Microsoft Word semil sadiq-?d?biyyatla bütövl?smis s?xsiyy?tl?r
Yüklə 1,3 Mb. Pdf görüntüsü
|
116 117 III FƏSİL Günümüzdə ədəbiyyat və ya Ədəbiyyatımızın günü 118 119 Bic uşaq kimi böyüyən ədəbiyyatımız Bugünkü ədəbiyyatın aparıcı qüvvəsi olan gəncli- yin bədii əsərlərini, bədii əsərlərə yazdıqları tənqidi yazıları, müəyyən auditoriyada etdikləri çıxışları oxu- duqda və ya dinlədikdə ilk ağlımdan keçən bu olur ki, bugünkü ədəbiyyat atasız bic uşaqlar kimi böyü- yür. Bu zaman da bir neçə sual çıxır ortaya: bunun günahı kimdədir? Bic uşaqların gic uşaqlardan üstün xüsusiyyətləri həddindən çox deyilmi? və sairə. Məncə, günümüzdə ədəbiyyatımız bir lider, bir məktəb, bir cərəyan qıtlığı çəkir. Bunun səbəblərin- dən biri də ədəbiyyatımızda, çağdaş yazıçıların, şair- lərin arasında “avtoritet”in olmamasıdır. “Avtori- tet”in olmaması isə ədəbiyyatın özbaşına inkişaf et- məsinə səbəb olur. Kimlərsə düşünəcək ki, indi mən başımızda durub bizi idarə edən, yönləndirən axtarı- ram. Və ya mayası azadlıqla yoğrulmuş ədəbiyyata diktator axtarıram. Qətiyyən, belə fikrim yoxdur. Am- ma ədəbiyyatı izlədikdə vallah bu məsələ üzə çıxır. Bəzi tənqidçilər gənclərlə klassiklər arasında qütbləş- mə var deyəndə az qalıram sevinim. Amma vallah bu qütbləşmə də nəyinsə ətrafında olur axı. Deməli, qütbləşmə də yoxdur. Qütbləşmə Mollanəsrəddinçi- lərlə Füyuzatçılar arasında idi. Həm də xeyirli qütb- ləşmə. Ədəbiyyatı atasız qoyan, atalıq borcunu layiqincə yerinə yetirməyən, ata olmağa layiq olmayanlar bu gün çağdaş ədəbiyyatımızın bic uşaq kimi böyümə- sində ən böyük günahkarlardırlar. Çünki əllərində olan qələmlərini gəncliyin haqlı-haqsız ittihamlarına 120 qarşı cövlan etdirə bilmirlər. Mən elə düşünmürəm ki, dünya ədəbiyyatından 3-5 yazıçının bir neçəsinin adını əzbərləyib sağda da, solda da dahi kimi görün- mək üçün istifadə edən gənclərdən zəif olduqları de- mək deyil bunun səbəbi. Bunun səbəbi “özü lum-lum udub, batində, amma dediyi mənaya bir bax” fəlsəfə- sinin onlardakı təzahürüdür. Hədyan danışan uşağın ağzının üstündən bir sillə vurub: “kəs səsini” demək üçün Cavid kimi, Cəlil kimi, Cavad kimi, Xəlil Rza kimi, Bəxtiyar kimi haqqın olmalıdır ki, sonra da onun əlindən tutub istədiyin yerə aparasan, yönləndi- rəsən. Doğrudan da, gözü kölgəli olmaq çox pis şey- dir. Uşaq da bic doğulanda, bic böyüyəndə özü öz ayaqları üstündə durmağı bacarır. Həyatı nəzəri for- mada məktəbdən, təhsildən öyrənmir, birbaşa prakti- ki yolla yaşayaraq öyrənir. Sözsüz ki, bu mənzərənin də iki tərəfi var: xeyirli və ziyanlı. Xeyirli tərəfi odur ki, bu uşaq başına gələnləri bir daha yaşamayacaq, bütün əyri yollardan öz xeyri na- minə istifadə edəcək, bir sözlə, yaşama haqqını asan- lıqla kimsəyə verməyəcək, mübarizələrdə, çəkişmə- lərdə böyüyəcək və güclü olacaq... Amma bu güc, bu alov məişəti onsuz təsəvvür edə bilmədiyimiz maye qaz kimi səmərəli yox, böyük bir binanı partladacaq, mühariblərdə insan öldürmək üçün istifadə edilən si- laha çevriləcək. Ziyanlı tərəfləri isə ... Bu yazını çoxdan yazıb facebook profilimdə pay- laşmışdım. Sonra dərindən araşdırma aparıb daha bö- yük oxucu auditoriyası üçün publika.az-a verməyi 121 düşünürdüm. Sonra fikrimdən vaz