Microsoft Word kip\307aklar

bozkırlıların zamânında olduğu gibi. 

Ermenistan’daki, İveriya ve Kıpçakların  diğer  müttefiklerindeki  kiliseler, aynen  böyle ortaya 

çıkmışlardı.  Mâbetlerin  duvarları  üzerine,  ustaların-yapıcıların  kazıdıkları  işâretler,  bunların 

Türk  asıllı  olduklarını  söylüyorlar.  İlim  adamları  uzun  süre  kafa  yordular:  “Bu 

anlaşılmaz/tuhaf işâretler ne mânâya geliyordu?” 

Her  şey  çok  basit  görünüyordu.  Bu  bir  damgaydı.  Bütün  Türk  soylarında  (tuhumlarında) 

bulunan  bir  tür  arma  idi.  (Söz  arasında,  belirtmek  gerekir  ki,  damga,  Avrupa  kaynaklı 

heraldiki –bu semboller ve şecerelerle ilgili mânâlı ilmi– başlattı. 

Eski  kiliselerin  duvarları  üzerinde  yüzyıllarca  suskun  kalan  yazılar,  sâhipleri  bulundukları 

zaman, susmayı bıraktılar. 

Meselâ, Ermenistan’da, ilim adamları şöyle bir yazıyla karşılaşmışlardı: “Keşişler cemaati için 

bu  bağışı  kabûl  et”;  bağışı  yapanların  isimlerinin  baş  harflerinin  yanı  başında.  Bu  sözlerin 

üzerlerinden hemen hemen bin yedi yüz yıl geçti. Bunlar, eski Türkçe ile yazılmışlardı. 

Ermeni halkı, yeni dîni kabûl hâdisesi üzerine, Kıpçaklardan bu tür tebrikler aldı. Kısa, fakat 

çok mânâlı bir cümle; bu cümlede kavimlerin târihlerinin bütün sayfaları var. 

(Alık III. Vaçagana zamânına yakın) Bir mâbette ise, taş üzerinde, eski ustaların elleriyle, din 

adamı  kıyâfeti  içinde  bir  atlı  resmedilmiştir.  Bu  atlı,  Türk-vârî,  at  üzerinde  muntazam 

oturuyor; ayakları serbest, üzengisiz. 

Târihin bir muammâsı daha mı? Hiç de değil. Bu şekilde sâdece bozkırlı din-adamları yolculuk 

ederlerdi. Onlar için üzengili olmak âdetten değildi. Üzengi, bir savaş malzemesi idi. 

...  Ermenistan’da  o  gün  tören  havası  içinde  geçti.  10  Ocak  326  yılında,  Tengri’nin  haçı, 

Avrupa’nın ilk kiliseleri üzerinde yükseldi. Ermeni kavmi, inancını ve haçını-kendi kurtarıcısını 

bugüne kadar muhâfaza ediyor. 

Ermenistan’da Kutsal  haça  kavuşma  bayramını,  her zaman çok  büyük törenlerle  kutladılar: 

O,  târihlerinin  hareketli  bir  ânı  idi.  Ermeni  kilisesinin  başı,  Eğitimci/Bilgiyayıcı  Grigoriy’e 

Tanrı’nın Azîzi adını vermeleri, yine de doğrudur; o, torununa ve halkına, Türklere giden yolu 

göstermişti. 

Krallığın  arabası  üzerinde,  atlı  askerî  birliklerin  (atlıların!)  koruması  altında,  Grigoriy’i 

Derbent’ten  uğurladılar.  O,  Türk  dünyâsından  kutsal  yâdigârı  –eşkenar  haçı–  getiriyordu! 

Yeni Avrupa’nın işâretini! 

Türkler,  Ermeni  kilisesinin  başına,  onu,  Türkçe  “müttefik”  veya  “katılan”  mânâsına  gelen 

“katılik”  îlân  ederek  yüksek,  çok  yüksek  bir  îtibar  gösterdiler.  Bu  unvan,  o zamandan  beri, 

yüz yıllarca Ermeni kilisesinin başı –Katolikos– için muhâfaza olundu. (Kelimenin sonundaki 

Grekçe “os” eki, sonradan ortaya çıktı.) 

Sûriye’nin, Mısır ve Bizans’ın Hristiyan cemaati, onun –Tanrı’nın Azizi’in, Hristiyan dünyâsının 

ilk  gerçek  pederinin–  önünde  diz  çöktüler...  Ermenistan’ın  prestiji,  bu  yıllarda,  karşı 

konulmaz biçimde yükseldi. 

Ermeniler,  Avrupa  ve  Akdeniz  kültürüne  girdikten  sonra  çok  şey  değişti:  Batı,  Türk 

dünyâsının zenginliğine katıldı. O zamandan beri, şu ölümsüz sözler hâlâ parıldıyorlar: “Işık 

Doğu’dan doğuyor.” Bu sözlerin çok derin bir mânâsı var. 

Işık Doğu’dan doğuyor. Gerçekten... 

