113
2014; 3 dekabr, 2014; 24 dekabr, 2014); 2015-ci ild 14 (1 yanvar,
2015; 3 mart, 2015; 16 aprel, 2015; 1 may, 2015; 4 may, 2015; 11
may, 2015; 13 may, 2015; 18 may, 2015; 25 sentyabr, 2015; 14
oktyabr, 2015; 23 oktyabr, 2015; 29 oktyabr, 2015; 11 noyabr,
2015; 17 dekabr, 2015); 2016-cı ild 30 (10 yanvar, 2016; 22
yanvar, 2016; 3 mart, 2016; 4 mart, 2016; 10 mart, 2016; 11 mart,
2016; 29 mart, 2016; 14 aprel 2016; 23 aprel, 2016; 26 aprel,
2016; 23 may, 2016; 7 iyun, 2016; 8 iyun, 2016; 13 iyun, 2016; 30
iyun, 2016; 19 iyul, 2016; 21 iyul, 2016; 22 iyul, 2016; 3 avqust,
2016; 5 sentyabr, 2016; 16 sentyabr, 2016; 27 sentyabr, 2016; 2
oktyabr, 2016; 4 oktyabr, 2016; 12 oktyabr, 2016; 18 oktyabr,
2016; 24 oktyabr, 2016; 26 oktyabr, 2016; 1 noyabr, 2016; 23
dekabr, 2016); 2017-ci ilin ilk 3 ayında 9 (1 yanvar, 2017; 5
yanvar, 2017; 10 yanvar, 2017; 25 fevral, 2017; 28 fevarl, 2017; 7
mart, 2017; 10 mart, 2017; 12 mart, 2017; 16 mart, 2017).
(90)
- Musavat.com saytı (“Yeni Müsavat” q zeti) – 2013-cü ild
1 (11 iyul, 2013), 2014-cü ild 4 (21 fevral, 2014; 25 mart, 2014;
29 sentyabr, 2014; 12 dekabr, 2014); 2015-ci ild 3 (24 iyun,
2015; 16 noyabr, 2015; 2 fevral, 2015, 2016-cı ild 12 (10 yanvar,
2016; 11 yanvar, 2016; 22 yanvar, 2016; 24 fevral, 2016; 11 aprel,
2016; 26 aprel, 2016; 6 may, 2016; 27 sentyabr, 2016; 26 oktyabr,
2016; 1 dekabr, 2016; 19 dekabr, 2016; 26 dekabr, 2016) d f
multikulturalizm mövzusuna müraci t edib.
(91)
114
115
Yuxarıdakı statistikadan da göründüyü kimi, h r üç (Az r-
baycan, rus, ingilis) dilli media nümun l rimiz iki halda multi-
kulturalizm mövzusuna daha çox diqq t ayırıb: 1) Az rbaycan
Respublikası Prezidenti yanında Kütl vi nformasiya Vasit l rin
Dövl t D st yi Fondunun müsabiq l ri zamanı; 2) 2016-cı il
“Multikulturalizm ili” ç rçiv sind . Dig r vaxtlarda is ist r
saytlar, ist r q zetl r, ist rs d jurnallar il rzind 4-5 d f bu
mövzuya müraci t edibl r. Sevindirici haldır ki, K V-l rin multi-
kulturalizml ba lı ara dırmalarında irqi ayrı-seçkiliy yol veril-
mir, 20-d k multikultural subyekt h rt r fli ara dırılır, onlarla
reportajlar hazırlanır, müsahib l r alınır, s rb st mövzular i l nilir.
Az rbaycan Milli Elml r Akademiyasının Arxeologiya v
Etnoqrafiya
nstitutunun “Etnososiloji t dqiqatlar”
öb sinin
müdiri, Antropologiya üzr elml r doktoru, professor lia a
M mm dli m tbuata (“Azadinform” nformasiya Agentliyi, 3
aprel, 2017) müsahib sind milli azlıqların media vasit l ri –
q zetl ri, jurnalları, saytları il ba lı t dqiqat i l rind n danı ıb.
Bildirib ki, öb d aparılan t dqiqat i l rinin bir qismi d ölk
K V-d etnik probleml rin öyr nilm si v t hlilidir.
