Microsoft Word Design Hukuk Sempozyum last doc
Yüklə 3,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
“Özel Hukuk” Uluslararası Sempozyum
95 Đşsizlik sığortası ödənişinin müddəti ərzində, ödənilməsi lüzumlu olan əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsi səbəbi ilə verilən ödənişin miqdarı, işsizlik ödənişinin miqdarından çox ola bilməz (Đş.S.Q.md. 50/son). 3. Đşsizlik Ödənişinin Kəsilməsi və Ge riyə Qaytarılması Đşsizlik ödənişinin hansı hallarda kəsiləcəyini Đş.S.Q-un 52-ci maddəsi nizamlayır. Buna görə “ işsizlik ödənişi” alarkən a) Təşkilat tərəfindən təklif edilən, peşələrinə uyğun və axırıncı dəfə işlədikləri işdən aldıqları əmək haqqına və iş şərtlərinə yaxın, yaşadığı yerin bələdiyyəsinin ərazisində olan bir işdən ciddi əsaslar olmadan imtina edən; b) işsizlik ödənişi aldığı müddətdə gəlir gətirən bir işdə işlədiyi və ya hər hansı bir sosial müdafiə fondundan gəlir və ya aylıq müavinət aldığı sübut edilən; c) T əşkilat tərə- findən irəli sürülən ixtisas artırma, qazandırma, yetişdirmə təhsilindən haqlı bir səbəb olmadan imtina edən və qəbul etməsinə baxmayaraq da- vam etməyən; d) Haqlı bir səbəb göstərmədən T əşkilat tərəfindən edilən dəvətlərə vaxtında əməl etməyən, istənilən məlumat və sənədləri nəzərdə tutulan müddət ərzində verməyən sığortalı işsizlərin işsizlik ödənişləri kəsilir. Yuxarıdakı (c) və (d) bəndlərində nəzərdə tutu- lan ödənişlərin kəsilmə səbəbi aradan qalxdığı halda, işsizlik ödənişi yenidən ödənilir. Lakin, burada verilən ödənişin müddəti, başlanğıcda təyin olunmuş ümumi müddəti keçə bilməz. (Đş.S.Q.md. 52/2). Normal əsgərlik xidmətin- dən başqa, hər hansı bir səbə blə əsgərlik xid- mətinə çağırılan şəxslərə verilən işsizlik ödə- nişi, həmin halın davam etdiyi müddət ərzində kəsilir. Yenə, xəstəlik və analıq səbəbi ilə, əmək qabiliyyətini müvəqqəti olaraq itirən şəxslərə bu sə bəblə sığorta ödənişi verilərsə onlara verilən işsizlik sığortası həmin halın da- vam etdiyi müddət ərzində kəsilir. (Đş.S.Q.md. 52/3).