keçdim. Çünki ya- zıçı, ədəbiyyatşünas, publisist kimi hobbi naminə ya- zılar yazan biri kimi görünsəm də, daha çox mən mü- əlliməm, pedaqoqam. Buna görə də “bu yazını yazıb bir neçə nəfərin xətrinə dəyə bilərəm” – deyib qələmi yerə qoydum. Nöqtələrdən sonra tamamilə başqa for- mada söz açacaq, izah edəcəkdim subyektiv fikirlə- rimlə. Həm ağsaqqal, həm də gənc yazıçılarmıza ürək sözlərimi deyəcəkdim. Aqressiyadan uzaq, sakit və təmkinli. Amma təəssüf... Çünki bu yazını mənə yazdıran gənc tənqidçi Gü- nel Mövludun “vətənpərvərlik elə bir şeydir ki, onun- la Volterin, Russonun, Hüqonun qarşısına çıxmaq "ədəbsizlikdir, əxlaqsızlıqdır” cümləsi idi. Bu cür fi- kirləri istər bədii, istərsə də tənqidi yazılarında gör- düyüm bu tip bir qrup gəncin formalaşdırdığı yeni ədəbiyyat bic doğulmuş və böyüməkdə olan ədəbiy- yatın olduğunu sübut edir mənim üçün. Axı Günel xanım yaxşı bilməli idi ki, sadəcə bəşəri ideyalar tərənnümçüsü, Turan sevdalısı Hüseyn Ca- vid vətənpərvərliyi ilə, millətə olan sevgisi ilə nəinki, Volterin, Russonun, Hüqonun qarşısına çıxmaq olar, hətta ayaqlayıb o tərəfə də keçmək olar. Çünki milli dəyərlərinə sahib çıxmaq, onu hər şeydən üstün tut- maq onların təqdim etdiyi millətçilik deyil, sadəcə in- san sevgisidir. Mən insanı sevirəm, amma bu qanım- dan, canımdan olarsa, ona daha çox bağlı, daha çox tutqun oluram. Cavidin, Cavadın, Əli bəy Hüseynza- dənin, M.Ə.Rəsulzadənin, Xəlil Rza Ulutürkün, Bəxti- yar Vahabzadənin milli sevgisi sənin qarşısına çıxa bilmədiyin avropalıdan fərqli olaraq bonapartizm, fa- 122 şizm yaratmaq ideyasına söykənmədi. Nə qədər və- tənpərvər və millətçi olsaq belə, yenə də qonağı özü- müzdən üstün tutub, yeməyimizin ən dadlısını, evi- mizin ən yaxşı yerini qonağa verdik. Bunları görmə- mək ən azından nankorluqdur. Adını çəkdiyi Hüqo “Səfillər” əsərində keşiş obra- zını elə bir sevgi ilə yaradıb ki, adam az qalır, lap dö- nüb xristian olsun, elə məhz o cür keşişlərə ibadət et- sin. Onun vicdan, ədalət, mərhəmət hissini elə ali şə- kildə təqdim edir ki, sanki kilsənin çıxardığı heç bir oyundan xəbəri yox idi. Dünyanın parçalanmasında və idarə olunmasında ən iyrənc yollara əl atmasını sanki kilsə etmirdi. Nəzərə almaq lazımdır ki, min il- dən çoxdur ki, Avropanı birləşdirən ən ali dəyər din idi, milli dəyər yox və həm də islami dəyərlərə qarşı birləşdirirdi. Necə ki, Osmanlı imperiyasının tabeçili- yində olan xalqları İslami dəyərlər birləşdirirdi. De- məli, tolerant saydığın avropalı özünü həmişə səndən yüksəkdə tutub və aşağıya baxıb, öz dəyərlərindən gözünə eynək, əyninə don geyəcək. Sən isə əynindəki dəyərlər paltarından utandığın üçün soyunur, soyun- duğun üçünsə çılpaq qalıb lap biabır olursan. Nədənsə yazını yenə davam etdirə bilmədim. İkinci dəfə isə Əkrəm Əylissiz. (Məncə, Əylis kəndi- nin dili olsaydı, ondan imtina edərdi. Amma elədiklə- rini haram etmədən, vicdanı və erməni ruhu ilə baş- başa buraxardı.) Əkrəm Əylisli sindromu yarananda yazmaq həvəsinə düşdüm. Amma gördüm hamı ya- zır. Düşündüm ki, ayıbdır, hamı yazır, mənim yazma- ğımla nə dəyişəcək ki? Qoy elə dərdimizi, sərimizi dostlar arasında bölüşək, mübahisəmizi də orda edək. Yüklə 1,3 Mb. Dostları ilə paylaş:
|