Mövzu 5 İşçi qüvvəsinin beynəlxalq miqrasiyası
Yüklə 308,85 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dövlət miqrasiya siyasəti
- Emiqrasiya siyasəti
- İmmiqrasiya siyasəti
deyil. Lakin miqrasiyanın mənfi iqtisadi effektləri onun müsbət effektlərini üstələyə bilər. Bu mənfi effektlərdən biri immiqrantların daha inkişaf etmiş ölkələrin büdcələrinə əlavə maliyyə yükü olmalarından irəli gəlir. Bu inkişaf etmiş ölkələrin inkişaf etməkdə olan ölkələrlə ümumi sərhədləri olduqda və ya onlar bir-birlərinə nisbətən yaxın yerləşdikdə özünü daha aydın göstərir. Tipik nümunələr kimi ABŞ və Meksikanı, Fransa və Məğrib ölkələrini, Almaniya və Türkiyəni göstərmək olar. Bu cür yaxın qonşuluq leqallarla yanaşı qeyri-leqal immiqrantların da axınına səbəb olur. Bu isə miqrantlara maddi dəstək və ya deportasiya üçün əlavə maliyyə xərclərini tələb edir. Beynəlxalq təşkilatların qiymətləndirmələrinə görə, ABŞ-da daim 4 milyon, Qərbi Avropada 3 milyon qeyri-leqal immiqrant yaşayır. İşçi qüvvəsinin beynəlxalq miqrasiyasının yaratdığı problemlər dövlət və dövlətlərarası tənzimləmənin geniş sisteminin yaranmasına gətirib çıxarmışdır. Dövlətin işçi qüvvəsinin beynəlxalq hərəkətinə müdaxiləsi onun beynəlxalq ticarətin tənzimlənməsində iştirakından daha əvvəl başlanmışdır. Hələ XVIII əsrin sonunda İngiltərədə sənaye işçilərinə xaricə emiqrasiyanı qadağan edən qanun qəbul edilmişdi. XIX əsr ərzində bir çox Avropa ölkələri arzuolunmaz şəxslərin ölkəyə gəlməsini məhdudlaşdıran qanunlar qəbul etmişdilər. Elə həmin vaxtdan etibarən ölkələr miqrasiyanı tənzimləyən ikitərəfli müqavilələr imzalamağa başlamışlar. İşçi qüvvəsinin beynəlxalq miqrasiyasının həm ixracatçı, həm də idxalatçı ölkələr üçün mənfi və müsbət nəticələrə gətirib çıxarması onun tənzimnlənməsi üçün tədbirlər planının işlənməsini tələb edir. Milli iqtisadiyyatın normal fəaliyyətinin təmin edilməsinə yönəlmiş bu tədbirlər dövlət miqrasiya siyasəti çərçivəsində həyata keçirilir. Dövlət miqrasiya siyasəti işçi qüvvəsinin ixracı və idxalı proseslərinin tənzimlənməsi üzrə dövlətin məqsədyönlü fəaliyyətidir. İşçi qüvvəsinin miqrasiyasının dövlət tənzimlənməsi miqrantların, yerli işçilərin hüquqlarını qorumaq, həmçinin işçi qüvvəsinin ixracatçı və idxalatçı ölkələrinin maraqlarının qarşılıqlı müdafiəsinin təmin ediməsi məqsədlərini daşıyır. Əksər ölkələrin qanunvericilikləri ilk növbədə immiqrantlar (daimi yaşamaq üçün ölkəyə gələn şəxslər) və qeyri-immiqrantlar (müəyyən müddətə ölkəyə gələn və/və ya daimi yaşayışa iddia etməyən şəxslər) arasında dəqiq fərqi müəyyən edir. Qeyri-immiqrantların əhəmiyyətli müddət ərzində ölkədə qalıb işlədiklərinə baxmayaraq, iqtisadi nöqteyi nəzərdən əmək miqrasiyasının tənzimlənməsi daha vacibdir. Hazırda demək olar ki, bütün dünya dövlətləri əhalinin xarici əmək miqrasiyası sferasında baş verən prosesləri aktiv surətdə tənzimləyir. Əmək miqrasiyası proseslərinin institusional cəhətdən təmin edilməsi üçün hökumətlərin nəzdində ixtisaslaşmış qurumlar və komitələr yaradılır. Əmək miqrasiyası üzrə səlahiyyətli qurum kimi müxtəlif ölkələrdə müxtəlif nazirliklər çıxış edir: Portuqaliyada bu funksiyanı Xarici İşlər Nazirliyi, İspaniyada, Macarıstanda, Polşada, Çexiyada, Hindistanda və Filippində Əmək Nazirliyi, İndoneziyada və Tailandda Daxili İşlər