B. Xə stəlik və Analıq Sığortası Müavinətlə rinin Ö dənilməsi Đşsizlik Sığortası Qanunu ilə, sığortalı işsizə göstərilən təminatlardan biri də, sığortalı işsi- zin xəstəlik və analıq sığortası haqqlarının iş- sizlik sığortası Fondu tərəfindən verilməsidir. Sığortalı işsizin, xəstəlik və analıq sığortalarına aid sığorta haqqları işsizlik sığortası Fondu tərəfindən, işsizlik ödənişinin ödənildiyi müd- dətin ilk altı ayı ərzində 2/3 hissəsində, davam edən aylarda tam olaraq Sosyal Sığortalar 3. Đşsizlik Ödene ğinin Kesilmesi ve Ge ri Alınması Đşsizlik ödeneğinin hangi hallerde kesileceği Đş.S.K.md.52’de sayılmıştır. Buna göre, “Đşsiz- lik ödeneği almakta iken; a) Kurumca teklif edilen mesleklerine uygun ve son çalıştıkları işin ücret ve çalışma koşullarına yakın ve ikamet edilen yerin belediye mücavir alanı sınırları içinde bir işi haklı bir nedene dayan- maksızın reddeden, b) Đşsizlik ödeneği aldığı sürede gelir getirici bir işte çalıştığı veya her- hangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan gelir veya aylık aldığı tespit edilen, c) Kurum tara- fından önerilen meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimini haklı bir neden göster- meden reddeden veya kabul etmesine karşın devam etmeyen, d) Haklı bir nedene dayan- maksızın Kurum tarafından yapılan çağrıları zamanında cevaplamayan, istenilen bilgi ve belgeleri öngörülen süre içinde vermeyen si- gortalı işsizlerin işsizlik ödenekleri kesilir”. Yukarıda (c) ve (d) bendlerinde öngörülen ödeneklerin kesilme gerekçesinin ortadan kalkması halinde, işsizlik ödeneği ödenmesine yeniden başlanır. Şu kadarki bu suretle yapıla- cak ödemenin süresi başlangıçta belirlenmiş olan toplam hak sahipliği süresinin sonunu geçemez (Đş.S.K.md.52/2). Muvazzaf askerlik dışında herhangi bir nedenle silah altına alı- nanlarla hastalık ve analık nedeniyle geçici iş göremezlik ödeneği almaya hak kazanan sigor- talı işsizlerin işsizlik ödeneklerinin ödenmesi bu durumların devamı süresince dur durulur (Đş.S.K.md. 52/3). B. Hastalık ve Analık Sigortası Primle rinin Ö denmesi Işsizlik Sigortası Kanunu ile sigortalı işsize sağlanan yardımlardan birisi de, sigortalı işsi- zin hastalık ve analık sigortası primlerinin Iş- sizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanır. Sigortalı işsizin, hastalık ve analık sigortalarına ait primleri Fon tarafından işsizlik ödeneğinin ödendiği sürece ilk altı ay için 2/3 oranında, izleyen aylarda tam olarak Sosyal Sigortalar Kurumuna aktarılır. Bu primler, sigorta prim- lerinin hesabında esas alınan alt kazanç sınırı üzerinden hesaplanır (Iş.S.K.md.50/5). Hastalık ve analık nedeniyle geçici iş göre- mezlik ödeneği almaya hak kazanan sigortalı “Mülki hüquq” beynəlx alq simpozium
96 Fonduna göndərilir. Bu haqqlar, sığorta haqq- larının hesablanmasında nəzərə alınan mini- mum gəlir üzərindən hesablanır (Đş. S.Q. md. 50/5).
Xəstəlik və Analıq səbəbi ilə, müvəqqəti su- rətdə əmək qabiliyyətini itirən sığortalılara bundan dolayı ödənişin vərilməsi, işsizlik ödənişinin verilməsini həmin hal davam etdiyi müddət ərzində kəsir (Đş. S.Q.md. 50/son). C . Đş Tapma və Đxtisas Artırma Üçün Köməklik Đşsizlik ödənişi, sığortalı işsizin gəlir itkisini müvəqqəti surətdə aradan qaldırır. Lakin, işsiz- lik sığortasının əsas məqsədi sığortalıya mü- vəqqəti gəlir təmin etmək olmayıb, həmin iş- çinin yenidən iş tapmasını təmin etmək və lüzumludursa, peşə təhsili verməkdir. Halhazırda, bir çox ölkədə tətbiq edilən işsizlik sığortası sistemində, işsizlik ödənişindən baş- qa, sığortalı işsizə iş tapmaq və onu peşə təh- silinə cəlb etmək də nəzərdə tutulur. Buna görə də işsizlik ödənişi işçinin işsiz qaldığı bütün müddət ərzində deyil, müvəqqəti bir müddət ərzində verilir. Bu səbəblə, müəyyən bir müd- dət sonra, işsizlik sığortasının təmin etdiyi gəlir də sona çatır. Ona görə də sığortalının tezliklə yeni işlə təmin edilməsində həm ölkə iqtisa- diyyatının, həm sığortalının, həm də işsizlik sı- ğortası fondunun mühafizəsi baxımından bö- yük fayda mövcuddur [8] .
