Moqchi – verb in the future meaning moqchi shaklli kelasi zamon fe’lining tuslanishi va qo`llanishi

MIRZO ULUG’BEK NOMIDAGI O’ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI
MAVZU: Nafas olish tizimi
Tibbiy tayyorlov bo’limi
professor v.b.
Rasulova Marg’uba Ilhamovna

Reja:

• Nafas olishning ahamiyati
• Nafas olish organlarini (burun, halqum, hiqildoq, traxeya- kekirdak, bronxlar, bronxiolla va alviollar - o’pka) joylashishi, tuzilishi va vazifasi
• Nafas olishning mexanizmi va boshqarilishi
• Nafas olish gigiyenasi

Nafas olishning ahamiyati

• Tirik organizm nafas olish orqali tashqaridan kislorodni olib, karbonat angidrit gazi va suv parlarini tashqariga chiqarib turadi.
• Organizmda gazlar almashinuvi 3 jarayog’ndan iborat:

Nafas olish organlari

• Yuqori nafas yo’llari:

-Burun va og’iz bo’shligi

-burun halqumi

-halqum

• Pastki nafas yo’llari:

-hiqildoq, -traxeya,

-bronxlar, -bronxiollalar

-alveollarga

Gazlar almashinuvi

1. Tashqi o’pka orqali nafasi – organizm bilan atmosfera o’rtasida gazlar almashinuvi (o’pkadagi venoz qon arterialga aylanib, kisloro’dga to’yinadi).
2. Qon orqali o’pkadan to’qimalarga kislorod va to’qimalardan o’pkaga karbonat angidrid yetkazib berilish.
3.Ichki (to’qimalar) nafasi – ho’jayralarda ro’y beradi.

Burun bo’shligining

shilliq yuzasi tukli epiteliya bilan qoplangan. Bu tuklar havo bilan kirgan changlarni ushlab qoladi.
Bu erdagi shilliq bezlari bakteriyalarni zararsizlantiradi. Burun bo’shligi hid bilish reseptorlari va kapilyar qon tomirlari bilan yaxshi ta’minlangan bo’lib, tashqaridagi havoni o’pkaga o’tayo’tganida ilitib beradi.

Hiqildoq (гортань)

IV-VI bo’yin umurtqalari ro’parasida, yo’n tomondan qalqonsimon bez, orqadan halqum o’rab turadi. Qalqonsimon tog’ay bilan birga, hiqildoq qopqog’i (epiglotis) joylashgan. U ovqat yutilganda nafas yo’lini berkitib, unga ovqat tushishidan saqlaydi.