MüƏLLİMİn pedaqoji FƏALİYYƏTİNİn xüsusiYYƏTLƏRİ
Yüklə 332,27 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Məlumatverici bacarıq və vərdişlər
- İstiqamətləndirici bacarıq və vərdişlər
düşərik.Bu aləmdə Şagird sözü böyük həriflərlə yazılır, bənzərsiz şəxsiyyət anlamında mənalandırılır.D.Karnegi müəllimi istər-istəməz sinifdə konfilikt ovqatı yaradan yerli-yersiz mübahisədən çəkinməyə, səmimi olmağa,şagirdə hörmöt etməyə, məktəb olaylarına onun gözü ilə baxmağa, şagirdi tənqid etməmişdən əvvəl özünün uşaqlıq illərində etdiyi səhvləri xatırlamağa cağırır. Sinifdə hər bir şagirdə yaxşı reputasiya (“nüfuz”) yaratmaq,mehribanlıq mövqeyində durmaq, rəğbətləndirmədən (“həvəsləndirmədən”) məharətlə istifadə etmək bu cağrışın ana xətti kimi səslənir. Ə.Əlizadə fikrinə belə bir cağrışla sonuc verir: ”Gəlin, Karnegini öyrənək! Şagirdlərlə Karneginin sehrli məsləhətlərilə ünsiyyət bağlayaq !
6. Müəllimlik peşəsində pedaqoji bacarıq və vərdişlər Müəllim-şagird, ustad-şəyird (şagird) münasibətləri Azərbaycan mədəniyyətində önəmli problemdir.El-obanın gözündə müəllimin imici də, reytinqi də həmişə yüksək olur.Pedaqoji elmlərdə isə müəllimi məktəbdə əsas sima sayıblar və sayırlar.Tərbiyə işində müəllimin şəxsiyyəti başlıca amillərdən biri hesab olunur.Lakin uzun müddət müəllimin şəxsiyyətindən danışanda onu mahiyyət etibarilə mənəvi ölçülərlə qiymətləndiriblər,önəmli bir məsələyə-pedaqoji qabiliyyətlər məsələsinə isə lazımi dərəcədə əhəmiyyət verilməyib.Psixologiya elmində bu mühüm fenomen keçən əsrin 60-70-ci illərində sistemli öyrənilməyə başlanılıb.Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, ənənəvi didaktik sistemdə müəllimin didaktik və təşkilatçılıq qabiliyyətlərinə daha çox diqqət yetirilib”.Uşaqları yaxşı öyrədir”,”Dərsi aydın izah edə bilmir”,”Sinfi təşkil edə bilmir”,”Uşaqları yaxşı ələ alır”-məktəb rəhbərlərinin, sinif rəhbərlərinin,eləcə də,müəllimlərin özlərinin ayrı- ayrı müəllimlər haqqındakı söz-söhbətlərində həmişə bu çalarlar önəmli yer tutur. Müasir təhsil konsepsiyası didaktik və təşkilatçılıq qabiliyyətlərinin əhəmiyyətini qətiyyən azaltmadan bu gün,təhsilin humanistləşdirilməsi şəraitində kommunikativ və perseptiv,ekspressiv və konstruktiv qabiliyyətlərin əhəmiyyətini xüsusi uğuru ilə dəyərləndirir.Müəllimin şagirdlərlə qarşılıqlı münasibətlərinin inkişafı baxımından məhz bu qabiliyyətlər ,ilk növbədə, kommunikativ qabiliyyətlər və bilavasitə onunla bağlı olan qabiliyyətlər-perseptiv və ya eksprssiv qabiliyyətlər önəmli əhəmiyyət kəsb edir.Məktəb müşahidələri də şagird- müəllim münasibətlərinin əmələ gəlməsində və inkişafında,ilk növbədə, kommunikativ qabiliyyətlərin önəmli yer tutduğunu göstərir.Müəllimin pedaqoji ustalığının kökü onun pedaqoji qabiliyyətləri ilə bağlıdır.Müəllimlərdə pedaqoji qabiliyyətlərin formalaşması bu gün aktual məsələ kimi meydana çıxır. Pedaqoji fəaliyyətin düzgün qurulması müəllimin pedaqoji bacarıq və vərdişlərə sahib olmasından çox asılıdır. Belə ki, müəllim dərin biliyə, yaradıcılığa, geniş təfəkkürə malik olmaqla bərabər, həm də öz biliyini şagirdlərin malı etməyi bacarmalıdır.