.M mm dli
bu ara dırmalara m nb l r kimi, sas n, rusdilli r smi hökum t
n rl rinin, müst qil dövri v internet resurslarının c lb edildiyini
vur ulayır, ld olunan materialların sasında K V-d etnoinfor-
masiyanın a kar olundu unu bildirir. T dqiqat zamanı a a ıdakı
amill r gör t snifat h yata keçirilmi dir:
- K V-d etnik istiqam tl r v müxt liflik m s l l ri;
- Professional etik v hüquqi aspektl r;
- Etnosiyasi, etnoiqtisadi, etnom d ni informasiyaların yayıl-
masında etnoregional xüsusiyy tl r;
- etnostereotipl rin K V vasit sil yayılması (titul mill tin
siması, etnik azlıqların siması).
Keçiril n t dqiqatlar n tic sind K V-d a a ıdakı aktual
tendensiyalar a kar edilmi dir:
- ölk nin ictimai h yatında i tirakın d r c sini s ciyy -
l ndir n etno-m d ni icmaların cari t dbirl ri;
116
- böyük h miyy t da ıyan n rl rd Az rbaycanda milli
azlıqların v ziyy ti haqqında r smi faktlar v ekspert r yl ri;
- beyn lxalq sah ;
- milli azlıqları narahat ed n aktual m s l l r üzr müraci t-
l r, b yanatlar;
- Xarici n rl rd separatçılı ın mü ahid olunması;
- milli dav t qar ı mübariz ;
- hüquqi m kan;
- ümumi xarakterli icmal materialları .
(92)
Mövzu il ba lı bütün sah l ri faktlara istinad ed r k h rt -
r fli inc l m y çalı dıq. Bu sah ni obyektiv i ıqlandıran multu-
kultural media s yl rini davam etdirm lidir. Ayrı-ayrı mü llifl rin
qısa n z ri baxı ları v ara-sıra jurnalist ara dırmaları istisna ol-
maqla, bu gün d k Az rbaycanda ya ayan milli azlıqların K V-l ri
elmi t dqiqatın obyekti olmamı dır.
117
Multikultural media: Az rbaycanda ya ayan
xalqların m tbuatı
Az rbaycanda ya ayan h r hansı bir azsaylı xalqın öz media
orqanını t sis etm kd maliyy ç tinliyi istisna olmaqla, ba qa
problemi yoxdur. Bu cür K V-l r sas n, t kilatlara m xsus olur,
bütün etnik t kilatlar is c miyy t formasındadır. T ssüf ki, K V
t sis etm k ist y n t kilatlar da kifay t q d r maliyy v saitin
malik olmurlar v yaxud da media orqanı t sis etm kd maraqlı
deyill r. Ölk d azsaylı xalqların sıxı dırılması v ya hüquqlarının
pozulması kimi hallardan is söhb t ged bilm z.
Bu gün Az rbaycanda t kc 60-a yaxın m tbu v
b k
n ri, habel 7 böyük informasiya agentliyi rus dilind f aliyy t
göst rir.
TAR TASS nformasiya Agentliyinin Ba direktoru Vitaliy
qnatenko 14 iyun 2008-ci ild Moskvada keçiril n Ümumdünya
Rus M tbuatı Konqresind bildirmi di ki, az rbaycanlılar rusdilli
m tbuatın kontingentini ölk l rind qoruyub-saxlamaqdan lav ,
h m d onu artırıblar: “...Bu gün biz onu dey bil rik ki, rusdilli
m tbuat Az rbaycanda layiqli, yax ı v möhk m yer tutub”.
Rusiya Xarici l r Nazirliyinin 15 avqust 2010-cu ild
yayılan “H ms rh d dövl tl rd media mühitinin probleml rind n
m lumatlılıq d r c si” adlı arayı ında Az rbaycana aid bölm d
deyilir ki, ölk mizl
m kda lıq kifay t q d r sabit kild davam
edir: “Az rbaycan K V-nin ümumi sayının 12 faizini t kil ed n
rusdilli m tbuat (50 m tbu orqan v 7 informasiya agentliyi) öz
t sirini v populyarlı ını saxlayıb, Az rbaycanda ictimai r yin
formala masında h miyy tli rol oynamaqdadır”.
2015-ci ilin iyununda Rusiya hökum ti xaricd rusdilli
m tbuata 12 mln. rubl (230 min manata yaxın) m bl
d maddi
d st yin göst rilm si bar d q rar q bul etmi dir. Bu v saitl r
hesabına Az rbaycan, Almaniya, Bolqarıstan,
taliya, Litva,
Qazaxıstan, Kipr, AB , Moldova v Estoniyada rusdilli m tbuata
d st k proqramı h yata keçiril c yi b yan olunurdu.
Dostları ilə paylaş: |