Sığortası Qanununun 48-ci maddəsində sığor- talıya verilən təminatlar arasında “ yeni iş tap- maq”, “ ixtisas artırmaq, qazandırmaq və tək- milləşdirməq təhsili” də sayılıb. T əşkilat işsiz- lik ödənişi alan sığortalı işsizlərə, peşələrinə uyğun və axırıncı dəfə çalışdıqları vaxt aldıq- ları əmək haqqına və iş şərtinə yaxın bir iş tapmaqla əlaqədar fəaliyyət də göstərir. Bu yol ilə iş tapa bilməyən işsizlərə, verilən ixtisas artırma, qazandırma və yetişdirmə təhsilinin əsasları və şərtləri əsasnamə [9]
ilə nizamlanır.
_____________________________________ [1]
Aşağıda işsizlik sığortası təkcə kollektiv surətdə işdən çıxarılaa işçilərin hüquqları baxımından və təfsilatına toxunmadan təhlil ediləcəkdir. Đşsizlik sığortası haq- qında geniş məlumat üçün bax. BAŞTERZĐ, Süleyman, Đşsizlik Sığortası, Ankara 1996; ANDAÇ, Faruk, Đşsizlik Sığortası, Ankara 1999; G ÜZEL, Ali, 4447 Sayılı Kanuna Göre Đşsizlik Sığortası, P rof.Dr. işsizlerin işsizlik ödeneklerinin ödenmesi bu durumların devamı
süresince dur durulur (Iş.S.K.md. 50/son). C . Iş Bulma ve Mesleki Eğitim Yardımı Işsizlik ödeneği, sigortalı işsizin gelir kaybını geçici süre ile telafi eder. Ancak işsizlik sigor- tasının nihai amacı sigortalıya geçici süre gelir sağlamak değil, onun yeniden iş bulmasını sağlamak ve gerekiyorsa mesleki eğitime tabi tutmaktır. Günümüzde, bir çok ülkede uygula- nan işsizlik sigortası sisteminde, işsizlik ödene- ğinin dışında sigortalı işsize iş bulma ve onu mesleki eğitime tabi tutma da yer almaktadır. Zira işsizlik ödeneği sigortalı işsizin işsiz kal- dığı tüm dönem için değil, geçici bir dönem için verilebilmektedir. Bu nedenle bir süre sonra işsizlik sigortasının sağladığı gelir gü- vencesi ortadan kalkmaktadır. Yine sigortalının en kısa zamanda işe yerleştirilmesinde hem ülke ekonomisinin, hem sigortalının kendisinin hem de işsizlik sigortası fonunun korunması açısından yarar vardır [8] .
tası Kanunun 48. maddesinde, sigortalıya sağ- lanacak yardımlar arasında “ yeni iş bulma”, “meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimi” sayılmıştır. Kurum işsizlik ödeneği alan sigortalı işsizlere mesleklerine uygun ve son yaptıkları işin ücret ve çalışma koşullarına yakın bir iş bulunması hususunda çalışmalar yapar. Kendilerine bu şekilde bir iş bulunama- yanlara verilecek meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitiminin esas ve usulleri yönet- melikle [9]
belirlenir
_____________________________________ [1] Aşağıda işsizlik sigortası aşağıda sadece toplu işten çıkarılan işçilerin sahip olacağı haklar açısından ve detaya girilmeksizin incelenecektir. Đşsizlik sigortası hakkında geniş bilgi için bkz. BAŞTERZĐ, Süleyman, Đşsizlik Sigortası, Ankara 1996; ANDAÇ, Faruk, Đşsizlik Sigortası, Ankara 1999; G ÜZEL, Ali, 4447 Sayılı Kanuna Göre Đşsizlik Sigortası, P rof.Dr. Yüklə 3,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|