Mövzu Turizm resurslarının öyrənilməsinin elmi-nəzəri əsasları Plan: 1
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
61 Azərbaycan Turizm İnstitutu təhsillə yanaşı turizm sahəsinin tədqiqinə də xüsusi diqqət ayırır. 2007-ci ildə BMTİP-in “Ölkədaxili turizmin inkişafına kömək etməklə Azərbaycan Respublikasında yoxsulluğun azaldılması məqsədilə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə İnstitusional Yardım” layihəsi çərçivəsində yaradılmış Tədqiqat və İnkişaf Mərkəzi bu istiqamətdə fəaliyyət göstərir. ATİ elmi və ictimai fəaliyyətində gənc olduğu qədər də aktivdir. İstər ölkə, istərsə də beynəlxalq səviyyədə bir çox konfransların iştirakçısı və təşkilatçısı olmuşdur. Turizmin tədqiqinə səbəb və nəticə əlaqələri uyğun seçimlərin uyğunlaşmasına prinsipləri əsasında formalaşdırılır, belə ki, əhalinin təbii artımı onun yeni quruluşu və pensiyanın orta aylıq səviyyəsi, dövlətin turistlər üçün birdəfəlik müavinatı, yaxud pulsuz göndərişlər hər bir respublikada özünün kontingentlərinin fəallığını formalaşdırı. Azərbaycanda əhalinin təbii artımı tempi son altı ildə (1999-2004-cü illərdə) demək olar ki, dəyişmir, 0,8% təşkil edir. Ə halinin təbii artımı hər 1000 nəfərə 2002-2003-cü illərdə 8,0-10 min nəfər təşkil edir, bu isə 1990-cı ilə nisbətən 2,2 dəfə azalma deməkdir. Əhalinin potensialı turizm sahəsinə olan tələbatı bir başa yox onların həyat səviyyəsinin yüksəldilməsi, həyat tərzinə mənəvi tələbatın rolunun artması və həmçinin dünya ölkələri arasında Azərbaycanda turizm üstünlükləri haqqında informasiyanın yayılması və onların adekvatlığı ilə mümkün olur. Təbii sərvətlərlə zənginlik və onun turizm potensialı kimi qiymətləndirilməsi regionların kompleks inkişafınınəsas istiqaməti ola bilər. 2. Turizm Azərbaycan əhalisi üçün son illərdə məskunlaşma və təbii, coğrafi şə raitin intensiv istifadəsi şəraitində daha aktual sahəyə çevrilmişdir. Məskunlaşmanın region prioritetliyi mövcud olan dövrlərdə kənd turizmin, yerli təbii-iqlim şəraitinən istifadə etmək daha geniş yer tutmuşdur. Əhalinin rifahının dəyişməsi onların bir sıra ənənəvi tələbatının ödənilməsi, yeni daha çox dünya qəyərlərinə uyğun tələbat növünün artmasına səbəb olur. Bu isə respublikada tarixi dövrlərdə müəyyən xüsusiyyətlərə özünü formalaşdırır. Belə ki, 1970-1980- 62 cı illərdə mərkəzləşdirilmiş qaydada turizm subyektləri genişlənir, ümumi ittifaq göndərişlərlə vahid sistem halında hər bir ölkədə mövcud və layihələndirilən turizm bazaları, ümumi ittifaq ehtiyacları üçün istifadə olunmaqla, onların maliyyələşdirilməsi və maddi-texniki bazasının yaradılması təmin olunur. bazar iqtisadiyyatı şəraitində turizmin inkişafının yeni tip modelləri və əsas əlamətləri yaranır. Və bu əlamətlər müxtəlif ölkələrdə eyni həll olunmur. Onun region xüsusiyyətləri, birbaşa sahibkarlıq, biznes, maliyyələşdirmə xüsusiyyətləri ilə ə laqəli dəyişir. Azərbaycanda turizmin inkişafı onun formalaşması daha çox psixoloji seqmentlərdən asılıdır. Turizmin inkişafı xarici turistlərin istifadəsi üçün layihələndirilməsi və proqnozlaşdırılması daha əməli və tez başa gələn transformasiya modeli olsa da, əhalinin turist xidməti üçün hazırlanması və onun şə raitinin yaxşılaşdırılması ətalətli və əhali arasında təbliğat işinin yeniləşməsi ilə baş verə bilər. Əhalinin turizm tələbatı, respublikada daimi yaşayanların və pespublikaya gələnlərin