Microsoft Word mulki huquq doc

 

547

Vəkalət alanın ikinci əsas vəzifəsi onun tapşırığı şəxsən özü icra etməsindən ibarətdir. Vəkalət alan ona 

verilmiş tapşırığı şəxsən ijra etməyə borjludur (MM-in 780.1-ci maddəsi). Bu vəzifə tapşırıq müqaviləsinin fi-

dusiar, yəni şəxsi-etimad xarakterli müqavilə olmasından irəli gəlir. Belə ki, vəkalət verənin vəkalət alana gös-

tərdiyi xüsusi etimad (etibar) mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Tapşırığı icra edərkən vəkalət alan faktiki yardımçı 

hərəkətlər üçün köməkçi kimi müxtəlif şəxsləri (sürücüləri, makinaçını, kuryeri, tərcüməçini, hüquq məsləhət-

çisini və s.) jəlb edə bilər. Bu hal onun tapşırığı şəxsən ijra etmək vəzifəsindən kənara çıxmasını ifadə etmir. 

Köməkçilərin həyata keçirdikləri hərəkətə görə vəkalət verənin qarşısında onlar  yox, vəkalət alan  məsuliyyət 

daşıyır. Köməkçilərin jəlb edilməsinə, əgər tapşırıq müqaviləsində başqa qayda nəzərdə tutulmayıbsa, vəkalət 

verənin razılıq (icazə) verməsi tələb olunmur. 

Bununla bərabər, qeyd etmək lazımdır ki, vəkalət alan şəxsin ona verilmiş tapşırığın icrasını digər şəxsə 

(üçüncü şəxsə) tapşıra (yenidən tapşırma) bilmək ixtiyarı vardır. Lakin yalnız qanunda nəzərdə tutulan hal-

larda o, bu hüquqdan istifadə edə bilər (MM-in 780.1-ci maddəsi): 

- vəkalət verən onu icranı üçüncü şəxslərə verməyə vəkil etdikdə (vəkalət alanın xəstələnməsi, ezamiyyətə 

getməsi və s.); 

- tapşırığın icrasının üçüncü şəxslərə həvalə edilməsi şəraitdən irəli gəldikdə; 

- icranın bu cür verilməsi qəbul olunmuş işgüzar adətlərə uyğun gəldikdə. 

Tapşırığın icrası həvalə olunduğu üçüncü şəxs nümayəndəlik münasibətlərində vəkalət alanı əvəz edir (öh-

dəlikdə  şəxslərin  dəyişməsi).  Bu  zaman  nümayəndəliyə  aid  müddəalar  üçüncü  şəxslər  üçün  qüvvədə  olur 

(MM-in 778.2-ci maddəsi). Beləliklə, tapşırığın icrasının üçüncü şəxslərə verilməsi ilə öhdəlikdə şəxslərin də-

yişməsi (öhdəliklərin verilməsi) baş verir. Ona görə də tapşırığın üçüncü şəxslərə verilməsi üzrə münasibətlərə 

öhdəliklərin verilməsi barədə qayda tətbiq edilir (MM-in 522-ci maddəsi). Belə ki, əgər vəkalət alanla tapşırığın 

üçüncü şəxsə veriləjəyi barədə razılaşma əldə edilərsə, bu yalnız vəkalət verənin (kreditorun) icazəsi ilə etibarlı 

olur.  cazə yalnız vəkalət verənin öhdəliyin verilməsindən xəbərdar edildiyi halda verilir. O, tapşırığın üçüncü 

şə

xsə  keçməsinə  icazə  verməkdən  imtina  edərsə,  tapşırıq  verilmiş  sayılmır.  Belə  halda  vəkalət  alan  üçüncü 

şə

xslərin hərəkətləri üçün öz hərəkətləri kimi məsuliyyət daşıyır (MM-in 780.2-ci maddəsi). Bu onu ifadə 

edir ki, vəkalət verən qarşısında üçüncü şəxslər yox, vəkalət alan şəxs məsuliyyət daşıyır. 