Nazirliyi yerinə yetirir. Rusiyada isə Federal Miqrasiya Xidməti göstərir. Əmək miqrasiyasının tənzimlənməsini təmin edən normativ-hüquqi baza özündə ölkə Konstitusiyasının müvafiq maddələrini, milli emiqrasiya qanunvericiliyini, ikitərəfli və çoxtərəfli beynəlxalq sazişləri əks etdirir. Buna əlavə olaraq bir sıra ölkələrdə xüsusi emiqrasiya proqramları qəbul edilir. Dövlət miqrasiya siyasəti iki yerə - emiqrasiya və immiqrasiya siyasətlərinə bölünür ki, onların da bir-birlərindən fərqli məqsədləri və tənzimləmə metodları vardır. Emiqrasiyanın iqtisadiyyata və demoqrafik vəziyyətə ikicəhətli təsiri dövlətin emiqrasiya siyasətində də öz əksini tapır. Emiqrasiya siyasətinin aşağıdakı istiqamətlərini fərqləndirmək olar:
əmək miqrasiyasının stimullaşdırılması;
əmək miqrasiyasının məhdudlaşdırılması;
reemiqrasiya üçün şəraitin yaradılması;
reemiqrantların vətəndə adaptasiyası üçün şəraitin yaradılması. İşçi qüvvəsinin ixracının dövlət tənzimlənməsinin, yəni emiqrasiya siyasətinin məqsədləri aşağıdakılardır:
milli işçi qüvvəsinin ölkədən getməsindən irəli gələ biləcək itkilərin kompensasiya edilməsi. Emiqrasiya siyasətinin əsasını emiqrasiya tsiklinin bütün üç fazasının – işçinin ölkədən getməsi, xaricdə işləməsi və vətənə dönməsi – tənzimlənməsi təşkil edir. Emiqrasiya siyasəti əlverişli emiqrasiya mühitinin yaradılmasına yönəldilmiş dolayı tənzimləmə metodlarından və emiqrasiya axınlarının həcminin və strukturunun tənzimlənməsinə yönəlmiş birbaşa metodlardan istifadə edir. Dolayı metodlara aiddir: 1)
xaricdən valyuta köçürmələrinin dəstəkləyən valyuta və bank siyasəti; valyuta əmanətləri üzrə güzəştlərin təqdim edilməsi (daxili əmanətlərə nisbətən daha yüksək faizlər, xarici valyuta köçürmələrinə güzəştli poçt və teleraf tariflərinin təqdim edilməsi və s.); işçi- miqrantlara vergiyə cəlb edilməyən qiymətli kağızların satışı; 2)
Banqladeşdə hökumət miqrantlara ölkəyə 40 adda məhsulu (xammaldan tutmuş zinət aşyalarına qədər) gətirərkən gözəştli tariflərdən istifadə etməyə şərait yaradıb; 3)
daxilində işlə təmini nəzərdə tutan xüsusi emiqrasiya proqramları; 4)
mənzil tikintisi və ya alınması üçün reemiqrantlara kreditlərin və güzəştlərin verilməsi; 5)
reemiqrantlara şəxsi biznes təşkili üçün kreditlərin verilməsi. Birbaşa metodlara aiddir: 1)
sərt tələblər. Bu tələblərə görə firmalar emiqrantların işəgötürülməsi və normal həyat şəraitinin təmin edilməsi üzrə maliyyə və hüquqi təminatlar təqdim etməlidirlər; 2)
Məsələn, elə cür mütəxəssislərin xaricə getməsi dəstəklənir ki, onların xaricdə fəaliyyət göstərmələri yerli məhsulların ixracını tələb edəcək; 3)
a)
xarici pasportların verilməsinin limitləşdirilməsi (Birma, Vyetnam, Çin, Cənubi Koreya); b)
müəyyən kateqoriya işçilərin xaricə getməsinə qadağa (birbaşa və ya dolayı) və emiqrasiya kvotalarının tətbiqi (Cənubi Koreya, Filippin və Banqladeş neftçilərin, rabitəçilərin, təyyarələrin təmiri üzrə texniklərin xaricə getmələrini kvotalaşdırır); c)
dövlət hesabına təhsili başa çatdırdıqdan sonra ölkədə işləmək üçün məcburi olan müddətin müəyyən edilməsi. İmmiqrasiya siyasəti milli əmək bazarını nəzarət edilə bilməyən miqrant axınından müadfiə etmək, miqrantların əməyindən rasional istifadənin təmin edilməsi məqsədlərini daşıyır. Yüklə 308,85 Kb. Dostları ilə paylaş:
|