ehtiyaclarını nəzərə almaqla reallaşdırılır. Turizmin Azərbaycan Respublikası əhalisi üçün genişlənməsi, əhalinin məşğulluğu, onların maddi rifahı və sosial-demoqrafik tərkibi ilə respublikada işləyən xarici vətəndaşların ümumi sayı onların həyat tərzinə uyğun turist elementlərinin seçilməsi ilə mümkündür. Turizmin dinamikası, onun əsas istiqamətləri, respublika iqtisadiyyatında onun ictimai-siyasi, mədəni quruculuğuqda baş verən keyfiyyət dəyişmələri və dünya standartlarına uyğun təşkilati-iqtisadi tədbirlərin hazırlanması həyata keçirilməsi ilə ölçülür. Azərbaycan Respublikasının müstəqillik və dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyası, neft strategiyası və beynəlxalq layihələrin respublikada aparıcı iqtisadi həlqəyə çevrilməsi turizmin zəruriliyi, onun subyektlərinin və istehlakçılarınıe panaramasını dəyişdi. Turizmin bazar iqtisadiyyatı şəraitində yeni mülkiyyətçiləri, kapital və resurs təminatçıları, hüquqi və fiziki şəxs kimi turizm bazarıda öz turizm məhsulu və onun istifadəsi kimi elementləri meydana 63 çıxır. Ona görə də turizm sahəsində qərar qəbulu, planlaşma və tənzimləmə idarəetmə siyasəti sərbəst və bir sıra sosial, məqsədli və həmçinin qlobal və lokal meyarların əsasında inkişafı imkanları yaranır. Turizm artıq potensial şəraitdən iqtisadi və sosial dövriyyəyə cəlb olunan aktiv dövlət siyasətinin tərkib hissəsi kimi formalaşır və inkişaf edir. Ə halinin həyat səviyyəsi turizmin dominantı kimi qəbul edilə bilər. Belə ki, ə halinin gəlir səviyyəsinə görə paylanması dinamikasında aztəminatlı ailələrin xarakterik istehlak strukturu mövcud olub, əksər halda ərzaq və qeyri ərzaq məhsulları istehlakı ilə məhdudlaşır. Yüksək səviyyədə təmin olunmuş ailələrin istehlak və gəlirlərinin artması ilə elastikliyi pullu xidmət, o cümlədən turizm yerdəyişmə, mənəvi tələbat məhsulları üzrə üstünlük təşkil edir. Turizm potensialının sərhədləri onun bazar tələbinə uyğun məhsul istehsalı və xidmət göstərmək qabiliyyətinin mövcud potensialı və həmin potensialın formalaşma mənbəələrinin dinamikası əsas götürülür. Təbii ki, potensial imkanların turizm dövriyyəsinə cəlb edilməsi bir sıra səmərə əldə etmək təşəbbüsündən xeyli asılıdır. Turizm xidmətinin verdiyi cəlirlər müxtəlif çoxsaylı sahibkarlıq və istifadə hüququna malik olan turist subyektləri arsında əmək bölgüsünə və bazar tipli modelə uyğun olaraq məsrəf və iştirak payına görə bölünür. Müasir şəraitdə turizm gəlirlərinin bölgüsü icarədarlar, sahibkarlar, ümumi istifadə üçün yaranan pullu xidmət və həmçinin mərkəzləşdirilmiş dövlət və yerli gəlirləri təmin edən vergi sisteminə uyğun olaraq bölünür. Bu bölgüdə əmək və maliyyə məsrəfləri gətirilmiş orta məsrəflə qiymətləndirilərək, hər obyektin xərcinə uyğun bölünür ki, bu da turizmin inkişafında ayrı-ayrı subyektlərin maraqlarını və onların iflas risklərini yüngülləşdirmiş olur: mehmanxana, motel və gəlmələr üçün yerlərin maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinin əsas göstəriciləri, mövcud xərc strukturunda maddi qeyri-maddi, əmək haqqı və təkrar istehsal üçün investisiya xərclərini qiymətləndirməklə, hər bir sahibkarın turizm biznesində fəallığını, onun səmərəli qərar qəbulunu, təsərrüfat riskinin neçəyə başa gəlməsini və onun perspektiv təkmilləşməsi istiqamətlərini müəyyənləşdirir. Turizmin Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|