---

Fakat,  bizzat  Doğu  hakkında  Avrupa  hemen  hemen  hiçbir  şey  bilmiyordu.  Onun,  Türk 

dünyâsı ile teması seyrek idi. Romalılar, Kıpçakları zâlim, korkunç ve vahşî barbarlar olarak 

göstermek, insanları onlardan ürkütüp kaçırmak ve böylece kendi hâkimiyetlerini sürdürmek 

için, bunu kullandılar. Ne yazık ki, çoğunu başardılar. 

Fakat,  Türk  kavmi  ve  onun  kültürü  hakkındaki  gerçeği  bilen  bir  Avrupalı  vardı:  Piskopos 

Grigoris.  O,  Derbent’te  yaşadı;  Gök  Tanrı  adına  vazîfe  yürüttü  ve  her  şeyi  kendi  gözleriyle 

gördü.  Kendisinde  Geser’in  fedâkârâne  hizmetlerinin  samîmiyetini  görerek,  genç  adamı, 

Peygamberle mukâyese ettiler. Avrupalılar, Grigoris’i Peygamberler Mesâbesinde gördüler. 

Bu durum, Roma’da gizlenen, Gök Tanrı’nın esrârengiz düşmanlarının işlerine tam gelmedi. 

Romalı  yöneticiler,  Kıpçaklar  hakkındaki  gerçeklerden  korktular;  onların  Avrupa’ya 

gelişlerinden  korktular.  Ve  sevdikleri  silâha,  iftirâya  sarıldılar.  İranlıların  gence  iftirâsından, 

Grigoris’in  İranlı  bir  asilzâde  soyundan  olduğunu  öğrendiler.  Onu,  günâhlara  batmış  biri 

olarak suçladılar   

Trajik gün... Grigoris, kendisini mâsum gösterecek bir şey bulamadı. Her şey ona karşı idi. 

Türkler, onu korkunç bir îdâm şekliyle îdâm ettiler. Burada, Derbent’te, bir meydanda. Genci, 

vahşî bir atın kuyruğuna bağladılar; sonra hâkimler kendisine hükmü okudular. 

Fakat o, ölüm karşısında merhamet dilemedi. Sustu, çünkü, mâsûmiyetini ortaya koyacak bir 

şey yoktu. Sâdece gökyüzüne baktı ve yavaşça söylendi: “Tengri salgan namusdan kaçmas!” 

(“Tengri’nin takdîrinden kaçılmaz!”) 

Akılları  durmuş  olan  hâkimler,  ne  olduğunu  hemen  anlamadılar.  Anladıkları  zaman  ise,  at 

artık deniz kıyısında hızla koşuyordu. Çok uzaktaydı... 

Îdâmı,  bir  kurban  etme  olarak  gördüler.  Kahramanın  rûhunun  ve  mâsum  kurbânın, 

Kıpçakların koruyucusu olması için Tengri’ye duâ etmeye başladılar. Bu da –bir kahramanda 

koruyuculuk arama da–, eski bir Altay geleneği idi. 

Bu dakîkadan îtibâren, piskopos Grigoris, Türkçe Cargan (deli yürek) ismini aldı. O, rûhu ile 

Türk, yakın  bir akrabâ,  bir deli  yürek oldu; Kıpçakların  kendileri  gibi. Bozkırlılar,  onu kendi 

cemaatleri  içinde  kabûl  ettiler.  Cargan’ın  rûhunun  yeni  doğmuş  bir  erkek  Türk  çocuğunda 

tecessüm etmesi ve artık bir daha hiçbir zaman Türk dünyâsını terk etmemesi için, uzun süre 

duâ ettiler. 

(Belirtmek  gerekir  ki,  Türkler  çok  çok  eski  devirlerde,  isim  değiştirmeye,  rûhun  başka  bir 

şekle girmesi gibi, husûsî bir mânâ veriyorlardı; isim değiştirme, eski hayâtın sona ermesi ve 

yenisinin başlaması mânâsına geliyordu.) 

Cargan’ı  hürmetle  defnettiler.  Türk  kavminin  millî  kahramanı  gibi.  Derbent  civârındaki 

dağların en yükseğinin zirvesinde. Mezârın üzerinde bir şapel yaptılar. Îdam yerinde ise bir 

mâbet. 

Definden  sonraki  dokuzuncu  gün  bir  mûzice  vukû’buldu.  Mezârın  yanı  başında  bir  kaynak 

(çeşme) ortaya çıktı. Hiçbir zaman çeşme bulunmayan dağların zirvesinde, topraktan şifâlı su 

fışkırdı. Kutsal mezâra hacılar üşüştüler. Onlar uzaklardan geldiler. 

Çok  geçmeden  burada  bir  köy  oluştu;  bu  köyde  kutsal  yerin  muhâfızları  yaşadılar.  Onlar, 

nesilden nesile, bu yerlerin esrârını muhâfaza ettiler. Şifâlı sulu kaynağı (çeşmeyi) korudular; 

buraya, eskiden olduğu gibi, insanlar gidiyorlar. 

TÜRKLER VE BİZANS

 

---