Microsoft Word isk?ND?Rnam?-iqbalnam?-nizami doc

                                                                                                                                                    
149
        İSKƏNDƏRİN  
BAŞA SİTAYIŞ EDƏNLƏR  
KƏNDİNƏ YETİŞMƏSİ 
Müğənni, könlümdə taqət yox səbrə. 
Bu gecə nəğmənlə qıl mənə çarə! 
Elə bir nəğmə ki, kama yetirsin, 
Məni huşsuzluqdan huşa gətirsin! 
O gövhər paylayan öz mücrüsündən - 
Belə gövhər saçır söz mücrüsündən: 
Şah dönüb Məşriqdən mənzilə yetdi, 
Atını Cənuba tərəf yönəltdi. 
Havanın ən lətif, ən xoş bir çağı, 
Oxşayıb sevəndə ruzgar torpağı, 
Narıncı ətr ilə sübh oyananda, 
Türüncü rənglərlə su boyananda, 
Yenə köç yerindən çıxıb səfərə, 
Sürdülər atları başqa bir yerə. 
Şaha bələdçilər verdilər xəbər 
Ki, burdan çıxaraq edərkən səfər, 
Yolda behişttək bir kəndə çatacaq, 
Hər yanı çəmənlik, hər yanı bulaq. 
Orda yaşayanlar haqqı danırlar, 
Bütü özlərinə allah sanırlar. 
Bəlkə şah onlara edə mərhəmət, 
Edə onları da haqq yola dəvət. 
Gecənin camına gün axıb doldu, 
Yetişib o kəndə şah, aram oldu
210
. 
Günəş tovuz kimi açdı balü pər, 
Lacivərd hilalın üstə səpdi zər. 
Qalxdı o cahangir atın belinə, 
Zəfər cilovunu aldı əlinə. 
Qürurla atını sürdü qabağa, 
Sanki Bəhram getdi gur ovlamağa. 
Açıldı önündə nurlu bir cahan, 
Çiçəkli, çeşməli bağ idi hər yan... 

---

                                                                                                                                                    
150
Hər yanı yamyaşıl gözəl bir kənddi, 
Kənd demə, elə bil əsil cənnətdi. 
Şah gəlib o kəndə çatdığı zaman. 
Görmədi pişvaza çıxan bir insan. 
Çox idi o kənddə allahlıq edən, 
Hamısı uzaqdı dindən, əqildən. 
Palçıq bir küp qoyub evinə hərə, 
Küncüd yağı töküb həmin küplərə, 
Yağla dolu küpə insafsızlıqdan 
Onlar salardılar bir nəfər insan. 
Üstündən otuz gün, qırx gün keçərkən 
Kəsib alardılar başı o küpdən. 
Baş dönüb qupquru kəllə olardı, 
Bədənsə necə var elə qalardı. 
Bu quru kəlləni sanaraq rəhbər, 
Ondan alardılar hər şeyi xəbər. 
Quru, boş kəlləni çubuqlayaraq, 
Hərdən sorardılar ondan bu sayaq: 
"Yaxşımı keçəcək bizim gecəmiz? 
Nələr görəcəyik sabahkı gün biz?" 
Guya bu kəllədə gizlin sirr varmış, 
Ondan danışıqtək bir səs çıxarmış, 
Deyərmiş sabahkı müqəddəratdan: 
Hansı yollar ilə gedəcək cahan. 
Baxıb o söyləyən sözə, təbirə, 
Yozardı bəxtini hərə bir cürə. 
Görüb bu adəti müdrik xilaskar 
Dedi ki, bu sirdə bir div əli var. 
Əmr etdi, kəllələr bütün qırılsın, 
Yağla dolu küplər tez sındırılsın. 
Ağıllı dəlillər ilə hökmüdar 
Batil fikirləri etdi tarmar. 
Onları təlqinlə dinpərvər etdi, 
Allah və peyğəmbər yolu öyrətdi. 
Bir təmiz qəlblini böyük İskəndər 
Burada onlara eylədi rəhbər. 
Ölkənin işini qaydaya saldı, 

