Monopoliya, uning turlari va ijtimoiy oqibatlari

Bundan tashqari, 2023 yilda monopol mahsulot va xizmatlarning YaIMdagi solishtirma hajmini 7 foizgacha kamaytirish, kichik biznesning YaIMdagi ulushini 3 foizga oshirish (54,9dan 57,9ga) mo‘ljallangan

• Bundan tashqari, 2023 yilda monopol mahsulot va xizmatlarning YaIMdagi solishtirma hajmini 7 foizgacha kamaytirish, kichik biznesning YaIMdagi ulushini 3 foizga oshirish (54,9dan 57,9ga) mo‘ljallangan

Tabiiy monopoliya – bu tovar bozorining holati bo‘lib, unda texnologik xususiyatlar tufayli muayyan tovarlar (ishlar, xizmatlar) turlariga bo‘lgan talabni qondirishning raqobatli sharoitlarini yaratish mumkin emas yoki iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiq emas. Tabiiy monopoliya sharoitida tovarlar ishlab chiqarish (realizatsiya qilish) bilan band bo‘lgan xo‘jalik yurituvchi subyekt (yuridik shaxs) ayni paytda tabiiy monopoliyaning subyektidir.

• Tabiiy monopoliya – bu tovar bozorining holati bo‘lib, unda texnologik xususiyatlar tufayli muayyan tovarlar (ishlar, xizmatlar) turlariga bo‘lgan talabni qondirishning raqobatli sharoitlarini yaratish mumkin emas yoki iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiq emas. Tabiiy monopoliya sharoitida tovarlar ishlab chiqarish (realizatsiya qilish) bilan band bo‘lgan xo‘jalik yurituvchi subyekt (yuridik shaxs) ayni paytda tabiiy monopoliyaning subyektidir.
• Qonunga muvofiq tabiiy monopoliya subyektlarining faoliyati neft, neft mahsulotlari va gazni quvur orqali transportirovka qilish, elektr va issiqlik energiyasini ishlab chiqarish hamda transportirovka qilish, temir yo‘llar infratuzilmasidan foydalanish, umumiy erkin foydalaniladigan pochta aloqasi xizmatlari, suv quvurlari va kanalizatsiya xizmati, aeronavigatsiyalar, portlar va aeroportlar xizmatlari, transport terminallari xizmatlari kabi sohalarda davlat tomonidan tartibga solinadi.

O'zbekistonda tabiiy monopoliya

Tabiiy monopoliya sub’ektlari faoliyatlarini davlat tomonidan tartibga solish sohalari O’zbekiston Respublikasi “Tabiiy monopoliyalar to’g’risida”gi Qonunining 4-moddasida belgilangan bo’lib, ushbu moddaga asosan “transport terminallari xizmatlari” sohasi ham tabiiy monopoliya sohasiga kiritilgan.

• Tabiiy monopoliya sub’ektlari faoliyatlarini davlat tomonidan tartibga solish sohalari O’zbekiston Respublikasi “Tabiiy monopoliyalar to’g’risida”gi Qonunining 4-moddasida belgilangan bo’lib, ushbu moddaga asosan “transport terminallari xizmatlari” sohasi ham tabiiy monopoliya sohasiga kiritilgan.
• Xususiy tadbirkorlik sub’ektlari uchun maksimal darajada qulay biznes-muhitni yaratish, amaldagi qonunchilikni yanada takomillashtirish, sohada davlat boshqaruvi funktsiyalarini hamda ruxsat berish tartibotlarini qisqartirish maqsadida Qo’mita tomonidan Moliya vazirligi bilan birgalikda “Transport terminallari xizmatlari”ni tabiiy monopoliya sohasidan chiqarishni nazarda tutgan qonun loyihasi ishlab chiqildi, deb xabar beradi Xususiylashtirish, monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish davlat qo'mitasi Axborot xizmati.
• Ushbu qonunloyihani qabul qilinishi xususiy tadbirkorlik sub’ektlarini faoliyatini hamda ularni huquqiy tomondan himoya qilinishini takomillashtirishga imkon beradi.