Tapşırığın vəkalət verənin ijazəsi ilə üçüncü şəxslərə verildiyi halda, vəkalət verən qarşısında üçüncü şəxslər 

məsuliyyət  daşıyır.  Vəkalət  alan  yalnız  üçüncü  şəxslərin  seçilməsi  və  təlimatlandırılmasında  vijdansızlıq 

göstərilməsinə görə javabdehdir (MM-in 780.3-cü maddəsi). Bununla belə, hər bir halda vəkalət verən tapşı-

rıqla bağlı bilavasitə həmin üçüncü şəxslərə qarşı tələb irəli sürmək ixtiyarına malikdir. 

Vəkalət alanın üçüncü vəzifəsi istənilən vaxt vəkalət verənin tələbi ilə ona tapşırığın icrası gedişi barədə 

informasiya verməkdən ibarətdir (MM-in 781-ci maddəsi). Bu vəzifə vəkalət verənə imkan verir ki, o, tapşırı-

ğ

ın icrasından xəbərdar olsun, işin gedişatı barədə məlumat əldə etsin, zəruri hallarda isə müvafiq zəruri tədbir-

lər görsün və s. Vəkalət alan müqavilənin məqsədinə nail olunmasına maneçilik törədə biləcək və ya tapşırığın 

icrasını təhlükəyə məruz qoya biləjək hər bir hal və vəziyyət haqqında məlumat verməyə borcludur. Bununla 

vəkalət verən şəxs müqavilənin yerinə yetirilə bilməsinə maneçilik törədə biləcək, onun mənafeyinə və maraq-

larına xələl gətirəcək bütün halları aradan qaldırmaq imkanı qazanır. 

Vəkalət alanın dördüncü vəzifəsi tapşırığın icrasından sonra onun hesabat verməsindən ibarətdir (MM-

in 781-ci maddəsi). Hesabatda icra edilən bütün hərəkətlər və onların nəticələri, çəkilən zəruri xərjlər və tapşırı-

ğ

ın yerinə yetirilməsi ilə bağlı olan digər əhəmiyyətli məlumatlar ifadə edilməlidir. Vəkalət alan şəxs, zəruri ol-

duqda, hesabata bütün lazımi təsdiqedici və bəraətverici sənədləri də qoşa bilər. Qanun hesabatın hansı for-

mada verilməsi barədə qayda nəzərdə tutmur. Güman etmək olar ki, hesabat həm şifahi, həm də yazılı formada 

verilə bilər. Yazılı hesabat formasından bir qayda olaraq, çoxsaylı müxtəlif hərəkətləri əhatə edən mürəkkəb xa-

rakterli tapşırıqların icrası zamanı istifadə edilir. 

Vəkalət alanın beşinci vəzifəsi ondan ibarətdir ki, o, tapşırığın ijrası nətijəsində əldə olunanların hamısı-

nı  vəkalət  verənə  verməyə  borjludur  (MM-in  782.1-ci  maddəsi).  Tapşırığın  ijrası  nətijəsində  müxtəlif  cür 

ə

mlak növləri – pul, qiymətli kağızlar, predmetlər, avadanlıqlar və s. əldə oluna bilər. Vəkalət alan icra nətijə-

sində əldə etdiklərini dərhal vəkalət verənə təqdim etməlidir. Əgər o, əldə etdiklərinin verilməsini gejikdirərsə, 

bu vəkalət verənə ixtiyar verir ki, o, əldə olunan əmlakın verilməsini və vurulmuş ziyanın əvəzinin ödənilməsi-

ni tələb etsin. Əgər əldə edilən nəticə puldan ibarət olarsa, gejikdirmə halına görə vəkalət alan faiz verir (MM-

in 782.2-ci maddəsi). O, özgəsinin pul vəsaitini qanunsuz saxlamaqla pul öhdəliyini ijra etməməsi üçün məsu-

liyyət daşıyır. Belə ki, vəkalət alan hər gejikdirilən gün üçün faiz ödəməlidir. Faizlər onun tapşırığın ijrası nəti-

jəsində əldə etdiyi pul vəsaiti məbləğinin vəkalət verənə ödənildiyi günə qədər tutulur. Vəkalət alandan tutul-

malı olan faizlərin miqdarı pul öhdəliyinin (və ya onun müvafiq hissəsinin) ijra edildiyi gün üçün bank uçot də-

rəjəsi ilə müəyyənləşdirilir. Bank uçot dərəjəsi isə Mərkəzi Bank tərəfindən təyin edilir (MM-in 449-cu maddə-

---