---

                                                                                                                                      
151
Yenə də gethaget səsi ucaldı. 
Fərəhlə eləyib ordan hərəkət, 
Bir mənzil yol getdi o, sağ-səlamət. 
Hökmüdar atına vermədi aman, 
Axıb ulduz kimi keçdi yollardan. 
Yollar buruq-buruq, yollar dumanlı, 
Uçurum, darısqal, daşlı, tikanlı. 
Göründü zirvəsi qılınctək bir dağ, 
Əzab-əziyyətdi o dağı aşmaq.  
Şah onu seyr etdi başdan-ayağa, 
Yol gəzdi birtəhər ora çıxmağa. 
Çəkdi ordusunu o dağa sarı, 
Hədsiz əziyyətlər yordu onları. 
O qədər sərtdi ki, daşlar, həmin gün 
Dırnaqdan oldular heyvanlar bütün. 
Şah gördü bu daşlar bərkdir poladtək, 
Heyvanlar yorulub əldən düşəcək, 
Əmr etdi xam gönlə, dəriylə bərk-bərk 
Onların dırnağı sarınsın gərək. 
Dırnaqlar daşlara dəyməsin deyə, 
Möhkəm sarısınlar qalın keçəyə. 
Yolda yeriməyə əngəl törədən 
Daşları yığsınlar bütün o yerdən. 
Yığdılar yollarda nə qədər daş var, 
Çala-çuxurları hamarladılar. 
Gəlib neçə fərraş şahın yanına, 
Ədəblə, hörmətlə baş əydi ona. 
Bir ovuc daş verib dedilər: "Bir bax, 
Bu daşlar minikdə qoymayıb dırnaq. 
Nallardan əzabla çıxarmışıq biz. 
Bunlardan dad çəkib miniklərimiz. 
Polad çəkiclərlə döydük o ki, var, 
Polad sındı, amma sınmadı daşlar. 
Şah daşa zəhm ilə bir qılınc çaldı, 
Qılınc parçalandı, daş bütöv qaldı. 
Hansı bir maddəylə onu sürtdülər, 
                               Qalaydan başqa şey etmədi əsər. 

---

                                                                                                                                      
152
Doğrudan bu daşlar bərkdi, itiydi. 
Odur ki, bunlara şah "almaz" dedi. 
Toplayıb hamını dedi hökmüdar: 
"Tanıyın, qiymətli daşlardır bunlar. 
Bunlar kara gələr, yəqin ki, bir gün, 
Yığın, təmizləyin yolları bütün!". 
Daşları tanıyıb yığsınlar deyə. 
Nümunə verirdi hər döyüşçüyə. 
Əsgərlər bu sözü eşidən zaman  
Düşüb axtardılar həmin daşlardan. 
Aşağı yuxarı, çox axtardılar, 
Ancaq gördülər ki, bu daşdan az var, 
Dəniztək vüsətli bir dərə vardı, 
Dağı dörd tərəfdən o qucaqlardı, 
Almazla doluydu o dərin dərə, 
Gəlirdi tasdakı sutək nəzərə. 
Dərə dəniz kimi gövhər saçandı, 
Ancaq ki, balığı onun ilandı. 
Qaynaşır ilanlar min-min hər yanda, 
Kim görüb ilanı gövhər satanda? 
Ilanlar onunçün dolub bu yola 
Ki, xəznə bir yerdə olur ilanla. 
Yolu xəzinənin çətindi yaman, 
Yox idi bir nəfər ora yol tapan. 
Şah gördü çox-çoxdur mədəndə almaz, 
Almazın üstüylə yol getmək olmaz, 
Həm də ki, yollarda doludur ilan, 
Bir əsgər getməyir ora qorxudan. 
Düşündü, axtardı buna bir çara, 
Diqqətlə baxanda qayalıqlara, 
Gördü ki, qayalar üstünə qonmuş
Caynaqlarında ov çoxlu qaraquş. 
Uçuşan quşları görəndə orda, 
Öz fikir quşunu uçurtdu o da. 
Əmr etdi: kök, arıq, nə olur olsun, 
Yığıb gətirsinlər düz min baş qoyun. 
Həmin qoyunları kəssinlər onlar, 

---