Pedaqoji ədəbiyyatların bir qismində müəllimin ümumi pedaqoji bacarıq və vərdişləri fərqləndirilir. Məsələn, pedaqoji bacarıq və qabiliyyətlər belə qruplaşdırılır: 1) Məlumatverici bacarıq və vərdişlər; 2) Səfərbəredici bacarıq və vərdişlər; 3) İnkişafetdirici bacarıq və vərdişlər; 4) İstiqamətləndirici bacarıq və vərdişlər.
bir elmi materialı didaktik yolla şagirdlərə çatdıra bilməsi başa düşülür. Bunun üçün müəllim həmin materialı şagirdlərin başa düşəcəyi səviyyədə qurmalı, didaktik məsələləri seçməli, onların tətbiq olunma və aşılanma yollarını hazırlamalı və şagirdlərə çatdırmalıdır. Müəllim tədris materialını şagirdlərə çatdırmaq üçün müvafiq metodlar seçib müəyyənləşdirməli, təlimin texniki vasitələrindən və əyanilikdən istifadə etməlidir. Həmçinin onların inkişaf sistemini hazırlamalıdır. Bunlarla birlikdə proqramlaşdırılmış, alqoritmləşdirilmiş, interaktiv və başqa formalardan, təlim ünsürlərindən istifadə etməklə bərabər, dərsdə əks-əlaqəni yaratmağı da unutmamalıdır. Müəllimin danışığı şagirdlər üçün aydın olmalıdır. O, məntiqi, qısa və ifadəli danışmağı bacarmalıdır. Müəllim ekskursiyanın növlərindən istifadə etməklə onların təşkilini həyata keçirməyi, tədris emalaxanalarında şagirdlərin işini təşkil etməyi bacarmalıdır. Müəllimin pedaqoji bacarıq və vərdişlərindən biri də səfərbəredici bacarıq və vərdişlərdir. Şagirdlərin diqqətini səfərbər edib əsas obyektə-təlimə yönəltmək, onlara öyrənməyi öyrətmək, aldıqları biliyi praktikaya tətbiq etmək bacarığı aşılamaq, öz işini planlaşdırmağı bacarmaq və s. səfərbəredici bacarıq və vərdişlərə aiddir. Onu da bilmək lazımdır ki, bu fəaliyyət formaları ilk növbədə müəllim tərəfindən icra edilməli, şagirdlər isə onun iştirakçısına çevrilməlidirlər. Müəllimin inkişafetdirici bacarıq və vərdişləri dedikdə isə, ilk növbədə şagirdlərdə təfəkkürün inkişafına kömək edən metodlardan, formalardan istifadə etməyi bacarmaq başa düşülür. Şagirdlərin əqli fəaliyyətini inkişaf etdirmək məqsədilə problem – situasiyalar yaratmaq, onlara qazanmış olduqları bilikləri tətbiq etməyi öyrətmək, əqli nəticə çıxarmağa, müqayisə aparmağa kömək edən sual və tapşırıqların icrasına istiqamətləndirmək bu qəbildəndir.
düzgün məsləhətlər verməsi, müdrik istiqamətlər verməsidir. Xüsusilə uşaq və yeniyetmələr müəllimin istiqamətverici məsləhətlərinə ehtiyac duyurlar. Müəllimin pedaqoji bacarıq və vərdişlərinə şagirdlərin elmi dünyagörüşünü formalaşdırmaq, onlarda tədris fəaliyyətinə, əməyə, peşəyə maraq yaratmaq, şagirdlərin ahəngdar inkişafına nail olmaq və s. aiddir. Ümumiyyətlə, qeyd olunan pedaqoji bacarıq və vərdişlər düzgün yerinə yetirilərsə, şagirdlərin intellektual səviyyəsinin artmasına səbəb olar. Bunlarla bərabər, təlim prosesində müvəffəqiyyət əldə etmək üçün müəllim pedaqoji qabiliyyətə də malik olmalıdır. Qabiliyyət müəyyən fəaliyyətin müvəffəqiyyətlə icrasına əsas verir. Pedaqoji qabilıyyət özünü ən çox təlim prosesində göstərir. Pedaqoji qabiliyyətə malik Yüklə 332,27 Kb. Dostları ilə paylaş:
|