi  durumlarında  cezai,  idari, medeni, 

ve  diğer  sorumluluk  çeşitleri  belirlenmiştir. 

Đdari  sorumluluk,  Azerbaycan  Cumhuriyeti 

Kabahatler (Đnzibati Hatalar) Kanunu ve Orman 

                                                 

45

  Ruşen Keleş, Can Hamamcı, "Çevrebilim", s.113

 

Kanununun ilgili maddelerinde düzenlenen içim-

de uygulanır. 

Bunların 270'i Azerbaycan için avtoxton çeşittir. 

Ülke  arazisinin  tahminen  1.18  milyon  hektarı 

(yüzde 13.6'sı) orman ve yeşil alandır. Azerbay-

can'da ormanların yarısı Büyük Kafkas dağların-

da,  yüzde  34'ü  küçük  Kafkas  dağlarında,  yüzde 

15'i  T alış  bölgesinde

46

  yüzde  6.5'i    Kür-Araz 

düzlüğünde,  ve  yüzde  0.5'i  Nahçıvan'da  yerleş-

mektedir. Zerdab, Salyan ve Belesuvar bölgeleri 

ormansız  alanlardır.  Bunlarla  birlikte,  Balaken, 

Lenkeran ve  Zagatala  bölgeleri  yoğun  ormanlık 

alanlardır.

47

 

Eski  Sovyetler    Birliğinin  diğer  cumhuriyetleri 

ile karşılaştırıldığında, Azerbaycan'ın orman ser-

vetleri  sınırlıdır.  1989'da  yayınlanan  bir  araştır-

mada  yer  alan  rakamlara  göre  ormanların  genel 

sahası  1.178.  500  hektar  teşkil  etmektedir.    Bu 

ise  Azerbaycan  arazisinin  yüzde  %13.6'sına  te-

kabül  etmektedir.  Bu  oran  Rusya'da  yüzde  41, 

Litvanya'da  yüzde  38,  Gürcistan'da  yüzde  37, 

Estonya'da  yüzde  33,  Belarusya'da  yüzde  32  ve 

Ukrayna'da  yüzde  17'dir.  Azerbaycan  bu  bölge-

de  ormansızlaşma  sürecinin  devam  ettiği  tek 

ülkedir.

48

  Azerbaycan'da  kişi  başına  0.18 hektar 

orman  alanı  düşmektedir.

49

  150-200  yıl  önce 

Azerbaycan  arazisinin  üçte  ikisinin  ormanlık 

olduğu bilinmektedir.

50

 

Azerbaycan    orman alanı oransal  olarak  az olsa 

da, ağaç ve çalı çeşitleri zengindir. Burada 460'a 

kadar  ağaç  ve  çalı  çeşidi  yetişir.  Bunların  70'i 

endemik türdür. Doğal olarak Azerbaycan dışın-

da  yetişmez.  Bir  çok relikt

51

  ağaç  ve  çalılara  da 

rastlanmaktadır. 

Azerbaycan ormanlarında  bir  çok  kıymetli  ağaç 

çeşidi yer almaktadır. Ormanların üçte birini teş-

kil  eden  Şark  Fıstığı    en  çok  bulunan  ağaçtır.  

                                                 

46

  Birleşmiş Milletler Teşkilatı, "Azerbaycan Đnsan Đnkişafı 

Hakkında Hesabat-  1998", s. 71

 

47

  Birleşmiş Milletler Teşkilatı, s. 60

 

48

  Birleşmiş Milletler Teşkilatı, s. 60

 

49

  Halilov, M. J, Aliyeva, H. E.; "Azerbaycan Respublika-

sının Meşe Örtüyü, Onun Semereli Đstifadesi ve Korun-

ması," Azerbaycan XXI. Asrın Astanasında Konferansı, 

Bakü-1997, Bildirileri, 2. Cilt s. 54-56

 

50

  Canalı Mirzeliyev, "Meşelerimiz," Azerbaycan Gazetesi, 

18 Aralık 1999, s. 5-6

 

51

  Relikt:  Doğal  Jeolojik  Kalıntı,  "Bitki  coğrafyası  bakı-

mından belirli  bir  bölgedeki  bir  bitki türünün, vaktiyle 

orada mevcut olan büyük bir yayılış alanından kalan bir 

temsilci olduğu ispat edilebilirse veya tahmin ediliyorsa, 

bu bitki türü "relikt" olarak nitelenir.  Necmettin Çepel, 

"Çevre Koruma ve Ekoloji Terimleri Sözlüğü," s. 60

 

---