Molekulyar kinetik nazariya haqida umumiy tushunchalar” mavzusidagi kurs ishi bajardi: Hakimov. G’ Kurs ishi rahbari: Yo’ldoshqori. Sh farg’ona 2023
Yüklə 63,84 Kb.
|
| P ~PX +P2 +P3 + •••
Bu Dalton qonuni deb ataladi va u quyidagicha ta’riflanadi: gaz aralashmasining umumiy bosimi bu aralashmani tashkil etuvchi gazlarning parsial bosimlari yig‘indisiga teng bo‘ladi. §. Gaz molekulalarining tezligi. Maksvell taqsimoti Gaz molekulalari juda xilma-xil tezliklar bilan harakatlanadi. Alohida olingan bir molekulaning tezligi molekulalarning o‘zaro to‘qnashuvi tufayli ham kattaligi jihatdan, ham yo‘nalishi jihatdan doimo o'zgarib turadi. Boshqacha qilib aytganda, aniq bir tezlik bilan harakatlanuvchi molekulalar sonini hisoblash mumkin emas, chunki har bir muayyan paytda bunday molekulalar umuman bo‘lmasligi mumkin. Lekin tezliklari ma’lum tezlik intervali (orali- g‘i)da yotuvchi, masalan, berilgan biror va v2 tezliklar orasida bo‘lgan molekulalar sonini topish haqida masala qo‘yilishi mumkin. Tezliklaming butun diapazonini tezlikning juda kichik A v ga teng intervallarga ajratamiz. Bunda har bir tezliklar intervaliga tezliklari shu intervalda bo'lgan biror AN molekulalar soni to‘g‘ri keladi. — — nisbat tezlikning har bir birlik intervaliga qancha molekula Av to‘g‘ri kelishini bildiradi. Masalan, ATVtezliklari tezlikning 200™ dan 250™ gacha intervalida yotgan molekulalarning sonini bildirsin, bunda tezlik intervali Au= 50— bo‘ladi. nisbat esa s Av tezliklari tezlikning shu Av intervali ichidagi istalgan bir birlik(masalan, 229-y- dan 230-^- gacha) oralig'ida yotgan moleku- lalaming sonini bildiradi. Ingliz fizigi Maksvell ehtimollar naza- e —
V 169-rasm. o v riyasidan foydalanib bu nisbatni aniqlagan. — nisbat moleku- lalaming tezliklar bo‘yicha taqsi- motini bildiradi va molekulalar sonining tezliklar bo£yicha Maksvell taqsimotfunksiyasi deyiladi. Maksvell taqsimot funksiyasi Maksvell qonuni deb ataladigan quyidagi formula bilan ifodalanadi: (17) bu yerda N— gaz molekulalarining umumiy soni, p — gazning molekulyar massasi, R — gaz universal doimiysi, e — natural logarifmlar asosi, T — gazning absolyut temperaturasi. Maksvell taqsimot funksiyasining grafigi 169- rasmda keltirilgan. Grafikdan ko‘rinadiki, taqsimot funksiyasi tezlikning vc qiymatida o‘zining maksiml qiymatiga erishadi. vc tezlikni eng katta ehtimolli tezlik deb ataladi. Eng katta ehtimolli tezlik deb shunday tezlikka aytiladiki, uning yaqinida tezlikning birlik intervaliga eng ko ‘p molekulalarsoni to ‘g‘ri keladi. Bu tezlik quyidagi formula orqali ifodalanadi: (18) Taqsimot funksiyasining grafigidan ko'rinadiki, v = 0 da -)0vau-)« da — > 0, demak, gaz hajmida tezligi nolga teng yoki cheksiz katta bo‘lgan molekulalar yo‘q, deb aytish mumkin. Umuman, gaz molekulalari tezligi haqida so‘z borganda uch xil tezlik haqida gapiriladi: o‘rtacha arifmetik tezlik v , o‘rtacha kvadratik tezlik v* = -Jtf va eng katta ehtimolli tezlik ve. 0‘rtacha kvadratik tezlik haqida tushunchaga egamiz (97- § ga q.) Uning ifodasini topish uchun gaz molekulalari ilgarilanma harakatining o'rtacha kinetik energiyasi ifodalari tt mv2 TT 3, _ Ek =— va Ek=2kT dan foydalanamiz. Bu ifodalarning o‘ng qismlarini tenglashtirsak, bundan, molekulalaming o'rtacha kvadratik tezligi uchun Yüklə 63,84 Kb. Dostları ilə paylaş:
|